'Đòn bẩy' tạo cuộc sống mới cho đồng bào dân tộc thiểu số Sơn La

Chương trình MTQG 1719 - từ chính sách đến hiện thực đời sống

Tại Sơn La, một trong những địa phương có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao của cả nước, Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025 (gọi tắt là Chương trình 1719) không chỉ dừng lại ở những con số phân bổ ngân sách. Đây thực sự là "đòn bẩy" mạnh mẽ để tạo ra những thay đổi sâu rộng và toàn diện về kinh tế, xã hội, an sinh, văn hóa và nhận thức cho hàng trăm ngàn người dân nơi đây.

Những nương cà phê no trĩu, những mái nhà ngói đỏ, con đường bê tông men theo triền núi, lớp học khang trang vang tiếng trẻ thơ… là những hình ảnh ngày càng hiện hữu tại nhiều bản làng vùng cao, minh chứng sinh động cho hiệu quả của Chương trình 1719 tại Sơn La.

Những đổi thay từ góc nhìn người trong cuộc

Câu chuyện của anh Bạc Cầm Hùng - một nông dân người dân tộc Thái ở bản Cả Vai, xã Mường É, huyện Thuận Châu là một ví dụ điển hình cho việc chính sách đi vào thực tiễn. Nhờ tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi hơn 200 triệu đồng từ hệ thống ngân hàng chính sách xã hội, gia đình anh đầu tư cải tạo vườn cà phê trên 4,5 ha, đưa vào quy trình chăm bón mới, năng suất tăng gấp đôi so với trước. Mỗi vụ cà phê giờ đây mang về hàng trăm triệu đồng thu nhập, không chỉ giúp gia đình anh thoát nghèo mà còn tạo công ăn việc làm thời vụ cho hàng chục lao động địa phương.

Nương cà phê của gia đình Bạc Cầm Hùng, bản Cả Vai, xã Mường É (Thuận Châu, Sơn La) vào vụ thu hoạch. Ảnh: Văn Ngọc (Dân Việt)

Tại huyện Bắc Yên, một trong những huyện vùng cao khó khăn nhất của tỉnh, hiệu quả đầu tư từ chương trình 1719 đã tạo nên những đổi thay rõ rệt. Hơn 130 tỉ đồng được phân bổ, 27 dự án được triển khai, trong đó có 20 công trình đã đưa vào sử dụng, góp phần nâng cấp 17 km tỉnh lộ 112, bê tông hóa 23,3 km đường liên bản, xây dựng mới trường lớp học, công trình cấp nước, điện, trạm y tế…

Ông Đào Văn Nguyên - Chủ tịch UBND huyện Bắc Yên chia sẻ: "Không chỉ hạ tầng được đầu tư đồng bộ, người dân nay đã chủ động hơn trong tiếp cận chính sách, học nghề, phát triển sản xuất, từ đó từng bước nâng cao thu nhập và cải thiện chất lượng sống".

Hiệu quả hiện hữu từ những con số "biết nói"

Theo Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Sơn La, giai đoạn 2021 - 2025, toàn tỉnh được phân bổ trên 5.653 tỉ đồng từ Chương trình 1719 để triển khai 10 dự án lớn. Trong đó tập trung vào giải quyết những vấn đề căn cơ và thiết yếu nhất của vùng dân tộc thiểu số như: thiếu đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt; bố trí dân cư ổn định; khoán bảo vệ rừng; hỗ trợ sản xuất theo chuỗi giá trị; phát triển hạ tầng điện, giáo dục, y tế; bảo tồn văn hóa; thúc đẩy bình đẳng giới và hỗ trợ các dân tộc rất ít người.

Tính đến tháng 6/2025, tỉnh đã giải ngân 3.666 tỉ đồng, đạt 64% kế hoạch - một tỷ lệ cao so với mặt bằng chung toàn quốc.

Sau gần 5 năm triển khai, toàn tỉnh đã từng bước giải quyết đất ở, đất sản xuất cho 640 hộ; xây dựng 85 công trình cấp nước phục vụ hơn 8.200 hộ dân; bố trí và sắp xếp ổn định dân cư tại 17 điểm với gần 1.000 hộ.

