Đổi mới và nâng cao hiệu quả lãnh đạo của Đảng trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật trong kỷ nguyên phát triển mới của đất nước

Hệ thống pháp luật đã không ngừng được hoàn thiện

Sáng 22/9, tại Đại hội đại biểu Đảng bộ MTTQ, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, đồng chí Nguyễn Khánh Ngọc - Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương, Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam đã có bài tham luận với chủ đề: "Đổi mới và nâng cao hiệu quả lãnh đạo của Đảng trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật trong kỷ nguyên phát triển mới của đất nước".

Đồng chí Nguyễn Khánh Ngọc - Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương, Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam phát biểu tham luận tại Đại hội (Ảnh: Quang Vinh).

Theo đồng chí Nguyễn Khánh Ngọc, Đảng ta luôn dành sự quan tâm đặc biệt, đưa ra nhiều định hướng và giải pháp trong xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhất là sau khi chúng ta thực hiện công cuộc Đổi mới, và Chiến lược về xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020. Văn kiện Đại hội Đảng các nhiệm kỳ gần đây đều đặt ra mục tiêu, yêu cầu tạo đột phá về thể chế pháp luật.

Trên cơ sở đó, hệ thống pháp luật đã không ngừng được hoàn thiện, tạo cơ sở pháp lý cho nước ta có được "cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay".

Để đất nước bước vào kỷ nguyên mới, một trong số các Nghị quyết quan trọng được Đảng ban hành gần đây là Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, đặt ra mục tiêu:

Đến năm 2030 "Việt Nam có hệ thống pháp luật dân chủ, công bằng, đồng bộ, thống nhất…với cơ chế tổ chức thực hiện nghiêm minh, nhất quán, bảo đảm cơ sở pháp lý,…để đến năm 2030, Việt Nam là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao" và hướng tới tầm nhìn đến năm 2045 "Việt Nam có hệ thống pháp luật chất lượng cao, hiện đại, tiệm cận chuẩn mực, thông lệ quốc tế tiên tiến,… thượng tôn Hiến pháp và pháp luật trở thành chuẩn mực ứng xử của mọi chủ thể trong xã hội, đáp ứng yêu cầu trở thành nước phát triển, có thu nhập cao theo định hướng xã hội chủ nghĩa vào năm 2045.

Để đạt được các mục tiêu này, Nghị quyết 66 xác định nhiệm vụ, giải pháp đầu tiên và quan trọng số một cần thực hiện là "Bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng trong công tác xây dựng pháp luật, phát huy cao độ tính Đảng trong xây dựng và thi hành pháp luật".

Về thực tiễn triển khai, theo Chủ tịch Nguyễn Khánh Ngọc, với đặc thù chức năng, nhiệm vụ của Hội Luật gia Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực pháp luật, công tác xây dựng và thi hành pháp luật luôn được các cấp ủy quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sát sao để đạt được nhiều kết quả tích cực.

"Hội trở thành địa chỉ tin cậy của Đảng và Nhà nước trong công tác này, không chỉ đóng vai "tham gia" mà còn được giao chủ trì xây dựng và trình Quốc hội thông qua hai dự án luật (Luật Trọng tài thương mại và Luật Trưng cầu ý dân), tham gia tích cực vào cải cách tư pháp, cải cách hành chính", Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam nhấn mạnh.

Theo đồng chí Nguyễn Khánh Ngọc, từ đầu năm 2025, Đảng ủy Trung ương Hội Luật gia Việt Nam đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo việc tham gia có trách nhiệm, chất lượng việc sửa đổi, bổ sung hàng chục dự án luật và nhiều văn bản dưới luật, trong đó có Hiến pháp năm 2013, các luật về tổ chức bộ máy đáp ứng yêu cầu sắp xếp, tinh gọn bộ máy và kịp thời thể chế hóa các nghị quyết, kết luận mới của Đảng.

Công tác tuyên truyền, phổ biến đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, vận động nhân dân tôn trọng, chấp hành pháp luật được triển khai đồng bộ, hiệu quả; được Chính phủ và các Bộ ngành tín nhiệm giao nhiều nhiệm vụ trong công tác này.

"Công tác tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý, hòa giải cơ sở ngày càng hiệu quả, thực chất, hướng tới các đối tượng chính sách, người nghèo và nhóm yếu thế", Chủ tịch Nguyễn Khánh Ngọc nêu.

Bên cạnh những kết quả tích cực đạt được, theo đồng chí Nguyễn Khánh Ngọc, thực tiễn cũng cho thấy một số tồn tại, hạn chế về vai trò của cấp ủy trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Một là, một số cấp ủy đôi khi còn nhận thức chưa đầy đủ về vai trò quan trọng của Đảng trong lãnh đạo công tác xây dựng và thi hành pháp luật, chưa coi đây là một trong những phương thức lãnh đạo quan trọng và hiệu quả nhất trong bối cảnh xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam, là điều kiện bảo đảm chủ trương, chính sách của Đảng được thể chế thành pháp luật và giám sát việc thực hiện.

