'Động cơ' cho số hóa ngành ngân hàng

Dữ liệu là nguồn sinh lực thúc đẩy ngân hàng chuyển đổi số

Dữ liệu là nguồn sinh lực thúc đẩy ngân hàng chuyển đổi số

Những con số khô khan

Nếu đại dịch Covid-19 là lực đẩy quan trọng để thay đổi thói quen của người dân từ thanh toán tiền mặt sang thanh toán không dùng tiền mặt, thì chính sự tiện lợi của dịch vụ ngân hàng số mới là động cơ cho sự bùng nổ thanh toán số hiện nay.

Phát biểu tại sự kiện “Chuyển đổi số ngành ngân hàng năm 2025” với chủ đề “Hệ sinh thái số thông minh trong kỷ nguyên mới”, bà Nguyễn Thị Hồng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thông tin, hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng đã xử lý bình quân 820.000 tỷ đồng mỗi ngày, trong khi hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử xử lý 26 triệu giao dịch mỗi ngày. Hạ tầng thông tin tín dụng quốc gia nâng cấp để gia tăng khả năng xử lý, cập nhật dữ liệu tự động, đồng thời mở rộng thu thập và cập nhật dữ liệu trong và ngoài ngành với tỷ lệ cập nhật số liệu thành công từ tổ chức tín dụng đạt mức cao trên 98%.

Hơn 113 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân và hơn 711.000 hồ sơ khách hàng tổ chức đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học (đạt hơn 66% tổng số lượng tài khoản thanh toán tổ chức phát sinh giao dịch trên kênh số). Nhiều tổ chức tín dụng tại Việt Nam đạt tỷ lệ giao dịch số hóa trên 95%. Đến nay, có gần 87% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản ngân hàng; giá trị thanh toán không dùng tiền mặt gấp 25 lần GDP. Trong năm 2024, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tăng 56,68% về số lượng và tăng 32,79% về giá trị so với năm 2023; thanh toán qua kênh Internet tăng 49,73% về số lượng và 33,12% về giá trị; thanh toán qua kênh điện thoại di động tăng 54,08% về số lượng và 34,03% về giá trị, giao dịch qua QR Code tăng 104,65% về số lượng và 97,14% về giá trị.

TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế nhận định: “Những con số nhìn vào có vẻ khô khan nhưng chứa đựng thông điệp quan trọng của nền kinh tế và đặc biệt là hệ thống ngân hàng - một trong những ngành luôn đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ đem lại những giá trị cân đo, đong đếm được đối với người dân và nền kinh tế”.

Nguồn sinh lực vận hành chuyển đổi số

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết, nếu chuyển đổi số là một hành trình, dữ liệu chính là trái tim - nguồn sinh lực vận hành toàn bộ tiến trình này. Với ngành ngân hàng, dữ liệu là chìa khóa kết nối hệ sinh thái mở, biến ngân hàng thành nền tảng tích hợp giá trị số - từ y tế, giáo dục đến thương mại - mang lại trải nghiệm xuyên suốt, liền mạch cho khách hàng. Dữ liệu cũng là yếu tố đầu vào trong tiến trình ra quyết định, nâng cao hiệu quả hoạt động, giúp dự báo rủi ro, ngăn chặn gian lận và bảo vệ hệ thống tài chính quốc gia.

“Nhận thức rõ vai trò cốt lõi của dữ liệu, ngành ngân hàng đã không ngừng đổi mới, nâng cấp hạ tầng dữ liệu tập trung kết nối với các ngành, lĩnh vực khác, từng bước xây dựng một hệ sinh thái số thông minh, bền vững. Hành trình này đã được định hình qua những cột mốc quan trọng, mỗi năm là một dấu ấn khẳng định sự tiên phong và cam kết mạnh mẽ của ngành trong chuyển đổi số”, bà Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh.

