Đơn vị tình báo 910 của Hezbollah

Đơn vị 910 là một đơn vị tinh nhuệ và được tổ chức chặt chẽ, chịu trách nhiệm cho các hoạt động khủng bố hải ngoại mà chủ yếu là chống lại những mục tiêu phương Tây và Israel. Vì vậy đơn vị này đóng vai trò như một cánh tay chiến lược tầm xa của Hezbollah và Iran.

Đơn vị 910 thường xuyên tiến hành các hoạt động ở nhiều quốc gia phương Tây, bao gồm Mỹ và Canada. Bộ Ngoại giao Mỹ và hơn 60 quốc gia và tổ chức khác bao gồm EU, Liên đoàn Arab và Hội đồng hợp tác vùng Vịnh (GCC) đã chỉ định đơn vị 910 là một tổ chức khủng bố quốc tế.

Các chiến binh Hezbollah trong bức ảnh chụp ngày 31/5/2019 mang cờ diễu tại vùng ngoại ô phía Nam thủ đô Beirut (Lebanon) đánh dấu Ngày quốc tế al-Quds (Jerusalem). Ảnh nguồn: Anwar Amro, AFP.

Cơ quan tình báo – phản gián của Hezbollah

ESO có lịch sử hình thành từ mùa hè 1982 khi ông Hussein al-Khalil (giờ đây là một trong những cố vấn chính trị hàng đầu của thủ lĩnh Hassan Nasrallah) đã sáng tạo ra “Bộ máy an ninh đặc biệt” của Hezbollah. Ông ta cũng đóng vai trò như một điều phối viên hành động của các đơn vị quân sự hợp tác với Hồi giáo Amal. Lực lượng Quds (một trong 5 nhánh của lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran - IRGC) chuyên về chiến tranh độc đáo và các hoạt động tình báo quân sự) ban đầu quản lý phản gián của Hezbollah. Bộ máy an ninh đặc biệt (SSA) tiếp tục phát triển trong suốt thập niên 1990. Năm 2008, Hezbollah giành được quyền thống trị hoàn toàn bộ máy phản gián nhà nước Lebanon, hiện đã trở thành tài sản của Hezbollah cho những mục đích phản gián. Mối liên hệ chặt chẽ với tình báo Lebanon đã giúp kiện toàn đơn vị phản gián tài chính của Hezbollah.

Theo ông Ahmad Hamzeh, cục phản gián của Hezbollah được chia thành 2 nhánh chính. Đầu tiên là Amn al-Muddad, chịu trách nhiệm về an ninh bên ngoài hoặc đối đầu. Thứ nữa là Amn al-Hizb, chuyên trách bảo vệ sự liêm chính của tổ chức cùng vai trò lãnh đạo. Tổ chức này cũng bao gồm một thành phần an ninh quân sự cũng như Tổ chức an ninh bên ngoài (al-Amn al-Khariji hay Đơn vị 910) hoạt động mật trực tiếp bên ngoài lãnh thổ Lebanon. Mặt khác do bởi tính chất bí mật nên không có nhiều thông tin sẵn có về cấu trúc tổ chức của Đơn vị 910.

ESO là một phần của bộ máy an ninh và quân sự của Hezbollah, vì lẽ đó nên nó phụ thuộc vào cơ quan an ninh của lực lượng này. Tuy vậy, Đơn vị 910 lại hành động độc lập, cũng như thường làm việc với các bộ phận khác nhau của tổ chức. Một nhóm nhỏ điệp viên mà chủ yếu là người Shia ở Lebanon đã tạo dựng nên Đơn vị 910. Một số trong những người này có giấy tờ tùy thân đích thực của nước ngoài, cho phép họ đi thông thương trên thế giới bằng danh tính giả và xuất thân bị che đậy. Đơn vị 910 thiết lập mối quan hệ với những thành phần hỗ trợ Hezbollah và dùng những thành phần này cho các hoạt động khác. Lãnh tụ Hezbollah, Hassan Nasrallah, là người trực tiếp điều hành Đơn vị 910, báo cáo trực tiếp cho ông và hoạt động dưới sự kiểm soát của nhà nước Iran.

