Đổi thay ở Xía Nọi

Một góc bản Xía Nọi hôm nay.

Xía Nọi có 39 hộ, 191 nhân khẩu sinh sống với 5 dòng họ lớn là: Thao, Sông, Chá, Hơ, Hà cùng gắn bó keo sơn, giữ nền nếp gia phong, cùng làm, cùng chia sẻ để bản làng thêm vững mạnh. Chá Văn Súa, sinh năm 1995, là bí thư chi bộ kiêm trưởng bản Xía Nọi. Anh từng tham gia nghĩa vụ quân sự và trở về được bà con tín nhiệm bầu làm cán bộ bản. Ở tuổi 30, Súa là một trong những cán bộ trẻ ở thôn, bản của xã Sơn Thủy. Chá Văn Súa tâm niệm: “Muốn bản thay đổi thì cán bộ phải đi trước, làm trước”. Và anh bắt đầu từ chính gia đình mình. 28 tuổi anh mới lập gia đình với cô gái người Mông ở bản Mùa Xuân, sống gương mẫu, chăm lo phát triển kinh tế, nuôi dạy các con ngoan ngoãn, khỏe mạnh. "Trước đây, tảo hôn vẫn còn, giờ bà con hiểu rồi. 5 năm qua, Xía Nọi không còn trường hợp tảo hôn. Việc này được đưa vào hương ước, quy ước của bản, trở thành cam kết chung. Các buổi họp bản, sinh hoạt của hội phụ nữ, đoàn thanh niên hay ở trường học đều lồng ghép tuyên truyền về hôn nhân đúng tuổi, bình đẳng giới, quyền trẻ em", Chá Văn Súa chia sẻ.

Xía Nọi hôm nay tuy còn nghèo nhưng bà con luôn tích cực lao động, sản xuất, biết đoàn kết cùng nhau vượt khó. Bản hiện có 6ha lúa nước (trong đó có 2ha năm 2024 vừa khai hoang), 6ha ngô và sắn, chủ yếu phục vụ chăn nuôi. Toàn bản có hơn 100 con trâu, bò, trong đó hộ ông Hơ Dế Pó là một trong những hộ chăn nuôi nhiều của bản. Ngoài nương rẫy, bà con còn lấy măng vầu, nứa làm nguồn thu phụ. Măng phơi khô bán cho thương lái với giá khoảng 70.000 đồng/kg, góp thêm thu nhập cho mỗi gia đình. Bản Xía Nọi vẫn giữ trọn bản sắc văn hóa của mình. Vào dịp lễ, tết trai gái khoe tiếng khèn, điệu múa xòe, múa xênh tiền, làm món thịt lợn nướng thơm nức, giã bánh dày rộn vang. Đám cưới được tổ chức gọn nhẹ, chỉ làm một ngày để tránh lãng phí. Đám tang cũng thay đổi nhiều, người mất được đưa vào quan tài và không để trong nhà quá 24 giờ, không còn giết mổ nhiều trâu, bò, lợn gây lãng phí, tốn kém cho gia đình...

Xía Nọi có 6 hộ được xây, sửa nhà theo Chỉ thị số 22-CT/TU ngày 30/3/2024 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa về cuộc vận động hỗ trợ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo, hộ gia đình chính sách, hộ còn khó khăn về nhà ở trên địa bàn tỉnh trong 2 năm 2024-2025. Trong đó gia đình ông Chá Văn Chư (65 tuổi) là hộ nghèo được hỗ trợ tiền làm nhà ở. Ngôi nhà trị giá 140 triệu đồng, trong đó 80 triệu đồng từ Nhà nước hỗ trợ đã hoàn thành vào tháng 7/2025. Căn nhà gỗ mới dựng như một niềm vui chung của bản.

Trong học tập, Xía Nọi có 2 thầy giáo và 1 cô giáo đang dạy ở điểm trường mầm non và tiểu học của bản với 23 cháu mầm non và tiểu học. Ngoài ra, trong bản còn có 29 cháu học THCS, 6 sinh viên học đại học, trong đó có 2 em đã tốt nghiệp. Con đường đến trường của trẻ em Xía Nọi hôm nay đã bớt gập ghềnh, bởi mỗi bước đi đều có tình thương, sự quan tâm và niềm tin của cộng đồng. Cùng với chính quyền địa phương, các chiến sĩ Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Na Mèo cũng là chỗ dựa vững chắc cho đồng bào. Tổ công tác biên phòng phụ trách 3 bản Mông gồm Xía Nọi, Mùa Xuân (xã Sơn Thủy) và Ché Lầu (Na Mèo) thường xuyên bám bản, cùng ăn, cùng ở, cùng làm với người dân. Họ không chỉ giữ vững chủ quyền, an ninh biên giới mà còn giúp bà con phát triển kinh tế, xây dựng đời sống văn hóa mới, xóa bỏ các hủ tục.

“Từ năm 2022, Xía Nọi đã có điện lưới quốc gia, thắp sáng từng mái nhà, kéo theo bao thay đổi trong sinh hoạt. Tuy vậy, đường vào bản vẫn còn khó khăn, chưa thông tuyến hoàn toàn, khiến việc tiêu thụ nông sản gặp khó khăn. Bản chưa có công trình nước sinh hoạt tập trung, người dân chủ yếu dùng nước khe suối hoặc hứng nước mưa. Nhà vệ sinh khép kín mới có 2 hộ xây dựng, đa phần vẫn sinh hoạt tạm bợ. Mong muốn lớn nhất của bà con hiện nay là được đầu tư công trình nước sạch, giúp ổn định cuộc sống lâu dài”, bí thư chi bộ kiêm trưởng bản Xía Nọi, Chá Văn Súa chia sẻ.

Giữa miền non cao lộng gió, Xía Nọi hôm nay với những nếp nhà mới, những thửa ruộng bậc thang mang đến sự ấm no, những lớp học rộn vang... Đó là kết quả của sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, sự đồng hành của bộ đội biên phòng, chính quyền địa phương và đặc biệt là tinh thần tự vươn lên của đồng bào Mông nơi đây - những con người chân chất, kiên cường đang viết tiếp câu chuyện đẹp về vùng biên giới Sơn Thủy. Và trong hành trình ấy, những người như Chá Văn Súa - cán bộ trẻ, gương mẫu, hết lòng vì dân đang góp phần thắp lên ánh sáng niềm tin nơi vùng biên xa xôi này.

Bài và ảnh: Ngọc Huấn