Đồng Tháp Mười: Từ vùng đất hoang hóa đến vựa lúa lớn

Hiện sản lượng lúa trên địa bàn tỉnh đạt hơn 3,1 triệu tấn/năm, trong đó vùng Đồng Tháp Mười chiếm hơn 80%

Từ vùng đất khó

Khoảng 40 năm trở về trước, vùng ĐTM của tỉnh còn hoang hóa, chưa có “sức sống”, mỗi năm trồng được 1 vụ lúa mùa nhưng năng suất bấp bênh. Ông Nguyễn Văn Dũng (xã Vĩnh Đại, huyện Tân Hưng) nhớ lại: “Ngày trước, ở đây hoang sơ lắm! Dân sống rải rác ven rìa rừng. Suốt 6 tháng nước nổi, cả vùng ngập chìm trong biển nước mênh mông, nhiều nơi ngập sâu từ 2-3m. Còn mùa khô khắc nghiệt, nắng nóng nung người, đất dậy phèn đỏ quạch, nước ngọt không có mà uống”.

Còn về sản xuất, ông Dũng kể rằng, mấy vụ đầu khi cây lúa vừa mọc quá gang tay thì gặp mưa và đất dậy phèn chết sạch, phải lấy lúa dự trữ gieo sạ lại. Lắm khi lúa chín chưa kịp mừng thì chuột cắn phá. Đất phèn, thiếu nước ngọt, lũ lụt và dịch hại hàng năm khiến nhiều hộ đi khai hoang đành phải buông tay bỏ đất, bỏ ruộng, trở về trong đói khổ dù đã rất nỗ lực.

Theo ông Nguyễn Văn Dũng (xã Vĩnh Đại, huyện Tân Hưng), nhờ Nhà nước đầu tư hệ thống thủy lợi, rửa phèn nên năng suất tăng gấp 3-5 lần. Hiện hơn 4ha lúa của gia đình ông cho lợi nhuận hơn 250 triệu đồng/năm

Mặc dù đã gần 40 năm trôi qua nhưng bây giờ, khi nhắc lại chuyện khai hoang, ông Nguyễn Hữu Khanh (70 tuổi, ngụ xã Đức Tân, huyện Tân Trụ) vẫn còn ám ảnh. Ông Khanh kể: “Năm 1988, tôi cùng nhiều người dân ở xã Đức Tân xách túi đệm đựng gạo, vác cuốc lên huyện biên giới Vĩnh Hưng khai hoang, lập nghiệp. Cố gắng bám trụ suốt mấy năm trời mà đất vẫn không trồng được cây gì”.

Ngày trước, vùng ĐTM hoang sơ, cỏ mọc cao khỏi đầu người. Đất đai nhiễm phèn nặng, chỉ có cỏ năn, cỏ lác và tràm gió. Mùa khô nắng cháy cả đồng, còn mùa lũ nước ngập trắng xóa. “Nhiều người đến đây lập nghiệp nhưng không trụ nổi vì thiên nhiên khắc nghiệt, đất hoang hóa, nhiễm phèn; trồng lúa, lúa chết; bầu, mướp cũng không sống được. Thế rồi nhiều người lặng lẽ rời bỏ mảnh đất khắc nghiệt này để trở về quê” - ông Khanh nhớ lại.

Trước những khó khăn, lãnh đạo tỉnh bàn bạc tìm hướng khai thác hiệu quả vùng ĐTM. Theo đó, tỉnh tập trung chiến lược trước mắt và lâu dài về các vấn đề như phục hóa, khai hoang mở rộng diện tích sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, tạo điều kiện chuyển lúa mùa 1 vụ dài ngày, năng suất thấp, bấp bênh sang làm lúa ngắn ngày tăng năng suất; đầu tư kết cấu hạ tầng KT-XH, tập trung đẩy mạnh phát triển thủy lợi, giao thông, xây dựng hệ thống điện, bưu chính viễn thông, trường học, trạm xá, các cụm, tuyến dân cư để điều động, phân bố lại dân cư,...