Cùng với đó là hơn 160 công trình giao thông nông thôn được cải tạo, xây mới; 190 nhà sinh hoạt cộng đồng khang trang; hơn 140 công trình hạ tầng thiết yếu khác được đưa vào sử dụng. Đặc biệt, chương trình còn góp phần kết nối việc làm cho trên 70.600 lao động, đào tạo nghề cho hơn 7.800 người nghèo và cận nghèo, từng bước hình thành đội ngũ lao động vùng cao có kỹ năng, có cơ hội thoát nghèo bền vững.

Trích video của người dân tại Sơn La trên Tiktok

Chuyển biến về hạ tầng và dịch vụ xã hội

Với hơn 86% dân số là người dân tộc thiểu số, tỉnh Sơn La hiện có 202 xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó 126 xã thuộc khu vực III - địa bàn đặc biệt khó khăn. Đến đầu năm 2025, tỉnh đã giảm được 18 xã đặc biệt khó khăn, còn lại 116 xã. Đây là kết quả đáng ghi nhận, cho thấy sự dịch chuyển rõ rệt trong công tác xóa đói, giảm nghèo.

Tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số đã giảm còn 14,2% (năm 2024); 98% xã và 78,3% bản có đường ô tô đến trung tâm; 100% trường học và trạm y tế được xây dựng kiên cố; 98% hộ dân tộc thiểu số sử dụng điện lưới quốc gia, nước sinh hoạt hợp vệ sinh - những con số cho thấy chất lượng sống đang được nâng lên từng bước, vững chắc và toàn diện.

Không chỉ là đầu tư - còn là chuyển biến về tư duy

Nếu như hạ tầng là nền móng của phát triển, thì thay đổi nhận thức, cách nghĩ -cách làm của người dân chính là động lực nội sinh để thúc đẩy chuyển biến lâu dài. Đây cũng chính là giá trị bền vững mà Chương trình 1719 hướng đến.

Thông qua các lớp tuyên truyền, tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật, mô hình sản xuất mới được giới thiệu, áp dụng, người dân từng bước thay đổi tư duy canh tác, từ tự cung - tự cấp sang làm hàng hóa, kết nối thị trường. Nhiều mô hình kinh tế hộ, tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp công nghệ cao đã hình thành và phát triển mạnh mẽ.

Hội LHPN Huyện Thuận Châu đã phối hợp với Trạm Y tế các xã thực hiện hỗ trợ 1.084 phụ nữ đi khám thai và sinh đẻ tại cơ sở y tế và hỗ lương thực, dinh dưỡng cho bà mẹ nuôi con.

Bên cạnh đó, chính quyền các cấp cũng quan tâm hơn đến việc lồng ghép nguồn lực, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội trong giám sát, phản biện, đồng hành cùng người dân thực hiện chương trình.

Vai trò dẫn dắt từ chính quyền địa phương, kỳ vọng cho chặng đường mới

Theo ông Thào Xuân Nếnh - Phó Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Sơn La, một trong những yếu tố tạo nên kết quả tích cực là sự chỉ đạo quyết liệt, sát sao của cấp ủy, chính quyền từ tỉnh đến cơ sở. Sở Dân tộc và Tôn giáo với vai trò cơ quan thường trực chương trình đã tham mưu phân bổ vốn hợp lý, ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể, tổ chức kiểm tra, đôn đốc, kịp thời tháo gỡ vướng mắc.

Nhờ đó, tiến độ triển khai các dự án được đảm bảo, nguồn vốn được giải ngân hiệu quả, đến đúng đối tượng, phục vụ đúng mục tiêu phát triển toàn diện vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Những kết quả bước đầu là nền tảng vững chắc để tỉnh Sơn La tiếp tục phát huy sức mạnh từ Chương trình 1719 trong giai đoạn tiếp theo. Khi người dân được trao công cụ để chủ động làm chủ cuộc sống, có kỹ năng, có tri thức và niềm tin, sự phát triển sẽ không dừng lại ở con số giải ngân mà hiện hữu bằng những ngôi nhà vững chãi, con chữ nơi bản làng, tiếng máy nổ ngoài đồng ruộng hay ánh sáng điện le lói nơi vùng sâu.

Chương trình 1719 không chỉ là một chính sách đầu tư, mà chính là lời cam kết của Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương trong việc bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau. Từ "đòn bẩy" chính sách, Sơn La đang từng bước kiến tạo cuộc sống mới cho đồng bào dân tộc thiểu số - cuộc sống của sự đổi thay, tự chủ, phát triển và bền vững.

Ngọc Anh