Đổi mới tư duy, hoàn thiện thể chế trong ngành công thương

Bà Bùi Thị Bình Giang, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Công Thương): Năm 2025 ghi dấu ấn đặc biệt khi Bộ Công Thương xây dựng tới 142 văn bản quy phạm pháp luật, mức cao nhất trong nhiều năm trở lại đây - Ảnh: BTC

Ngày 30/4, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để giải phóng nguồn lực, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo động lực phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Xác định thể chế là "đột phá của đột phá", ngành công thương đã chủ động triển khai nhiều giải pháp mạnh mẽ, từ nâng cao chất lượng xây dựng văn bản quy phạm pháp luật đến cải thiện hiệu quả thi hành, mở rộng phân cấp, phân quyền và xử lý kịp thời những điểm nghẽn pháp lý đang cản trở phát triển kinh tế - xã hội.

Tại Tọa đàm "Bộ Công Thương đổi mới tư duy, đột phá thể chế pháp luật: Đưa Nghị quyết 66-NQ/TW vào cuộc sống" do Tạp chí Công Thương tổ chức sáng 17/11, bà Bùi Thị Bình Giang, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Công Thương) cho biết, năm 2025 ghi dấu ấn đặc biệt khi Bộ Công Thương xây dựng tới 142 văn bản quy phạm pháp luật, mức cao nhất trong nhiều năm trở lại đây, trong đó có 4 luật, 2 nghị quyết của Quốc hội, 47 nghị định và 82 thông tư. Điều này phản ánh quyết tâm đổi mới tư duy mạnh mẽ, coi pháp luật không chỉ là công cụ quản lý nhà nước mà còn là động lực, là nền tảng để thúc đẩy phát triển.

Một trong những điểm nhấn quan trọng là việc ban hành Thông tư 47/2025/TT-BCT, quy định quy trình xây dựng và thi hành văn bản quy phạm pháp luật của Bộ theo hướng tinh gọn, hiện đại, tăng trách nhiệm của người đứng đầu và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong soạn thảo, lấy ý kiến và truyền thông chính sách.

Song song đó, Bộ Công Thương khẩn trương rà soát, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc pháp lý theo tinh thần Nghị quyết 66 và Nghị quyết 206 của Quốc hội. Thông báo 170/TB-BCT được ban hành yêu cầu các đơn vị chủ động sửa đổi, bổ sung và trình ban hành văn bản có vướng mắc; đánh giá hiệu quả chính sách sau khi ban hành; kịp thời phát hiện, xử lý mâu thuẫn, chồng chéo.

Trên tầm nhìn dài hạn, Bộ Công Thương cũng là bộ đầu tiên tổng kết Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và đề xuất 6 nhiệm vụ lập pháp mới cho nhiệm kỳ XVI, trong đó có các đạo luật quan trọng liên quan trực tiếp đến kinh doanh, thương mại, cạnh tranh, năng lượng và bảo vệ người tiêu dùng.

Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương): Năm 2025 là giai đoạn Cục triển khai khối lượng xây dựng văn bản lớn nhất từ trước tới nay, với 9 nghị định và ít nhất 2 thông tư - Ảnh: BTC

Chính sách đi trước một bước

Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), cho biết năm 2025 là giai đoạn Cục triển khai khối lượng xây dựng văn bản lớn nhất từ trước tới nay, với 9 nghị định và ít nhất 2 thông tư, thể hiện cách tiếp cận "chính sách đi trước" nhằm đáp ứng sự thay đổi nhanh của hành vi tiêu dùng, mô hình bán lẻ và công nghệ.

Các văn bản được chia thành 3 nhóm: Hạ tầng thương mại (Sở giao dịch hàng hóa, Sở giao dịch hàng hóa tại trung tâm tài chính quốc tế, phát triển chợ); nhóm mặt hàng kinh doanh có điều kiện (xăng dầu, khí, rượu) và nhóm về kiểm tra, giám sát, xử phạt theo Pháp lệnh Quản lý thị trường 2025.