Hai là, quan điểm Đảng lãnh đạo toàn diện, trực tiếp công tác xây dựng pháp luật còn chưa được cụ thể hóa trong quy chế làm việc của một số cấp ủy, dẫn tới có sự lúng túng ngay trong xác định cấp ủy cho ý kiến về vấn đề gì và khi nào trong quy trình xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật để "đúng vai, thuộc bài".

Ba là, việc lãnh đạo công tác giám sát, tổng kết thi hành pháp luật, phản ánh vướng mắc pháp lý từ cuộc sống tại một số cấp ủy chưa được quan tâm đúng mức.

Một số nhiệm vụ, giải pháp thời gian tới

Trong bối cảnh đó, ngay sau khi có Nghị quyết 66, Đảng ủy Trung ương Hội Luật gia Việt Nam xác định Nghị quyết có ý nghĩa và tầm quan trọng đặc biệt đối với Hội và toàn thể hơn 100.000 hội viên.

Đảng ủy đã thảo luận và thống nhất cần tập trung lãnh đạo triển khai, tổ chức thực hiện tốt Nghị quyết 66 và Kế hoạch số 20 ngày 14/7/2025 của Đảng ủy Mặt trận tổ quốc, các đoàn thể Trung ương; ban hành Kế hoạch số 42/KH-ĐU ngày 1/8/2025 để triển khai Nghị quyết với mục đích, yêu cầu tất cả các cấp Hội và hội viên nắm chắc nội dung Nghị quyết, quyết tâm đổi mới và nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Quang cảnh Đại hội (Ảnh: Quang Vinh).

Trên cơ sở mục đích, yêu cầu và điều kiện thực tế của Hội, Kế hoạch số 42 xác định năm nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cần tập trung tổ chức thực hiện tốt, trong đó nhiệm vụ "Bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng ủy đối với công tác xây dựng pháp luật của Hội; tăng cường sự lãnh đạo của Đảng ủy trong công tác tham gia giám sát việc tổ chức thi hành pháp luật" là nhiệm vụ quan trọng số một.

Để thực hiện hiệu quả Kế hoạch số 42, Đảng ủy Trung ương Hội Luật gia Việt Nam đã thành lập Ban chỉ đạo thực hiện Nghị quyết 66 do Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam làm Trưởng Ban chỉ đạo và thành viên là tất cả các đồng chí ủy viên Ban thường vụ Đảng ủy và một đồng chí Trưởng ban chuyên môn.

Ban chỉ đạo đã họp, thống nhất các nhiệm vụ cần ưu tiên thực hiện từ nay tới cuối năm 2025; nhiều nhiệm vụ đã được triển khai như tổ chức quán triệt tới tất cả cán bộ, đảng viên của Hội; sửa đổi quy chế làm việc của ban chấp hành, Ban Thường vụ Đảng ủy, tiến hành các hoạt động nghiên cứu sâu, hội thảo khoa học về Nghị quyết để xác định đúng "vai" của Hội, đẩy mạnh hoạt động hợp tác quốc tế về pháp luật, tổ chức Hội nghị toàn quốc học tập quán triệt Nghị quyết thảo luận, thống nhất nhận thức, cùng quyết tâm thực hiện Nghị quyết 66…

Về một số nhiệm vụ, giải pháp thời gian tới, đồng chí Nguyễn Khánh Ngọc cho biết, quan điểm Đảng lãnh đạo toàn diện, trực tiếp công tác xây dựng pháp luật và tăng cường sự lãnh đạo đối với công tác thi hành pháp luật đã được thể chế hóa trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, cần được tất cả các cấp ủy, cán bộ, đảng viên nhận thức thống nhất, đầy đủ, thực hiện nghiêm túc, Đảng bộ Trung ương Hội Luật gia Việt Nam đề xuất với Đại hội một số nhiệm vụ, giải pháp:

Thứ nhất, rà soát, hoàn thiện các quy chế làm việc của cấp ủy, bảo đảm cấp ủy lãnh đạo trực tiếp, toàn diện công tác xây dựng pháp luật, nhất là đối với những vấn đề lớn, khâu quan trọng trong quy trình xây dựng pháp luật.

Thứ hai, ban hành nghị quyết chuyên đề của cấp ủy về lãnh đạo công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đưa nội dung này vào kế hoạch công tác hàng năm. Tổ chức thực hiện nghiêm túc sau ban hành; gắn với tăng cường giám sát, kiểm tra công tác này đáp ứng yêu cầu tình hình mới.

Thứ ba, lãnh đạo việc huy động, bảo đảm các nguồn lực phù hợp cho công tác xây dựng và thi hành pháp luật, nhất là chất lượng nguồn nhân lực, phát huy tối đa vai trò của hội viên.

"Đoàn đại biểu Đảng bộ Trung ương Hội Luật gia Việt Nam đến với Đại hội với tinh thần sẵn sàng phối hợp, chia sẻ, học hỏi kinh nghiệm tốt, cách làm hay của các tổ chức Đảng khác, thực hiện tốt Nghị quyết 66 và các nghị quyết khác của Đảng, vững bước cùng cả nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới", Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam nhấn mạnh.

Hoàng Thị Bích