Động đất ở Myanmar: 'Thành phố 10.000 ngôi chùa' tuyệt đẹp gần như bị xóa sổ
Bagan, thành phố với hàng nghìn ngôi chùa Phật giáo với những bảo tháp nhọn tuyệt đẹp, nằm gần đường Đứt gãy Sagaing và đã hứng chịu tổn thất nặng nề trong thảm họa động đất ngày 28/3.
Quang cảnh Bagan trước trận động đất ngày 28/3. Thành phố đã được UNESCO công nhận là di sản thế giới vào năm 2019. Ảnh: Getty Images/iStockphoto
Theo tờ Guardian, nổi lên giữa sương mù của cánh rừng lúc bình minh, với những ngọn tháp cao tương đương những tòa nhà 15-20 tầng, ít cảnh tượng nào trên Trái đất gây ấn tượng với du khách như những ngôi chùa và bảo tháp ở Bagan.
"Jerusalem, Rome, Kiev, Benares, không nơi nào có thể tự hào về số lượng lớn các công trình tôn giáo, cũng như sự xa hoa về thiết kế và trang trí như Bagan” - nhà báo người Scotland kiêm quản lý thuộc địa của đế quốc Anh James George Scott đã từng viết vào năm 1910.
Nằm gần đường Đứt gãy Sagaing ở miền trung Myanmar, 2.200 di tích Phật giáo từ thế kỷ 11 còn lại của Bagan từ lâu đã dễ bị ảnh hưởng bởi các sự kiện địa chấn.
"Trận động đất gần đây nhất vào năm 2016 đã gây ra thiệt hại đáng kể cho các di tích quan trọng", Tiến sĩ Stephen Murphy, giảng viên cao cấp về nghệ thuật châu Á tại Đại học Soas London, cho biết.
Và thảm họa hôm 28/3 đã bồi thêm những đòn giáng khủng khiếp vào các công trình lịch sử Phật giáo ở thành phố này.
Xem video cảnh tượng Bagan trước và sau trận động đất mạnh 7,7 độ ngày 28/3 (Nguồn: ShanghaiDaily/X)
Các bảo tháp và đền thờ được xây dựng trên bờ sông Irrawaddy bởi Vương quốc Miến Điện thống nhất đầu tiên và là một trong những nền văn minh Phật giáo vĩ đại nhất thế giới.
Người sáng lập Bagan, Anawrahta Minsaw, bắt đầu bằng một cuộc chiến đấu anh hùng chống lại người anh cùng cha khác mẹ của mình vào khoảng năm 1044, sau đó tiếp tục chinh phục các quốc gia xung quanh. Một truyền thuyết được ghi lại trên các bia ký tại Bagan là ông đã đưa 30.000 tù nhân trở về, những người có kỹ năng chạm khắc, hội họa, xây dựng và nhiều kỹ năng hữu ích khác. Những người này được Minsaw huy động cho công cuộc xây dựng các ngôi chùa và bảo tháp tráng lệ.
Ước tính hơn 10.000 ngôi chùa đã được xây dựng, nhiều công trình được trang trí bằng các chi tiết phức tạp đã tồn tại qua các trận động đất và cả các đợt trùng tu thiếu cân nhắc của chính quyền vào những năm 1990.
Được công nhận là di sản thế giới của UNESCO vào năm 2019, thành phố Bagan đã phải hứng chịu tình trạng hỗn loạn chính trị và bạo lực. Lượng du khách nước ngoài đã giảm mạnh trong 20 năm qua từ khoảng 200.000 xuống còn vài nghìn du khách. Marc Leaderman tại công ty lữ hành Wild Frontiers cho biết: "Chúng tôi đã đón nhiều du khách cho đến năm 2017. Đây là một địa điểm có thể so sánh với Angkor Wat và rõ ràng chúng tôi vô cùng đau buồn cho người dân Myanmar và Thái Lan".
Tuy vậy, Bagan vẫn là một thành phố linh thiêng với người Myanmar, với hơn 400.000 lượt khách tham quan vào năm 2023. Ashley Thompson, giáo sư nghệ thuật Đông Nam Á tại Soas, cho biết: "Đối với những người dân phải chịu đựng bạo lực chính trị kéo dài trong nhiều thập kỷ qua, những tia sáng le lói về sự thịnh vượng trong quá khứ mà Bagan mang lại cũng có thể nuôi dưỡng hy vọng".
Bagan cũng là nơi có một bảo tàng lưu giữ “văn bản chạm khắc Myazedi”, một trụ đá có niên đại từ năm 1.113, còn được gọi là Đá Rosetta Miến Điện. Nó mang bốn ngôn ngữ cổ, bao gồm cả bản sơ khai nhất được biết đến của tiếng Miến Điện.
Giáo sư Thompson đánh giá: "Mất mát văn hóa tiềm tàng mà Bagan một lần nữa phải đối mặt có thể không đáng kể so với mất mát về sinh mạng, nhưng sẽ có tác động lâu dài đến một đất nước mà ngày nay rất nhiều người phải đấu tranh để tồn tại".
Không chỉ ở Bagan, trận động đất vừa qua cũng gây thiệt hại với nhiều ngôi chùa nổi tiếng ở các thành phố khác của Myanmar, đất nước mà đạo Phật là quốc giáo.
Xem video một bảo tháp Phật giáo ở chùa Shwedagon, tại Yangon bị gãy sập trong động đất ngày 28/3 (Nguồn: X)
Cố đô Mandalay, nơi sinh sống của khoảng 1,5 triệu người và là thành phố gần tâm chấn nhất, cũng chịu nhiều tổn thất về người và của.
Cư dân của thành phố nổi tiếng với các tu viện Phật giáo đã kể với CNN về những ngôi nhà, văn phòng, nhà thờ Hồi giáo và tu viện bị sụp đổ và các con đường dẫn đến thành phố bị phá hủy do trận động đất mà theo một nhà địa chất, đã giải phóng năng lượng tương đương với "334 quả bom nguyên tử".
Video cảnh ngôi chùa Mahamoni nổi tiếng ở Mandalay bị động đất phá hủy (Nguồn: X)