Thực hiện các vấn đề trên, tỉnh đưa ra nhiều giải pháp. Trong đó, tỉnh điều động dân cư từ các huyện phía Nam và phía Đông lên, điều động lực lượng thanh niên xung phong, bộ đội kinh tế đến để xây dựng các công trình thủy lợi. Các công trình phục vụ sinh hoạt, đời sống cũng nối tiếp nhau hoàn thành.

Đến vựa lúa lớn

ĐTM thực sự “trở mình” thức giấc và trở thành vựa lúa lớn sau khi Đảng, Nhà nước có chương trình khai thác vùng ĐTM từ năm 1985-1995. Từ năm 1996 trở đi, cùng với tiếp tục đầu tư phát triển, nhất là khoa học - kỹ thuật, ĐTM được tiếp thêm sức mạnh để phát triển nhanh hơn, mạnh hơn. Toàn vùng không còn đất hoang hóa, năng suất cây trồng ngày càng tăng. Đặc biệt, những năm gần đây, năng suất lúa có nơi đạt 8-10 tấn/ha, trung bình vụ lúa Hè Thu đạt 6-7 tấn/ha, Đông Xuân 8-9 tấn/ha, trở thành vựa lúa lớn của tỉnh.

Ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất

Gia đình ông Dũng hiện canh tác hơn 4ha lúa 3 vụ. Mỗi năm, trừ các chi phí sản xuất, gia đình ông có lợi nhuận hơn 250 triệu đồng. “Nhờ nhà nước đầu tư hệ thống thủy lợi, những dòng kênh rửa phèn nên năng suất lúa tăng lên gấp 3-5 lần. Ngày trước chưa có những dòng kênh, năng suất cao nhất khoảng 2 tấn/ha, chỉ làm được 1 vụ, còn bây giờ năng suất 7-8 tấn/ha/vụ là chuyện bình thường. Thậm chí, hàng năm, nhiều diện tích sản xuất lúa 3 vụ góp phần tăng năng suất và sản lượng’’- ông Dũng nói.

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường - Đinh Thị Phương Khanh, nếu như năm 1980, sản lượng lương thực của tỉnh khoảng 500.000- 600.000 tấn thì đến nay, con số này đạt hơn 3,1 triệu tấn. Trong đó, khu vực ĐTM chiếm hơn 80%, trở thành vựa lúa lớn của cả tỉnh. Đây là kết quả từ sự đầu tư đồng bộ kết cấu hạ tầng sản xuất, mở rộng diện tích gieo trồng các loại giống lúa chất lượng cao, ứng dụng cơ giới, khoa học - kỹ thuật vào sản xuất.

Hiện ngành Nông nghiệp tiếp tục đầu tư xây dựng phát triển hệ thống thủy lợi đồng bộ, hiện đại phục vụ sản xuất; tập trung phát triển kinh tế tập thể theo hướng thực chất, hiệu quả; chú trọng sản xuất lúa chất lượng cao, phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với tái cơ cấu ngành Nông nghiệp và Đề án Phát triển bền vững 1 triệu hécta chuyên canh lúa chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh Vùng Đồng bằng sông Cửu Long trên địa bàn tỉnh, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, mở rộng canh tác, sản xuất, nâng cao chất lượng cuộc sống;...

Đầu tư phát triển hệ thống thủy lợi phục vụ sản xuất

Cái thời cơm không đủ no, áo không đủ ấm đã qua, kỳ tích khai hoang, phục hóa, làm lúa tăng vụ trên “vùng đất chết” ĐTM cũng dần lui về quá khứ. Bây giờ, ĐTM đã trở thành vựa lúa lớn nhất của tỉnh nhờ bàn tay, khối óc khai phá của con người và từ chủ trương khai phá ĐMT đúng đắn của Đảng, Nhà nước./.

Nếu như năm 1980, sản lượng lương thực của tỉnh khoảng 500.000- 600.000 tấn thì đến nay, con số này đạt hơn 3,1 triệu tấn. Trong đó, khu vực ĐTM chiếm hơn 80%, trở thành vựa lúa lớn của cả tỉnh.

Trung Kiên