Đồng bào Chăm tích cực gìn giữ trang phục truyền thống

Các thành viên trong Tổ hợp tác du lịch cộng đồng làng Chăm Châu Phong nỗ lực bảo tồn, đưa trang phục truyền thống phổ biến rộng rãi trong đời sống hằng ngày. Ảnh: Mỹ Xuyên

Dù đã hòa nhập cuộc sống hiện đại, nhưng phụ nữ Chăm An Giang luôn khoác trang phục độc đáo là chiếc xà rông truyền thống với áo dài quá gối, rộng, tay bít tà, cổ hình trái tim và họ đã nâng chiếc áo cổ xưa lên tầm cao mới bằng nghệ thuật dệt hoa văn chìm rất độc đáo.

Bà Salyha ở ấp Hà Bao, xã Vĩnh Hậu - một trong những thợ dệt lâu năm chia sẻ: Trong bộ trang phục truyền thống của người phụ nữ Chăm, nổi bật là chiếc xà rông cùng chiếc khăn choàng Matơra trên đầu duyên dáng, như một tác phẩm nghệ thuật được trau chuốt bằng kỹ thuật thêu nổi, rua chìm tạo nên vẻ đẹp lấp lánh.

Khi nhắc đến người Chăm ở An Giang, không khó để liên tưởng ngay đến hình ảnh những phụ nữ thoăn thoắt bên khung dệt vải thổ cẩm hay khéo tay với từng đường nét thêu thùa trên chiếc khăn Matơra truyền thống. Từ năm 14 tuổi, bà Pha Ty Mah ở ấp Châu Giang, xã Châu Phong đã được mẹ truyền nghề thêu truyền thống của dân tộc mình. Suốt 40 năm gắn bó với nghề, qua thăng trầm của năm tháng, bà vẫn miệt mài chỉ dạy cho con cháu trong gia đình, ở xóm để cùng nhau gìn giữ nét đẹp bao đời nay.

“Bây giờ chủ yếu làm theo đơn đặt hàng nên các họa tiết trên khăn đều có sẵn mẫu. Tuy nhiều đường nét, nhưng với người trong nghề, nhìn sơ qua là nhớ ngay. Trước đây, chỉ cần nói thích chiếc khăn như thế nào, người thợ sẽ chế tác, sáng tạo thêm đường nét, hoa văn để tạo ra một chiếc khăn thật đẹp...” - bà Pha Ty Mah nói.

Du khách đến các làng Chăm đều thích thú khi được trải nghiệm trang phục truyền thống của đồng bào. Bên cạnh ẩm thực, trang phục của dân tộc Chăm đã được giữ gìn, phát triển để đưa vào phục vụ du lịch. Các loại thổ cẩm ngày càng được đổi mới cho phù hợp với thời đại và nhu cầu đa dạng của khách hàng, nhưng vẫn giữ được nét đẹp truyền thống đáng quý.

Từ khi làng nghề dệt thổ cẩm đồng bào Chăm ở xã Châu Phong được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, nhiều cơ sở dệt thổ cẩm đã trở thành điểm đến du lịch đặc sắc. Cuối năm 2024, Tổ hợp tác du lịch cộng đồng làng Chăm Châu Phong được thành lập với 12 thành viên, mục đích là khôi phục và phát triển các làng nghề truyền thống, tạo ra sản phẩm du lịch đa dạng, tăng thu nhập cho cộng đồng; bảo tồn, phát huy văn hóa Chăm và tăng cường tính liên kết cộng đồng.

Ông Mohamad (chủ cơ sở dệt thổ cẩm Chăm xã Châu Phong), Tổ trưởng Tổ hợp tác du lịch cộng đồng làng Chăm Châu Phong cho biết: “Với nét độc đáo này, những năm qua, làng Chăm xã Châu Phong đón hàng chục ngàn lượt du khách trong nước và ngoài nước đến tham quan, trải nghiệm, mua sắm sản phẩm. Đồng thời tăng cường sự gắn kết, bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống, phục vụ phát triển du lịch. Đối với địa phương, hoạt động này nhằm góp phần phát triển du lịch bền vững, tạo ra sản phẩm du lịch đặc trưng, thu hút du khách đến với An Giang”.

Ấp Phũm Soài, xã Châu Phong nổi tiếng với nghề dệt thổ cẩm từ lâu đời, với nhiều sản phẩm phong phú, như xà rông, khăn choàng Matơra, túi xách..., từ thông dụng nhất cho đến các loại cao cấp dành cho xuất khẩu. Ông Go Sa Ly, Chánh Văn phòng Ban đại diện Cộng đồng Hồi giáo Islam tỉnh An Giang cho biết: “Làng nghề dệt thổ cẩm nơi đây góp phần gìn giữ những nét văn hóa truyền thống của dân tộc từ xa xưa, khi các công đoạn đều được người thợ thực hiện bằng tay. Tất cả những sản phẩm làm ra đều do những người thợ khéo tay dệt thành”.

Nhằm bảo tồn và phát huy trang phục truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số (trong đó có trang phục truyền thống của đồng bào Chăm), đưa trang phục truyền thống phổ biến rộng rãi trong đời sống, sinh hoạt hằng ngày, khai thác nét văn hóa độc đáo, phát triển du lịch, UBND tỉnh An Giang đã triển khai thực hiện Đề án “Bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số trong giai đoạn 2020-2025".

Bà Huỳnh Thị Như Lam, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch An Giang cho biết: Thời gian qua, tỉnh An Giang đã triển khai mặc trang phục truyền thống tại các trường dân tộc nội trú và khuyến khích công chức, viên chức là người dân tộc thiểu số tại các cơ quan, đơn vị các cấp mặc trang phục truyền thống trong các ngày lễ, Tết, sự kiện quan trọng. Cùng với đó, tuyên truyền, quảng bá và phát huy di sản văn hóa phi vật thể trang phục truyền thống của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch. Định kỳ hằng năm, địa phương tổ chức hội thi trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số, lồng ghép trong các hoạt động văn hóa của địa phương. Hỗ trợ giới thiệu và bán sản phẩm về trang phục truyền thống tại các khu, điểm du lịch, tham quan trên địa bàn.

Có dịp về An Giang, du khách được trải nghiệm các làng Chăm - nơi lưu giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Khi hoàng hôn buông xuống cũng là lúc tiếng kinh cầu bắt đầu vang lên từ những ngôi thánh đường bên dòng sông Hậu thơ mộng. Những thiếu nữ Chăm e ấp bên khung dệt như níu kéo bước chân lữ khách. Tiếng trống Rappana lại vang lên rộn rã khắp các xóm Chăm thể hiện nét văn hóa độc đáo của đồng bào nơi đây, báo hiệu mùa Lễ Ramadan mới lại về.

Mỹ Xuyên