Đồng USD mạnh: 'Cơn đau đầu' của thế giới

Tờ WSJ nhận định rằng, việc đồng đôla phục hồi mạnh mẽ đe dọa nhiệm vụ khó khăn của các ngân hàng trung ương trên toàn cầu là làm sao vừa giảm lạm phát đồng thời bảo vệ sự tăng trưởng kinh tế vốn đã rất mong manh.

Đầu tuần này, giá đồng bạc xanh đã đạt mức cao nhất trong năm, nâng mức tăng kể từ giữa tháng 7 lên 6,6%. Chỉ số WSJ Dollar Index tuần trước đã kết thúc quý tốt nhất kể từ mùa thu năm ngoái, đánh dấu giai đoạn tăng trưởng chưa từng có. Một số loại tiền tệ của các thị trường mới nổi đã bị ảnh hưởng nặng nề, khi đồng đôla tăng 11% so với đồng peso của Chile và gần 8% so với đồng forint của Hungary.

ĐIỀU GÌ ĐẨY ĐỒNG USD TĂNG MẠNH?

Sức mạnh của đồng đôla được thúc đẩy bởi lợi suất trái phiếu kho bạc tăng cao. Lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm đạt mức cao mới trong 16 năm vào thứ hai là 4,682%. Các nhà đầu tư ngày càng bị thuyết phục hơn về khả năng phục hồi của nền kinh tế Mỹ - và rằng Cục Dự trữ Liên bang có thể sẽ giữ chi phí đi vay cao hơn trong thời gian dài hơn so với một chu kỳ kinh doanh thông thường.

Hiển nhiên, bất kỳ động thái tiền tệ lớn nào cũng tạo ra cả những người thắng và người thua cuộc. Ở Mỹ, đồng đôla mạnh thường được ưa chuộng về mặt chính trị và phần lớn có lợi cho người tiêu dùng vì việc này sẽ giúp giảm lạm phát bằng cách kiểm soát giá nhập khẩu và cũng giúp các chuyến đi nước ngoài trở nên rẻ hơn.

Tuy nhiên, đối với phần còn lại của thế giới, sự trở lại của đồng đôla mạnh rõ ràng là một diễn biến không được chào đón. Ở nhiều quốc gia, lãi suất đang ở mức cao nhất trong nhiều năm, thậm chí là nhiều thập kỷ, làm tăng nguy cơ căng thẳng tài chính. Sự kết hợp giữa lãi suất cao hơn, đồng tiền Mỹ mạnh hơn và giá dầu tăng cao khiến tốc độ tăng trưởng trên toàn thế giới thấp hơn và dễ bị tổn thương về tài chính hơn.

Các công ty Mỹ có hoạt động kinh doanh lớn ở nước ngoài như Apple cũng đang bị ảnh hưởng khi giá trị doanh thu ở nước ngoài của họ tính theo đồng tiền Mỹ giảm và hàng hóa của họ trở nên đắt hơn đối với người nước ngoài.

“Đồng đôla mạnh đang không được chào đón”, Chris Turner, người đứng đầu chiến lược ngoại hối tại ING cho biết. Ông nhấn mạnh, đồng đôla mạnh thậm chí bắt đầu trở thành một vấn đề lớn.

Đồng bạc xanh cho đến nay vẫn là loại tiền tệ được sử dụng rộng rãi nhất trong thương mại và tài chính toàn cầu, điều đó có nghĩa là sự biến động của nó lan rộng ra bên ngoài nước Mỹ. Hàng hóa, như dầu hoặc lúa mì, thường được định giá bằng đôla. Và các chính phủ, công ty và hộ gia đình trên khắp thế giới đã vay hàng nghìn tỷ đôla bằng tiền Mỹ. Khi giá trị của đồng đôla tăng lên, việc mua hàng nhập khẩu hoặc trả nợ của một số nhóm người khác cũng sẽ trở nên đắt đỏ hơn.

Maurice Obstfeld, cựu kinh tế gia trưởng của Quỹ Tiền tệ Quốc tế cho biết: “Các thị trường đã liên tục cố gắng định giá trong các kịch bản màu hồng có liên quan đến việc đồng đôla yếu hơn. Nhưng, họ tiếp tục ngạc nhiên khi thực tế không hoàn toàn màu hồng như vậy”.

"Đồng đôla mạnh sẽ là tác động tiêu cực đối với các thị trường mới nổi và cũng sẽ là tác động tiêu cực đối với thương mại toàn cầu”, ông nói.

Điều tích cực duy nhất lúc này có lẽ là ít nhất cho đến nay, thiệt hại về việc đồng đôla mạnh đã ít lan rộng hơn so với năm ngoái. Năm ngoái, đồng đôla tăng giá đã dẫn đến đợt bán tháo lịch sử tài sản ở các thị trường mới nổi và khiến các quốc gia như Sri Lanka và Ghana rơi vào khủng hoảng kinh tế toàn diện.