Nguồn tài trợ và chiêu mộ tân binh

Kể từ khi gia nhập quốc hội Lebanon vào năm 1992 và gia nhập chính phủ nước này trong năm 1995, Hezbollah đã tìm cách củng cố hình ảnh trước công luận như một phong trào kháng chiến được kính trọng. Điều này dẫn đến ESO hoạt động độc lập với cơ quan mẹ của nó, và cũng củng cố nhu cầu tách khỏi bất kỳ hoạt động nào của Hezbollah để không bị quy là tổ chức khủng bố. Do vậy Hezbollah khó có thể tuyên bố nhận trách nhiệm về tấn công khủng bố hoặc thừa nhận các hành động của ESO. Những hoạt động truyền thống đã chứng minh rằng ESO duy trì chức năng khủng bố riêng biệt ngay trong cấu trúc tổ chức chung của Hezbollah. Tuy vậy, có vẻ như vai trò của ESO đã chuyển sang tập trung vào tình báo trong thời gian gần đây. Mặt khác, và cũng bởi vì tính bí mật nên có rất ít thông tin về nguồn tài trợ tài chính của ESO, có lẽ nó đến từ chính Hezbollah.

Hezbollah nhận tiền từ 2 nguồn, một là thông qua các hoạt động bất hợp pháp ở nhiều khu vực khác nhau chẳng hạn như khu vực biên Nam Mỹ; hai là thông qua Iran. Một vấn đề khác đó là rất khó xác định tư cách thành viên và nhiệm vụ của từng thành viên trong cơ cấu lãnh đạo tổ chức. Vậy nhưng cũng có một vài quan chức chủ chốt của Đơn vị 910 được công chúng biết đến, gồm những nhân vật như Hashim Safi al-Din: người đứng đầu Hội đồng điều hành, chịu trách nhiệm giám sát bộ phận đối ngoại, truyền thông, dịch vụ xã hội và các chương trình khác của Hezbollah nhằm thu hút sự ủng hộ của người Shia. Hashim là người kế nhiệm do chính Hassan Nasrallah chỉ định; hai là Talal Hamiyah: chỉ huy kiêm người đứng đầu Đơn vị 910. chịu trách nhiệm lập kế hoạch và thực hiện các hoạt động kháng chiến của Hezbollah bên ngoài Lebanon. Talal có liên quan đến những trận đánh lớn nhất của Hezbollah.

Vị quan chức chủ chốt thứ 3 của Đơn vị 910 là Khaled Qassem: phó chỉ huy Đơn vị 910, chịu trách nhiệm cho tất cả các hoạt động tấn công và hậu cần liên quan đến ESO bao gồm phát hiện, kiểm tra an ninh, tuyển dụng nhân viên, đào tạo căn bản, bổ nhiệm các chức năng trong ESO. Vì chức vụ cao và vị trí nhạy cảm, người ta biết rằng Khaled giám sát các mối quan hệ chiến lược với Iran, mà cụ thể là với Lực lượng Quds, bản thân ông thường xuyên đến Nhà nước Hồi giáo. Đơn vị 910 có các cộng tác viên hoặc hỗ trợ viên ở nước ngoài. Phần lớn các hỗ trợ viên trong số này (hoặc các điệp viên) đến từ các gia đình Lebanon (những người đã di cư từ Lebanon đến cách đó một thời gian). Những thành phần khác là người bản xứ đã cải sang đạo Hồi hoặc Hồi Shia và mong muốn đóng góp vào cuộc kháng chiến mặc dù họ chấp nhận hiểm nguy khi tham gia vào tổ chức này.

Người ta tin rằng ESO đánh giá cao việc tuyển dụng người có quốc tịch kép và những người có hộ chiếu từ các nước phương Tây. Các tân binh ngồi trong những chiếc xe tải có cửa sổ màu và đầu được phủ khăn nhằm tránh bị lộ thông tin về phương pháp huấn luyện của ESO. Ý tưởng ở đây là “Không ai hay ngoài chính bạn”. Một trường hợp điển hình cho phương pháp tuyển dụng của Đơn vị 910 là Ali Kourani. Ali sinh ra trong một thị tộc Lebanon và từng được các điệp viên FBI ví von là “Osama bin Laden của Hezbollah”. Trong những hoàn cảnh còn mơ hồ, Ali đã nhập cảnh Hoa Kỳ từ đảo Cyprus vào năm 2003 mà có lẽ là nộp đơn xin tị nạn để có được nơi thường trú. Năm 2008, Đơn vị 910 đã tuyển dụng Ali Kourani (năm đầu tiên anh ta nộp đơn xin nhập quốc tịch Mỹ) thông qua một người họ hàng có địa vị tốt là tù trưởng Hussein Kourani trong lần đến Lebanon.

