Dòng xe tăng Merkava sẽ đi về đâu sau xung đột Hamas-Israel?

Trước tháng 10/2023, trong ấn tượng trực quan của bất kỳ ai, xe tăng chiến đấu chủ lực Merkava của Israel là những con quái vật bọc thép khổng lồ với lớp giáp dày, có khả năng bảo vệ tốt và khó bị tiêu diệt.

Thiết kế độc đáo của xe tăng Merkava, chẳng hạn như động cơ phía trước, độ nghiêng lớn của giáp tháp pháo, v.v., đều là bằng chứng cho thấy nó chú trọng đến khả năng phòng thủ. Cùng với hệ thống phòng thủ tích cực Trophy được trang bị trên phiên bản Merkava IV, tăng cường thêm khả năng bảo vệ; Merkava được công nhận là xe tăng “tốt nhất trên toàn thế giới”.

Tuy nhiên, sau tháng 10 năm nay, mọi thứ đã thay đổi. Trong cuộc đột kích mang tên "Hồng thủy Aqsa", biệt kích của Hamas đã sử dụng UAV dân sự bốn cánh quạt, mang đầu đạn súng chống tăng SPG-9 để thả từ trên không và sử dụng súng phóng lựu chống tăng RPG-7 để bắn ở cự ly gần, đã tiêu diệt một số lượng đáng kể xe tăng Merkava, khiến thế giới sửng sốt.

Lực lượng vũ trang Hezbollah của Lebanon cũng sử dụng tên lửa chống tăng nhái Kornet của Nga ở khu vực biên giới Lebanon-Israel, tiêu diệt một số lượng đáng kể xe tăng Merkava (bao gồm cả Merkava IIID và Merkava IV).

Lưu ý là những chiếc Merkava này không bị tiêu diệt bất ngờ ở trạng thái tạm dừng nghỉ ngơi, mà bị tiêu diệt trong quá trình chiến đấu. Nói cách khác, xe tăng Merkava bị phá hủy bởi các loại vũ khí chống tăng trong cuộc đối đầu trực diện, phủ bóng mờ lên xe tăng chiến đấu chủ lực của Israel.

Trên thực tế, xe tăng Merkava không liên quan gì đến "màn trình diễn xuất sắc" của lực lượng thiết giáp Israel. Vì ra đời tương đối muộn, nên Merkava đầu tiên chỉ kịp tham gia cuộc Chiến tranh Trung Đông lần thứ năm, số lượng tham gia là vô cùng hạn chế.

Nhưng ảo ảnh của Merkava bị phá vỡ ngay từ đầu năm 2002, khi xe tăng Merkava III đã bị thiệt hại trong trận đánh đầu tiên. Khi đó, lực lượng vũ trang Hamas đã sử dụng chiến thuật gài bom ven đường (IED), đã phá hủy một chiếc Merkava III của quân đội Israel.

Trong chiến dịch chống lực lượng Hezbollah năm 2006, cả Merkava III và Merkava IV đều được ghi nhận là bị Hezbollah tiêu diệt bằng tên lửa chống tăng “nhái” TOW của Mỹ do Iran sản xuất; thậm chí một số còn bị Hezbollah phá hủy bằng súng phóng lựu RPG-7 sử dụng đầu đạn nối tiếp.

Hơn nữa trong thực tế chiến đấu, người ta nhận thấy sở dĩ dòng Merkava đặt động cơ ở phía trước xe, thực chất là vì họ lo lắng về lớp giáp composite phía trước mỏng, nên phải bố trí động cơ phía trước, mang lại cảm giác an toàn cho người ngồi trong xe.

Nhưng vấn đề là động cơ đặt phía trước cũng đồng nghĩa với việc động cơ dễ bị phá hủy. Bằng cách này, chiếc xe tăng sẽ không còn khả năng chiến đấu. Bản thân động cơ phía trước không có gì lạ và nhiều xe tăng hạng nhẹ, xe chiến đấu bọc thép cũng sử dụng cách bố trí này.

Tuy nhiên với Merkava, với tư cách là một xe tăng chiến đấu chủ lực 60 tấn, việc áp dụng thiết kế này “hơi dị”. Việc bố trí động cơ ở phía trước cũng bộc lộ một số điểm yếu nữa như xe không cân so với bố trí ở phía sau; dấu hiệu bộc lộ hồng ngoại lớn và thân xe cao hơn.

Lớp giáp phản ứng nổ Sweatshirt của Merkava gồm một cấu trúc nhiều lớp, được làm từ các tấm kim loại mỏng và các tấm sợi thủy tinh, sau đó được liên kết bằng cao su, trộn với chất nổ dẻo bên trong.

Nếu gặp vũ khí luồng xuyên phản lực như đạn nổ lõm, chất nổ trong cao su sẽ phát nổ, khiến tấm kim loại mỏng bị hất văng, làm chệch luồng xuyên. Về lý thuyết cũng có tác dụng nhất định đối với đạn xuyên giáp.

Tuy nhiên, hiệu quả của Sweatshirt trên thực tế kém hơn rất nhiều, trong xung đột với Hezbollah năm 2006, tên lửa chống tăng sử dụng đầu đạn song song vẫn xuyên thủng thân xe Merkava" III/IV và phá hủy nó.

Trong cuộc đột kích "Hồng thủy Aqsa" vừa qua, Hamas đã sử dụng UAV 4 trục để thả đầu đạn RPG-7 từ trên cao xuống phía trên tháp pháo, làm xe bị hư hỏng và khiến kíp xe phải bỏ xe rút lui.

Ngoài ra lực lượng Hamas đã sử dụng súng ĐKZ 73mm SPG-9 và súng phóng lựu RPG-7 được trang bị đầu đạn xuyên giáp song song tự chế, có thể xuyên thủng thân xe Merkava III và Merkava IV.

Ngay cả đạn AT-3 cải tiến (sử dụng đầu đạn xuyên giáp song song) cũng có thể xuyên thủng tháp pháo Merkava IV từ bên cạnh. Và hệ thống phòng hộ chủ động Trophy khó đánh chặn đạn xuyên giáp của ĐKZ SPG-9 và có thể không đánh chặn được đạn RPG-7 ngay cả trong phạm vi 50 mét.

Nói cách khác, hệ thống phòng thủ tích cực Trophy, là "cấu hình tiêu chuẩn" của xe tăng thế hệ mới, không thể đảm bảo an toàn trước các loại vũ khí chống tăng bộ binh thông thường nhất trong thời điểm hiện nay, điều này sẽ có tác động tiêu cực đến tương lai. Đây chắc chắn sẽ là đòn giáng mạnh vào một trong những sản phẩm chủ lực của Israel trên thị trường thương mại quân sự quốc tế.

Tiến Minh (theo Sina)