Trong những tháng gần đây, tiền tệ ở Mỹ Latinh và Đông Âu cũng đã bị ảnh hưởng nặng nề. Các ngân hàng trung ương ở Brazil, Ba Lan và Hungary đã bắt đầu cắt giảm lãi suất chính sách sau khi nhận được nhiều lời khen ngợi vì hành động nhanh chóng nhằm thắt chặt chính sách tiền tệ vào năm 2021, vượt xa Fed và các ngân hàng trung ương ở các thị trường phát triển khác. Hiện họ đang chịu áp lực phải tạm dừng hoặc làm chậm các kế hoạch cắt giảm lãi suất để ngăn chặn áp lực thêm đối với đồng tiền của mình.

CƠN ĐAU ĐẦU

Đồng đôla mạnh hơn đặc biệt được cảm nhận rộng rãi ở các thị trường mới nổi. Một bài báo do Obstfeld đồng viết vào năm ngoái đã cho thấy cú sốc về việc đồng đôla tăng mạnh dẫn đến tình trạng kinh tế kém hiệu quả kéo dài nhiều năm ở các nền kinh tế kém phát triển như thế nào. Tiêu dùng, sản lượng, đầu tư và chi tiêu của chính phủ đều chịu áp lực cùng với đồng nội tệ.

“Khó khăn dường như tăng gấp đôi”, ông nói. “Bạn đang bị đẩy ra khỏi mục tiêu tăng trưởng của mình và đồng thời bạn cũng đang bị đẩy ra khỏi mục tiêu lạm phát của mình”.

Một số ngân hàng trung ương toàn cầu đang khai thác kho dự trữ ngoại tệ để giúp củng cố đồng tiền của họ. Những quốc gia khác thì cũng đang công khai nói về kế hoạch có thể phải làm như vậy.

Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản Shunichi Suzuki hôm thứ sáu tuần trước đã cam kết sẽ có hành động chống lại sự sụt giảm mạnh của đồng yên, khi hiện ở gần mức 150 yên/ 1đôla. Đó là mức mà năm ngoái đã thúc đẩy sự can thiệp thị trường đầu tiên của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản để mua đồng yên sau 24 năm.

Ông Suzuki cho biết: “Chúng tôi sẽ có hành động thích hợp chống lại những động thái quá mức mà không loại trừ bất kỳ lựa chọn nào. Chúng tôi có một cảm giác cấp bách mạnh mẽ”.

Cả Thụy Sĩ và Hàn Quốc đều đã bán dự trữ ngoại tệ để củng cố đồng tiền của họ, gồm đồng franc và đồng won. Các nhà phân tích tin rằng Trung Quốc cũng đang củng cố đồng nhân dân tệ, vốn đã giảm xuống mức thấp nhất 16 năm trong giao dịch nội địa vào tháng 9, bằng cách yêu cầu các ngân hàng nhà nước bán đôla.

Các nhà đầu tư phần lớn kỳ vọng đồng bạc xanh sẽ suy yếu trong năm nay khi Fed kết thúc chiến dịch tăng lãi suất tích cực nhất kể từ những năm 1980. Trên thực tế, trong nửa đầu năm, các loại tiền tệ bị giảm giá như đồng bảng Anh và đồng euro đã phục hồi sau đợt sụt giảm nghiêm trọng vào năm 2022.

Nhưng những tín hiệu tích cực đó đều đã nhanh chóng biến mất. Đồng euro, từng đạt đỉnh 1,10 USD trong mùa hè, đã giảm trở lại mức 1,05 USD khi nền kinh tế khu vực đồng euro trì trệ và lo ngại về tính bền vững nợ ở các nền kinh tế mong manh phía Nam như Ý tái xuất hiện.

Đồng USD mạnh là điều không ai mong muốn trừ Mỹ.

Nhiều nhà đầu tư vẫn hy vọng chuỗi tăng giá kéo dài hàng thập kỷ của đồng đôla, khiến nó được định giá cao hơn ít nhất 10% theo nhiều ước tính, sắp kết thúc.

Một yếu tố có thể làm giảm tốc độ tăng trưởng của Mỹ. Người tiêu dùng Mỹ đã cạn kiệt khoản tiết kiệm trị giá hơn 2 nghìn tỷ USD trong thời kỳ đại dịch và việc nối lại các khoản thanh toán khoản vay dành cho sinh viên dự kiến sẽ làm giảm thêm mức tiêu dùng. Tỷ lệ thất nghiệp, tuy vẫn ở gần mức thấp lịch sử, nhưng đã tăng lên.

Luca Paolini, chiến lược gia trưởng tại Pictet Asset Management cho biết tăng trưởng của Mỹ có thể sẽ ngang bằng với phần còn lại của thế giới vào năm 2024. Ông nói, đợt tăng giá gần đây của đồng đôla là “cú hích cuối cùng trước khi giảm đáng kể vào năm tới”.

Bảo Linh