Dong riềng - Cây giảm nghèo của người dân Cao Bằng

Sản xuất miến dong theo hướng hàng hóa

Huyện Nguyên Bình, nơi được biết đến với những sản phẩm miến dong nổi tiếng, là địa phương đi đầu trong việc phát triển nghề trồng dong riềng. Đặc biệt, hai thương hiệu miến dong Phja Đén và miến mỏ đã khẳng định được vị thế của mình trên thị trường. Năm 2017, sản phẩm miến dong Nguyên Bình chính thức được cấp văn bằng nhãn hiệu tập thể.

Ông Nông Văn Dù, một trong những người trồng dong riềng và sản xuất miến lâu năm tại xóm Phja Đén, xã Thành Công, huyện Nguyên Bình, chia sẻ: "Gia đình tôi đã chuyển đổi nhiều diện tích đất không hiệu quả để trồng dong riềng. Hàng năm, chúng tôi sản xuất được vài tấn miến, thu về hơn 100 triệu đồng sau khi trừ chi phí, mang lại nguồn thu ổn định. Không chỉ bán trong tỉnh, sản phẩm miến dong Phja Đén của gia đình tôi còn được gửi đi khắp nơi, trở thành món quà đặc sản của nhiều tỉnh, thành phố."

Không chỉ có các hộ dân, nhiều hợp tác xã (HTX) cũng đã hình thành để sản xuất miến dong quy mô lớn, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm. Điển hình là HTX nông sản Tân Việt Á tại xã Minh Tâm, nằm trong vùng trồng cây dong riềng được đánh giá là có hàm lượng tinh bột cao nhất của tỉnh Cao Bằng.

Được thành lập từ năm 2017, HTX nông sản Tân Việt Á xác định ngành nghề kinh doanh chính là sản xuất miến dong Phja Đén, với nguyên liệu chính là bột dong đỏ bản địa thu mua từ các địa phương trong huyện Nguyên Bình. HTX còn liên kết với các nhóm đồng sở thích trồng dong riềng dưới Dự án hỗ trợ kinh doanh cho nông hộ tỉnh Cao Bằng, cung cấp giống, phân bón và bao tiêu sản phẩm cuối vụ.

Hợp tác xã Nông sản Tân Việt Á, huyện Nguyên Bình đầu tư máy móc, nhà xưởng để sản xuất miến dong. Ảnh: Tiểu Thủy Sơn.

Ông Trần Đức Hiếu, Giám đốc HTX Nông sản Tân Việt Á, cho biết: "Miến dong của chúng tôi được công nhận sản phẩm ba sao OCOP cấp tỉnh vào năm 2020 và nâng lên bốn sao vào năm 2023. Miến có mùi thơm đặc trưng của dong riềng đỏ bản địa, sợi miến đẹp, trong, dai và giòn, không bị nát khi nấu, được thị trường trong và ngoài tỉnh ưa chuộng."

Nếu thời tiết có nắng nhiều, HTX có thể sản xuất 6 - 7 tạ miến thành phẩm, sản phẩm được đóng gói với đầy đủ thông tin về thành phần, hướng dẫn sử dụng, bảo quản, mã vạch, mã QR code để truy xuất nguồn gốc. Giá bán dao động từ 80.000 - 100.000 đồng/kg, tùy vào thời điểm. Trong năm 2024, HTX đã tiêu thụ hơn 60 tấn miến và tạo việc làm cho gần 10 lao động thời vụ tại địa phương.

Theo Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Nguyên Bình, khoảng 10 năm qua, cây dong riềng đã mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt. Hiện nay, toàn huyện có hơn 265 ha đất trồng dong riềng, tập trung chủ yếu ở các xã Thành Công, Phan Thanh, Ca Thành, Vũ Nông, Yên Lạc và thị trấn Tĩnh Túc, với sản lượng gần 15.000 tấn mỗi năm.

Từ một nghề phụ, làm miến dong đã trở thành ngành nghề chính giúp xóa đói giảm nghèo và phát triển kinh tế cho hàng nghìn hộ dân huyện Nguyên Bình. Thời gian tới, cây dong riềng sẽ tiếp tục là cây trồng chủ lực của người nông dân địa phương. Trong đó có nhiều hộ dân và HTX đã đầu tư máy móc, sản xuất quy mô lớn, nâng cao hiệu quả kinh tế.

Xác định là cây chủ lực ở Cao Bằng

Không chỉ riêng Nguyên Bình, huyện Hòa An cũng đang tích cực vận động người dân mở rộng diện tích trồng dong riềng và phát triển nghề làm miến dong. Trong đó có nhiều xã hơn 50% hộ dân trồng cây dong riềng.

Người dân xã Nguyễn Huệ, huyện Hòa An mua sắm một số máy móc đơn giản để chủ động sản xuất miến dong. Ảnh: Tiểu Thủy Sơn.

Xã Nguyễn Huệ (huyện Hòa An) có tới 639 hộ (chiếm khoảng 80% toàn xã) trồng dong riềng, với tổng diện tích 177 ha. Hiện xã có 2 sản phẩm miến dong của xã đã được chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh. Nhờ nghề làm miến, đến năm 2024 có trên 160 hộ dân trong xã đã vươn lên thoát nghèo.

Ông Hoàng Quốc Đạt, xóm Canh Biện, xã Nguyễn Huệ, chia sẻ: "Trước đây gia đình tôi chỉ trồng dong riềng để bán củ, nhưng thu nhập không cao. Sau khi học làm miến, thu nhập đã tăng lên đáng kể. Mỗi năm, chúng tôi sản xuất được từ 3 - 4 tấn miến dong, thu về hơn 100 triệu đồng."

Cây dong riềng hiện đang trở thành một trong những cây trồng chủ lực của tỉnh Cao Bằng, với diện tích khoảng 700 - 800 ha mỗi năm, tập trung ở các huyện Nguyên Bình, Hòa An, Hà Quảng. Toàn tỉnh hiện có hàng nghìn hộ trồng dong riềng và sản xuất miến dong, với thu nhập từ vài chục triệu đến hơn 100 triệu đồng mỗi năm, góp phần lớn vào công cuộc xóa đói giảm nghèo.

Mỗi năm người dân tỉnh Cao Bằng trồng khoảng 700 - 800 ha cây dong riềng. Ảnh: Tiểu Thủy Sơn.

Ông Nông Quốc Hùng, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Cao Bằng, khẳng định: "Miến dong Cao Bằng là sản phẩm đặc sản lâu đời, được sản xuất từ bột dong trồng tại địa phương, đảm bảo chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm. Chính nhờ quy trình sản xuất nghiêm ngặt và không sử dụng chất bảo quản, miến dong Cao Bằng đã được rất nhiều khách hàng trong và ngoài tỉnh yêu thích."

Theo ông Hùng, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cao Bằng sẽ tiếp tục phối hợp với các cấp, ngành và địa phương để phát triển và quảng bá sản phẩm miến dong ra thị trường ngoài tỉnh, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm để bảo vệ và phát triển thương hiệu miến dong Cao Bằng trong tương lai.

Toán Nguyễn - Tiểu Thủy Sơn