Một trong những nhiệm vụ đầu tiên của Ali Kourani là nộp đơn xin cấp quốc tịch để đi nước ngoài tự do nhằm thay mặt cho Đơn vị 910. Theo Ali Kourani thì anh ta cũng nhận huấn luyện ban đầu về các kỹ thuật gián điệp và hóa trang. Tháng 7/2011, Ali Kourani được triệu hồi về nước nhiều hơn để chuẩn bị đào tạo vũ khí tốt hơn. Ali được dạy cách giao tiếp với người quản lý của mình (Fadi) bằng cách sử dụng một hệ thống máy nhắn tin cũ và 7 địa chỉ thư điện tử (email) cùng các tài khoản Facebook. Cha của Ali Kourani, ông Muhammed Kourani, và người em trai Moustafa Kourani, có mối liên hệ với nhau. Khi Ali đến Lebanon để tìm hiểu về những hoạt động của mình trên đất Mỹ, anh ta đã gửi các mật khẩu máy nhắn tin cho Fadi, người này sẽ liên hệ với điện thoại di động của người cha hoặc em trai trong vòng 48 giờ để sắp xếp một cuộc họp. Ali Kourani xác nhận người em trai là thành viên của Hezbollah, còn cha ruột từng là trợ lý của Hezbollah.

Talal Hamiyah, chỉ huy kiêm người đứng đầu Đơn vị 910

Hệ thống đào tạo tinh vi, kín kẽ

Cho đến khi được ủy quyền chính thức là điệp viên, các thành viên của Đơn vị 910 phải trải qua một quá trình huấn luyện an ninh lâu dài và phức tạp. Việc đào tạo được chia thành các hạng mục quân sự, tình báo và phạm trù tư tưởng diễn ra ngay trong các trại ở Lebanon, kéo dài trung bình 1 năm. Riêng huấn luyện về tư tưởng dài chỉ 6 ngày, trong khi thời gian còn lại các tân binh phải học về xử lý vũ khí và vật liệu nổ, cùng nghề tình báo. Các trại huấn luyện có khả năng tổ chức những cuộc diễn tập dã chiến. Điều này khiến cho các hoạt động mật của Hezbollah có khả năng đồng thời huấn luyện nhiều đặc nhiệm. Huấn luyện quân sự bao gồm kinh nghiệm sâu rộng về chất nổ cũng như xử lý vũ khí, với các cuộc tập trận hoàn thành giai đoạn này. Các đặc vụ được dạy cách chế tạo và xử lý vật liệu nổ như Ammonium Nitrate, cũng như được dạy về cách tránh sự chú ý của cơ quan pháp luật trong việc thu thập những nguồn cung cần thiết.

Vũ khí được sử dụng bao gồm các loại vũ khí nhỏ, súng tiểu liên và súng phóng lựu vác vai trong những cuộc diễn tập quân sự. Nhìn chung những việc này khiến đặc nhiệm Hezbollah dễ dàng thực hiện các hoạt động phá hoại. Mặt khác, nghề tình báo được dạy thông qua giám sát, chống giám sát, thông tin liên lạc. Việc đào tạo cũng bao gồm phỏng vấn kéo dài với những điệp viên tình báo hải ngoại. Các điệp viên học chụp ảnh và quay video mà không làm công chúng chú ý. Họ tích lũy kinh nghiệm bằng cách tăng cường giám sát cách bày binh bố trận của quân đội Israel ở Nam Lebanon, đồng thời cung cấp tình báo về các mô hình, hành vi, và các lỗ hổng. Thêm nữa, họ được dạy các giao tiếp với các hợp tác xã thông qua email, bằng cách dùng những tin nhắn được mã hóa đôi khi được gắn nhãn là “thư rác” để truyền đạt hướng dẫn. Một điểm đáng lưu ý là những thành phần khác thông qua Hezbollah đã đạt được quan hệ với Iran thông qua Lực lượng Quds của nhà nước Hồi giáo.