Cục cũng xây dựng thông tư về truy xuất nguồn gốc để đáp ứng yêu cầu minh bạch và chống gian lận thương mại.

Ở lĩnh vực bảo vệ người tiêu dùng, bà Trần Thị Mai Hương, Phó Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Bộ Công Thương cho biết Ủy ban đã triển khai nhiều hoạt động nhằm đưa Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đi vào thực chất, từ xây dựng pháp luật như sửa đổi Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định về việc xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; ban hành Thông tư 42/2025/TT-BCT quy định về danh mục sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ phải đăng ký hợp đồng theo mẫu và có hiệu lực từ 1/7/2025, đến công tác thực thi gồm kiểm tra doanh nghiệp lớn, xử lý phản ánh đột xuất, hỗ trợ địa phương triển khai luật và vận hành hiệu quả tổng đài 1800.6838.

Bên cạnh khung pháp lý tương đối đầy đủ, Ủy ban đã phải đối mặt thách thức về nhận thức pháp luật không đồng đều, thiếu nhân lực và vi phạm gia tăng trên môi trường số. Các giải pháp được thúc đẩy gồm tập huấn, nâng cao nhận thức, ứng dụng công nghệ và tăng cường hợp tác quốc tế.

Bà Nguyễn Thị Phương Liên, Phó Vụ trưởng Vụ Công tác Xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, đánh giá cao nỗ lực của Bộ Công Thương trong đổi mới tư duy xây dựng pháp luật - Ảnh: BTC

Xây dựng văn hóa thượng tôn Hiến pháp và pháp luật

Đại diện Bộ Tư pháp, bà Nguyễn Thị Phương Liên, Phó Vụ trưởng Vụ Công tác Xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, đánh giá cao nỗ lực của Bộ Công Thương trong đổi mới tư duy xây dựng pháp luật. Theo bà, Bộ Công Thương có 3 "điểm sáng" nổi bật, đó là: Nhận thức sâu sắc về vai trò của thể chế, coi đó là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu; Định hướng lập pháp rõ nét, bám sát thực tiễn và yêu cầu đổi mới tư duy pháp luật trong những lĩnh vực biến động mạnh như xăng dầu, ga, rượu; Chất lượng văn bản ngày càng nâng cao, thể hiện qua tỉ lệ thông qua cao tại Quốc hội, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, thủ tục hành chính được đơn giản hóa.

Theo bà Nguyễn Thị Phương Liên, Nghị quyết 66-NQ/TW mang tầm vóc "lời hiệu triệu cải cách thể chế sâu rộng", đặt ra các yêu cầu mới như chuyển đổi số, ứng dụng AI, đầu tư nguồn lực đặc thù cho cơ quan pháp luật, tăng vai trò giám sát xã hội và đặt mục tiêu cụ thể đến 2025, 2027, 2030 và 2045.

Để triển khai hiệu quả Nghị quyết này, đại diện Bộ Công Thương, bà Bùi Thị Bình Giang nhấn mạnh các mục tiêu trọng tâm là sẽ tập trung triển khai Nghị quyết 66 theo hướng xây dựng văn hóa thượng tôn Hiến pháp và pháp luật, thực hiện nghiêm kỷ luật "rõ người, rõ trách nhiệm, rõ kết quả", đồng thời hoàn thành việc rà soát và tháo gỡ các điểm nghẽn pháp luật trong năm 2025. Bộ cũng sẽ đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; cắt giảm tối thiểu 30% thủ tục hành chính, thời gian xử lý và chi phí tuân thủ; tăng cường giải thích, hướng dẫn để văn bản thực sự đi vào cuộc sống; và đầu tư mạnh cho nhân lực pháp chế cũng như ứng dụng công nghệ, dữ liệu lớn trong xây dựng và quản lý văn bản.

Song song với đó, Bộ đang triển khai cơ chế điều động, biệt phái công chức pháp chế nhằm chuyên nghiệp hóa đội ngũ, đồng thời tiếp tục hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật ngành công thương theo hướng tinh gọn và tiệm cận các chuẩn mực quốc tế.

Anh Thơ