Đội ngũ trí thức khu vực công có cơ hội mở rộng quyền nghề nghiệp

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà trình bày Tờ trình dự án Luật Viên chức (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ Mười, Quốc hội khóa XV

Thảo luận tại Tổ 4 sáng 22/10, đại biểu Hà Minh Đức (đoàn Lào Cai) bày tỏ nhiều tâm huyết và đề xuất thiết thực đối với Luật Viên chức (sửa đổi).

Quy định rõ trách nhiệm ngưới đứng đầu và cấp có thẩm quyền

Về việc "viên chức được ký kết hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ với cơ quan, tổ chức, đơn vị khác nếu không trái với thỏa thuận tại hợp đồng làm việc và pháp luật không cấm", (Điều 13, Luật Viên chức (sửa đổi), đại biểu Hà Đức Minh (đoàn Lào Cai) khẳng định: Nội dung này thể hiện tinh thần đổi mới trong quản lý viên chức, mở rộng quyền nghề nghiệp, khuyến khích tính chủ động, sáng tạo của đội ngũ trí thức khu vực công.

"Quy định này phù hợp với yêu cầu liên thông nguồn nhân lực giữa khu vực công và khu vực tư, góp phần khai thác hiệu quả năng lực, trình độ của viên chức, nhất là trong các lĩnh vực khoa học - công nghệ, giáo dục, y tế, chuyển đổi số. Từ thực tiễn cho thấy, nhiều viên chức có năng lực cao mong muốn được hợp tác chuyên môn, giảng dạy, nghiên cứu, tư vấn ngoài đơn vị sự nghiệp để tăng thu nhập hợp pháp và lan tỏa tri thức, song hiện nay chưa có cơ chế pháp lý rõ ràng để thực hiện", ông Đức nêu.

Đại biểu Hà Minh Đức (đoàn Lào Cai) phát biểu thảo luận tại Tổ 4

Tuy nhiên, ở một góc nhìn khác, đại biểu Hà Đức Minh bày tỏ băn khoăn bởi quy định này có thể phát sinh một số vướng mắc trong thực tiễn triển khai, bởi 3 yếu tố:

Thứ nhất, phạm vi "hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ" còn quá rộng, dễ dẫn đến việc viên chức tham gia hoạt động kinh doanh, thương mại, gây xung đột lợi ích, ảnh hưởng đến đạo đức nghề nghiệp và chất lượng phục vụ Nhân dân.

Thứ hai, tiêu chí "không trái với thỏa thuận trong hợp đồng làm việc" quy định mang tính nguyên tắc, chưa có hướng dẫn cụ thể, dẫn tới khó thống nhất trong áp dụng.

Thứ ba, cơ chế giám sát, kiểm tra và xử lý vi phạm chưa được quy định rõ, có thể phát sinh tình trạng lạm dụng, lợi dụng vị trí công tác để trục lợi hoặc sử dụng tài sản công cho mục đích riêng.

Từ những bất cập trên, đại biểu Hà Đức Minh đề nghị Ban soạn thảo luật cần nghiên cứu hoàn thiện theo hướng: Chỉ cho phép viên chức ký hợp đồng ngoài trong các hoạt động chuyên môn, nghiên cứu, đào tạo, tư vấn, chuyển giao công nghệ, không mở rộng sang lĩnh vực kinh doanh thuần túy. Quy định bắt buộc phải có sự đồng ý bằng văn bản của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập trước khi viên chức ký kết hợp đồng ngoài; riêng viên chức quản lý, phải được cấp có thẩm quyền bổ nhiệm chấp thuận. Xây dựng cơ chế kê khai, công khai, giám sát và xử lý trách nhiệm rõ ràng, bảo đảm minh bạch và phòng ngừa tiêu cực.

Chính sách ưu tiên trong tuyển dụng phải đảm bảo nguyên tắc cạnh tranh, bình đẳng, minh bạch

Khoản 5 của dự thảo Luật quy định về "thực hiện ưu tiên trong tuyển dụng đối với người có công với cách mạng, người dân tộc thiểu số, sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp phục viên và các đối tượng chính sách khác theo quy định của pháp luật".

Các đại biểu thảo luận tại Tổ 4 về Luật Viên chức (sửa đổi)

Ông Hà Đức Minh nhận định, đây là quy định phù hợp và cần thiết, thể hiện rõ chính sách nhân văn, nhất quán của Đảng và Nhà nước trong việc quan tâm, tạo điều kiện cho các đối tượng chính sách, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, người yếu thế được tham gia và cống hiến trong khu vực sự nghiệp công. Quy định này cũng phù hợp với nguyên tắc công bằng xã hội và tinh thần của Hiến pháp năm 2013.

Tuy nhiên, "hình thức và mức độ ưu tiên chưa được xác định cụ thể, dẫn đến việc áp dụng không thống nhất, có nơi chỉ ưu tiên trong xét tuyển, có nơi cộng điểm hoặc xét đặc cách". Bên cạnh đó, khái niệm "các đối tượng chính sách khác" còn quá rộng, thiếu cơ sở pháp lý rõ ràng, dễ gây lúng túng cho cơ quan tuyển dụng, nhất là trong lĩnh vực giáo dục, y tế ở vùng khó khăn.

Do vậy, đại biểu Hà Đức Minh đề xuất, để đảm bảo nguyên tắc cạnh tranh, bình đẳng và minh bạch, đề nghị Luật cần quy định khung về việc áp dụng chính sách ưu tiên, hoặc giao Chính phủ quy định chi tiết để việc thực hiện được thống nhất, công bằng trên cả nước.

HKD