Đổi mới tư duy quản lý để thị trường xăng dầu ổn định

Chúng ta đã xóa bỏ bao cấp về xăng dầu nên hiện nay các chi phí đều đẩy vào giá bán trong nước. Vì vậy, nếu nói cơ quan nhà nước không quản lý xăng dầu sẽ xảy ra lạm phát là phi lý, không có cơ sở. Ngược lại, chúng ta quản lý hết dẫn đến làm tăng thêm chi phí. Nào là chi phí về lưu thông bắt buộc, quỹ bình ổn, bộ máy điều hành…

Nếu Chính phủ lo xăng dầu gây lạm phát thì miễn, giảm các loại thuế, phí. Điều đó sẽ có tác dụng hơn nhiều so với những gì chúng ta đang làm hiện nay. Nghĩa là hãy để cho thị trường quyết định giá xăng dầu.

Trong gần 40 năm cải cách vừa qua, chúng ta đã tự do hóa giá cả nhiều lần. Chẳng hạn, trước đây chúng ta lo thả nổi giá gạo thì dân sẽ thiếu đói vì giá cao. Nhưng khi tự do hóa giá gạo, mọi việc đều ổn, tất cả đều hoan hô. Nếu tính toán, áp dụng vấn đề này đối với xăng dầu chắc chắn sẽ ổn. Liệu ta có thể bỏ hết giá trần, bỏ quỹ bình ổn, bỏ chu kỳ điều hành… để cho thị trường điều tiết? Thị trường thông minh hơn chúng ta nhiều.

Nếu Nhà nước có lo thì hãy lo cho nhóm người nghèo không tiếp cận được xăng dầu và hỗ trợ trực tiếp cho họ. Chứ không phải như bây giờ, sự can thiệp quá sâu, bắt doanh nghiệp (DN) chịu, dẫn đến lỗ lã, đứt nguồn cung. Như thế là không ổn.

Cốt lõi của xăng dầu ở đây là phải bảo đảm cung cấp xăng dầu liên tục. Đây là trách nhiệm của Nhà nước, đừng đẩy trách nhiệm của Nhà nước sang DN. Nhà nước phải làm tốt công tác dự trữ xăng dầu cho quốc gia, khi nào thị trường bất ổn quá thì “bơm” ra. Đơn giản là vậy.

Nếu làm được như thế thì sẽ công bằng với DN, với người dân, và ngay cả quy định một thương nhân bán lẻ được mua của một hay nhiều nguồn cũng không cần đặt ra nữa.

Và tất nhiên, những gì đang hạn chế cạnh tranh kinh doanh xăng dầu thì phải bỏ ngay. Còn những điều kiện liên quan đến chất lượng, an toàn… xăng dầu thì phải giữ. Nhưng những điều kiện rất vô lý… thì phải bỏ. Hãy để thị trường quyết định về khoảng cách và giá cả xăng dầu.

Bối cảnh hiện nay, nếu chưa để thị trường quyết định giá được thì hãy lập một hội đồng gồm các bên, từ bán lẻ đến phân phối, đầu mối, các nhà khoa học… nghiên cứu dữ liệu rồi thuê một công ty tư nhân xác lập giá thị trường. Sau đó có thể công bố giá tối đa. Các DN cứ theo đó mà làm.

Phải ủng hộ những đổi mới và đặc biệt phải đổi mới tư duy về Nhà nước quyết định giá bán cuối cùng để tiến tới một thị trường thông thoáng hơn cho xăng dầu.

TS NGUYỄN ĐÌNH CUNG, nguyên Viện trưởng CIEM