Ông Phan Thanh Sơn, Phó tổng Giám đốc Techcombank cho biết, Ngân hàng đã đầu tư hơn 500 triệu USD cho hạ tầng dữ liệu và số hóa, xây dựng hệ thống Data Brain - xử lý 8 tỷ điểm dữ liệu mỗi ngày, tạo hồ sơ riêng biệt với 8.000 đặc điểm khác nhau. Đây là nền tảng để Ngân hàng triển khai hơn 400 hành trình cá nhân hóa, tiếp cận 7,8 triệu khách hàng.

“Techcombank tin rằng, chuyển đổi số không chỉ làm ngân hàng tốt hơn, mà phải làm cho cuộc sống người dân tốt hơn”, ông Phan Thanh Sơn nhấn mạnh.

Còn ông Ân Thanh Sơn, Phó Tổng Giám đốc VIB cho biết, chúng tôi tin rằng chuyển đổi số không chỉ dừng ở việc áp dụng công nghệ, mà còn là hành trình nâng cao năng lực con người - nhân tố cốt lõi để biến những sáng kiến số thành hiện thực. VIB đã xây dựng và quản lý chính sách nội bộ trên cơ sở hệ thống số hóa xây dựng, quản lý chính sách, quy định nội bộ. Đây là hành trình đổi mới tư duy, tận dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để đảm bảo chính sách tuân thủ pháp luật, đáp ứng thực tiễn kinh doanh và tái định hình cách hoạch định văn bản.

“Trong lĩnh vực ngân hàng, chính sách nội bộ phải tuân thủ nghiêm ngặt các văn bản quy phạm pháp luật. Trước đây, VIB gặp nhiều thách thức: đánh số văn bản thủ công gây nhầm lẫn, quy trình ban hành và phân phối phụ thuộc vào giấy tờ hoặc email, việc cập nhật chính sách khi có thay đổi pháp luật thường chậm trễ, ảnh hưởng đến tính linh hoạt. Những hạn chế này thúc đẩy chúng tôi xây dựng một hệ thống hiện đại, kết hợp công nghệ AI và tư duy hoạch định mới để tăng tính tuân thủ và hiệu quả. Sáng kiến này đã mang lại những thay đổi rõ rệt tại VIB”, ông Sơn nói.

Vẫn còn nhiều thách thức

Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước cho biết, bên cạnh những kết quả, thành tựu ấn tượng đạt được, ngành ngân hàng còn đối mặt với nhiều thách thức như dữ liệu thiếu tính liên thông; vấn đề bảo vệ dữ liệu cá nhân; nguy cơ về an ninh mạng và gian lận số thế hệ mới; nguồn nhân lực chuyển đổi số thiếu cả về quy mô và chất lượng.

Để xây dựng hệ sinh thái số thông minh, ông Tuấn nhận định, ngành ngân hàng cần tập trung thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm như sau: hoàn thành và đẩy mạnh việc thực hiện các mục tiêu tại Nghị quyết 57-NQ/TW, Nghị quyết 71/NQ-CP và Kế hoạch chuyển đổi số ngành ngân hàng; tiếp tục hoàn thiện thể chế, phối hợp chặt chẽ với các bộ ngành liên quan đẩy nhanh việc rà soát, sửa đổi, ban hành các văn bản pháp luật; thúc đẩy và tháo gỡ khó khăn trong chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo ngành ngân hàng; phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an triển khai hiệu quả các nhiệm vụ tại KHPH số 01/KHPH-BCA-NHNN

Cũng theo ông Tuấn, cần tiếp tục nâng cấp, hoàn thiện hạ tầng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số ngành ngân hàng, đảm bảo an ninh, an toàn, chú trọng việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu dùng chung ngành ngân hàng tiến đến ra quyết định dựa trên dữ liệu; tăng cường hợp tác quốc tế để cập nhật xu hướng công nghệ mới, học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia; tiếp tục triển khai phối hợp liên ngành: tích hợp, kết nối, chia sẻ thông tin ngành ngân hàng với các ngành, lĩnh vực khác để mở rộng hệ sinh thái số và phát triển dịch vụ ngân hàng số, thanh toán số;

“Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và song song với đó, đẩy mạnh công tác truyền thông, giáo dục tài chính cho người dân, doanh nghiệp”, ông Tuấn nói.

Hồng Dung