Đồng thuận siết đào tạo ngành y

Khi thảo luận về mục tiêu hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục giai đoạn 2026-2035, Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình cho biết Chính phủ sẽ siết điều kiện mở ngành đối với các lĩnh vực đặc thù như y khoa và luật.

Ông nhấn mạnh y khoa là lĩnh vực đòi hỏi chuẩn đầu ra đặc biệt cao, vì vậy chương trình đào tạo phải gắn với bệnh viện thực hành, đội ngũ giảng viên chuyên sâu và hệ thống kiểm định độc lập. Vì vậy, những cơ sở không đáp ứng yêu cầu về đội ngũ giảng viên, năng lực chuyên môn và hệ thống thực hành sẽ không được phép đào tạo hai ngành này.

Hiện, cả nước có 34 trường đại học đào tạo ngành y, với mức học phí và năng lực đào tạo chênh lệch đáng kể. Trong bối cảnh nhu cầu chăm sóc sức khỏe tăng nhanh, việc chuẩn hóa điều kiện mở ngành được xem là cần thiết nhằm bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực y tế.

Bác sĩ Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đang thăm khám cho bệnh nhân. Ảnh: Việt Linh.

Siết đào tạo là đúng đắn

Bàn về chủ trương siết chặt tiêu chuẩn đào tạo y khoa, ThS.BS Cao Hoài Tuấn Anh, Phó giám đốc Bệnh viện Nhân dân 115 (TP.HCM), nhận định đây là việc cần thiết và đúng đắn bởi y khoa là lĩnh vực đặc thù, liên quan trực tiếp đến tính mạng con người. Do đó, việc đào tạo bác sĩ phải được thực hiện tại các trường đủ năng lực, đủ giảng viên lâm sàng và đạt chuẩn kiểm định.

“Chủ trương siết chặt tiêu chuẩn đào tạo y khoa không nhằm gây khó khăn mà là nâng cao chất lượng. Tôi hoàn toàn đồng tình với định hướng này, vì về lâu dài sẽ củng cố niềm tin xã hội đối với đội ngũ y bác sĩ”, BS Tuấn Anh chia sẻ.

Tương tự, GS.TS Trần Diệp Tuấn, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Y Dược TP.HCM, đồng tình với quan điểm của Phó thủ tướng. Ông cho rằng hiện nay, số lượng trường mở ngành y nhiều nhưng không ít cơ sở chưa đảm bảo chất lượng, do việc cấp phép mở ngành chưa đủ chặt chẽ.

Nói thêm về thực tế đào tạo ngành y tại Việt Nam hiện nay, GS Tuấn nêu rằng muốn mở ngành y bắt buộc phải có bệnh viện thực hành và đội ngũ giảng viên cơ hữu đủ chuẩn. Trong khi đó, nhiều nơi lại đào tạo ngành y chưa thực sự chuẩn.

Cụ thể, một số trường có số giảng viên cơ hữu rất ít và phần lớn sử dụng nguồn giảng viên là bác sĩ tại bệnh viện. Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Y Dược TP.HCM không phủ nhận tầm quan trọng của bác sĩ bệnh viện trong công tác hỗ trợ đào tạo thực hành, nhưng bác sĩ không thể thay thế giảng viên đại học.

GS Tuấn cũng nêu rằng việc mở ngành y dựa vào việc ký hợp đồng với bác sĩ tại bệnh viện là sai lệch bản chất đào tạo y khoa. Ông lý giải bệnh viện là nơi thực hành, các bác sĩ giảng dạy thực hành quan trọng, nhưng giảng dạy y học cần giảng viên đại học để xây dựng nền tảng lý luận vững chắc và định hướng chuyên môn cho sinh viên.

"Sinh viên y khoa cần nền tảng vững chắc để làm bác sĩ, chứ không chỉ thuần thực hành. Nhiều trường không có cơ sở thực hành, sinh viên thực hành tại bệnh viện còn đông hơn bệnh nhân. Điều này về lâu dài sẽ tác động đến chất lượng đào tạo y khoa”, GS Tuấn nhấn mạnh.

Việt Nam đang làm ngược

Từ quan điểm trên, GS Trần Diệp Tuấn đề xuất siết chặt việc mở ngành đào tạo bác sĩ ở mức cao nhất. Ông nêu rằng ở nhiều quốc gia, cơ quan quản lý yêu cầu kiểm định chương trình trước khi cấp phép, trong khi Việt Nam đang làm ngược, cho phép mở ngành, đào tạo xong một khóa mới kiểm định, khiến chất lượng khó đảm bảo ngay từ đầu.

Để đảm bảo chất lượng ngay từ đầu, đội ngũ kiểm định phải am hiểu sâu về đào tạo y khoa và việc thẩm định mở ngành cần đặc biệt nghiêm ngặt, vì đào tạo bác sĩ không giống bất kỳ ngành nghề nào khác. Việc áp dụng tiêu chí chung cho các lĩnh vực khác là không phù hợp.

