Đồng Nai làm tốt công tác bảo tồn loài voi hoang dã

Ông Vivek Menon, Chủ tịch Nhóm Chuyên gia về voi châu Á (AsESG), thuộc Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN)

Phóng viên (PV): 10 năm ở cương vị chủ tịch nhóm, ông đánh giá như thế nào về AsESG?

Ông Vivek Menon: Nhìn lại 10 năm, tôi rất xúc động. Nhóm chúng tôi đã 3 lần được Chủ tịch Ủy ban Bảo tồn loài của IUCN tặng giấy chứng nhận xuất sắc, là một trong những nhóm hoạt động hiệu quả nhất trong 205 nhóm chuyên gia.

Tại cuộc họp lần thứ 12 vừa diễn ra ở tỉnh Đồng Nai (Việt Nam), nhóm đã bầu Chủ tịch mới. Trong tháng 12 tới, tôi sẽ bàn giao vị trí cho tân Chủ tịch AsESG. Tất nhiên, tôi vẫn là thành viên, cộng sự tích cực trong nhóm. Những gì tôi và AsESG làm đều vì loài voi châu Á - loài động vật đã giúp gắn kết các quốc gia, cộng đồng và con người lại với nhau, trong nỗ lực chung gìn giữ thiên nhiên, đa dạng sinh học cho hôm nay và mai sau.

PV: Từ hoạt động thực tiễn suốt 10 năm, theo ông, AsESG đã tạo ra những tác động tích cực nào?

Ông Vivek Menon: Trong thập kỷ qua, chúng tôi đã tham gia nhiều công ước quốc tế; tổ chức 3 cuộc họp cấp vùng tại Indonesia, Nepal và Campuchia; ban hành 2 tuyên bố chung; hỗ trợ xây dựng 10 kế hoạch hành động bảo tồn voi cấp quốc gia; cùng thúc đẩy các hội thảo kỹ thuật. Dưới sự điều phối của nhóm, các quốc gia đã cùng nhau cam kết mạnh mẽ hơn với bảo tồn voi.

Chẳng hạn với Việt Nam, vào năm 2019 và 2021, Chính phủ đã ban hành các nghị định về quản lý loài nguy cấp, quý hiếm, trong đó voi thuộc nhóm IB (cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại). Năm 2024, cơ quan môi trường quốc gia ban hành Kế hoạch Hành động bảo tồn voi tại Việt Nam đến năm 2035, tầm nhìn 2050, tập trung vào ngăn chặn suy giảm quần thể, giảm xung đột voi - người, bảo tồn sinh cảnh và phát triển sinh thái bền vững. Và tôi biết, một số địa phương có voi như tỉnh Đồng Nai cũng ban hành kế hoạch hành động riêng.

PV: Ông đánh giá như thế nào về công tác bảo tồn voi châu Á ở Đồng Nai?

Ông Vivek Menon: Đồng Nai là tỉnh công nghiệp phát triển mạnh, cũng là vùng đất có rừng nguyên sinh rộng lớn hơn 370.000 ha. Với khoảng 25-27 cá thể voi hoang dã được ghi nhận, tỉnh hiện sở hữu quần thể voi lớn thứ hai cả nước. Đàn voi thể trạng tốt, có cả voi bố, mẹ lẫn voi con, cho thấy đàn voi sinh trưởng, sinh sản khá tốt - minh chứng sinh động cho những nỗ lực bền bỉ của địa phương trong công tác bảo tồn.

Tỉnh đã có những giải pháp đúng đắn và hiệu quả như đóng cửa rừng tự nhiên, giảm thiểu can thiệp trực tiếp vào rừng, nhằm phục hồi và giữ gìn hệ sinh thái rừng, giữ nguồn thức ăn cho voi; thành lập khu bảo tồn, ban quản lý, nhằm mục đích quản lý và bảo vệ rừng và các loài động, thực vật; đầu tư hàng rào điện, xây dựng các hồ dự trữ nước cho thú; tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn người dân giải pháp chung sống hài hòa... Tất cả đều hướng đến mục tiêu bảo vệ các loài.

PV: Theo ông, để làm tốt công tác bảo vệ loài voi châu Á đang có nguy cơ suy giảm này, Đồng Nai cần làm gì?

Ông Vivek Menon: Voi châu Á là một trong 3 loài voi còn tồn tại đến ngày nay. Theo ước tính của AsESG, hiện thế giới còn khoảng 40.000 cá thể sống trong tự nhiên, phân bố ở 13 quốc gia, trong đó Việt Nam khoảng 200 cá thể. Voi châu Á được IUCN xếp vào loại nguy cấp từ năm 1986.

Theo tôi, có 3 vấn đề cực kỳ quan trọng cần giải quyết là: Bảo vệ sinh cảnh sống; giảm xung đột voi - người và chấm dứt săn bắt, buôn bán trái phép.

Đối với địa phương, cần tăng cường hiểu biết về nguyên nhân, mức độ, tần suất và khu vực xảy ra xung đột voi - người thông qua việc giám sát. Xây dựng, duy trì, vận hành và bảo dưỡng các công trình phục vụ giảm thiểu xung đột voi - người. Duy trì khoảng cách an toàn voi - người và duy trì hoạt động của các tổ, đội phản ứng nhanh; xây dựng cơ chế chính sách về hỗ trợ thiệt hại do xung đột voi - người. Tỉnh cũng cần xây dựng mô hình phát triển sinh kế cho người dân/cộng đồng trong khu vực có xung đột voi - người.

PV: Xin cảm ơn ông!