Quds là 1 trong 5 nhánh lớn của Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC). Họ đã đào tạo nhân sự và cung cấp tài liệu cho Hezbollah. Những đồng minh nhà nước khác của Đơn vị 910 gồm Syria, Iraq (trong cuộc chiến chống lại IS), Lebanon (một phần) và Nga (trong cuộc nội chiến Syria). Đơn vị 910 cũng có thể quan hệ với Tập đoàn PMC Wagner tại Syria. Các phần tử Hezbollah cũng đã từng cung cấp đào tạo, hoạt động và vật chất cho các nhóm cực đoan người Palestine bao gồm Thánh chiến Hồi giáo và các lữ đoàn Izz al-Din al-Qassam của Hamas, cũng như các thành phần dân quân Shia ở Iraq. Dù Hezbollah phủ nhận có liên quan nhưng Đơn vị 910 ít nhiều có nhúng tay vào chiến tranh Yemen khi cung cấp viện trợ cho Houthi. Bên cạnh đó ESO được cho là liên quan đến nhiều vụ tấn công khắp nơi trên thế giới, cụ thể là vụ tấn công ngày 18/7/2012 ở Burgas (Bulgary), đánh bom một chiếc xe buýt chở khách du lịch Israel khiến 6 người chết, bị thương 33 người.

Các hoạt động ngầm

ESO được mô tả là một nhánh hoặc thực thể riêng biệt bên trong Hezbollah, chịu trách nhiệm mua sắm, tình báo, phản gián, giám sát/ do thám, lập kế hoạch, điều phối và thực hiện những vụ tấn công cảm tử chống lại các kẻ thù của Hezbollah bên ngoài Lebanon. Vì thế các chức năng của Đơn vị 910 được xem là nhánh hoạt động và tình báo mật nước ngoài của Hezbollah. Mục đích của Đơn vị 910 là nhằm ngăn chặn phương Tây và Israel nói riêng. Đơn vị này triển khai điệp viên - những người đã sống nằm vùng trong các cộng đồng dân cư và duy trì vỏ bọc của mình trong khi vẫn được quản lý bởi chỉ huy. Họ thường xuyên ra nước ngoài và giải thích đó là những chuyến công tác thường xuyên với gia đình, hàng xóm hoặc bạn bè. Việc có được các điệp viên có thể đi lại bằng hộ chiếu hợp pháp không phải Lebanon đã cung cấp cho họ sự bảo vệ tuyệt vời, và thường có nghĩa là điệp viên cũng có hộ chiếu hợp pháp và nói được ngoại ngữ.

Trái ngược với người Shia theo các tôn giáo khác ở Lebanon, các điệp viên khi ra nước ngoài đều có thể cạo râu, không cần ra Thánh đường làm lễ, và đi kèm với một phụ nữ địa phương trong những khu vực khác nhau nơi họ tiến hành các nhiệm vụ mật. Nhiệm vụ của ESO là xác định các mục tiêu con người và vật chất rồi tấn công chúng. Tuy nhiên, trong những năm gần đây đã có sự dịch chuyển hoạt động với những hoạt động mật của tổ chức đã chuyển sang thu thập tình báo hơn là bị hạn chế thực hiện các cuộc tấn công. Để tránh cơ quan pháp luật để ý, Đơn vị 910 thường tiến hành hoạt động ngầm, cả tân binh và người huấn luyện cùng mang danh tính và biệt danh giả. Theo lời khai của các cựu đặc vụ thì đã có một số loại vũ khí được sử dụng trong huấn luyện bao gồm súng lục Glock; súng trường bán tự động như MP-5; các loại súng trường tấn công AK-47 và M16; súng máy PKS do Nga sản xuất; súng phóng lựu vác vai RPG-7; các loại chất nổ như C4.

Phan Bình (Tổng hợp)