Về định hướng thời gian tới, GS Trần Diệp Tuấn cho biết ngoài siết chặt mở ngành đào tạo bác sĩ, các trường đang đào tạo cần được kiểm định chặt chẽ để tiếp tục tuyển sinh. Bộ tiêu chuẩn kiểm định hiện áp dụng chung cho tất cả các ngành, trong khi y khoa cần có chuẩn riêng, với sự tham gia của đội ngũ chuyên môn trong lĩnh vực y khoa.

Bác sĩ thực hiện tầm soát ung thư vú cho bệnh nhân tại Bệnh viện Ung bướu TP.HCM. Ảnh: Khương Nguyễn.

Trong khi đó, khi đưa ra đề xuất, ThS.BS Cao Hoài Tuấn Anh cho rằng cần tăng cường đào tạo thực hành tại bệnh viện để học viên tiếp xúc với quy trình và ca bệnh thực tế. Bệnh viện theo đó cần phối hợp với trường học chuẩn hóa chương trình thực tập, có hướng dẫn viên lâm sàng theo sát.

Ngoài ra, kỹ năng nghề nghiệp cần được chuẩn hóa theo năng lực, cụ thể là không chỉ dạy lý thuyết mà phải lượng hóa kỹ năng thực hành, giao tiếp và ra quyết định lâm sàng; nhân viên chỉ được làm độc lập khi đạt chuẩn.

Việc đào tạo liên tục cho đội ngũ đang làm việc cũng được BS Tuấn Anh nhấn mạnh. Ông nhấn mạnh một thực tế rằng y học thay đổi từng ngày, vì vậy các khóa CME, mô phỏng, cập nhật phác đồ phải được duy trì thường xuyên.

Đồng thời, công tác đào tạo cần chú trọng vào nhân lực chất lượng cao, như cử cán bộ đi học chuyên sâu trong nước hoặc quốc tế, hợp tác với bệnh viện tuyến cuối để khai thác việc chuyển giao kỹ thuật chuyên môn sâu.

Cũng theo BS Tuấn Anh, xuất phát điểm từ trường chuyên hay không chuyên không quyết định hoàn toàn năng lực của một bác sĩ. Cụ thể, trong nghề y, năng lực phụ thuộc vào ba yếu tố chính.

Thứ nhất là chất lượng đào tạo lý thuyết, lâm sàng và môi trường thực hành. Ông nhấn mạnh rằng dù học trường nào, nếu được huấn luyện bài bản, tiếp xúc ca bệnh đa dạng và có thầy giỏi hướng dẫn, năng lực lâm sàng sẽ phát triển tốt.
Thứ hai là tinh thần tự học và sự kiên trì. Nghề y đòi hỏi học tập suốt đời, nỗ lực cá nhân, thái độ nghề nghiệp và trách nhiệm với người bệnh ảnh hưởng lớn đến chất lượng hành nghề.
Cuối cùng là nền tảng đạo đức và kỹ năng làm việc nhóm. Trong đó, các kỹ năng mềm, giao tiếp và ứng xử trong tình huống khẩn cấp đều rất quan trọng.

“Chúng ta không thể đánh giá đơn giản rằng tốt nghiệp trường chuyên thì giỏi hơn. Quan trọng là quá trình rèn luyện thực tế và sự trưởng thành nghề nghiệp khi làm việc tại bệnh viện”, BS Tuấn Anh nhấn mạnh.

Đại học sẽ tuân thủ

Trước chủ trương do Phó thủ tướng đề cập trong thời gian qua, PGS Nguyễn Trọng Hào, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, cho biết nhà trường hoàn toàn chấp hành các chủ trương và chính sách của Đảng, Nhà nước về giáo dục và y tế.

Ông tin rằng để đảm bảo chất lượng đầu ra, ngành y cần những bộ lọc phù hợp từ khâu tuyển sinh, đồng thời các trường phải nâng cao chất lượng đào tạo bằng cách cập nhật chương trình theo chuẩn quốc tế, với đầu ra tập trung vào năng lực người học.

Bên cạnh kiến thức chuyên môn, công tác thực hành lâm sàng tại cơ sở đào tạo và phối hợp viện - trường rất quan trọng, giúp nâng cao kỹ năng thực hành của cán bộ y tế tương lai.

Nhà trường cũng chú trọng đào tạo kỹ năng mềm cho sinh viên, bao gồm giao tiếp, ứng xử, ngoại ngữ, uy tín nghề nghiệp và nghiên cứu khoa học. Cùng với đó, trường sẽ thường xuyên trau dồi y đức, giúp sinh viên yêu nghề, giữ tinh thần lạc quan, tin tưởng vào điều tốt đẹp và có lòng tương thân tương ái. PGS Hào nhấn mạnh đây đều là những giá trị quý báu của dân tộc, đặc biệt quan trọng với cán bộ y tế.

Cuối cùng, nhà trường cam kết sẽ rèn luyện tinh thần học tập suốt đời, giúp sinh viên luôn cập nhật kiến thức và kỹ năng chuyên môn để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội.

Nguyễn Thuận - Thái An