Dự án Gang thép Thái Nguyên đang là gánh nặng cho nền kinh tế

Đủ căn cứ, cơ sở kết tội các bị cáo

Mở đầu phần tranh luận, đại diện Viện kiểm sát (VKS) đã bày tỏ quan điểm về đường lối giải quyết vụ án. Theo VKS, căn cứ vào các chứng cứ tài liệu đã được thẩm tra công khai và diễn biến tại tòa đủ căn cứ, cơ sở kết luận dự án do TISCO làm chủ đầu tư, Hội đồng quản trị Tổng công ty Thép Việt Nam (VNS) quyết định, chỉ đạo thực hiện.

Tuy nhiên, 19 bị cáo là lãnh đạo, cán bộ tại TISCO và VNS đã không thực hiện đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ lại mắc nhiều sai phạm trong thực hiện nhiệm vụ được giao dẫn đến không hoàn thành nhiệm vụ đồng thời gây thất thoát, lãng phí.

Các Kiểm sát viên thực hành quyền công tố tại phiên tòa.

Theo kiểm sát viên, trong dự án này, dây chuyền luyện kim Lưu Xá là gói thầu quan trọng nhất, có tính quyết định hiệu quả của dự án. Để xây dựng dây chuyền, năm 2007, TISCO ký với Tập đoàn Khoa học công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC) hợp đồng EPC trị giá hơn 160 triệu USD.

Hợp đồng này có nội dung giá trị không thay đổi; MCC phải thi công, chạy thử, chuyển giao trong vòng 30 tháng. Thế nhưng MCC sau đó không thi công dự án và đòi tăng giá trị hợp đồng.

Các bị cáo tại TISCO và VNS đáng lẽ phải dừng hợp đồng, áp dụng điều khoản phạt đối với MCC nhưng lại chấp thuận yêu cầu tăng giá của tập đoàn Trung Quốc. Ngoài ra, các bị cáo còn điều chỉnh đơn giá phần C (xây lắp) và giới thiệu Tổng công ty xây dựng Công nghiệp Việt Nam (VINAINCON) làm nhà thầu phụ.

Phần C cũng bị chuyển từ hợp đồng trọn gói sang hợp đồng theo đơn giá. Đến năm 2011, VINAINCON dừng thi công do không đủ năng lực nên dự án của TISCO bị tạm dừng đến nay. Việc này khiến dự án phát sinh lãi vay, gây thiệt hại 830 tỷ đồng.

Từ những lập luận đưa ra, đại diện VKS cho rằng hành vi của các bị cáo đã phạm vào tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí” hoặc “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.

Chứng cứ chứng minh các bị cáo phạm tội được thể hiện tại hợp đồng EPC, phụ lục hợp đồng EPC và các biên bản, báo cáo, quyết định… Những tài liệu này thể hiện các bị cáo bàn bạc, thống nhất, tham mưu thực hiện vi phạm nêu trên.

Gây thất thoát nghiêm trọng tài sản Nhà nước

Luận tội, VKS phân tích tính chất, mức độ nguy hiểm trong hành vi phạm tội của các bị cáo đối với xã hội thể hiện ở chỗ, dự án là 1 trong 12 đại dự án thua lỗ, gây thất thoát nghiêm trọng tài sản nhà nước. Ngoài vụ án này, các cơ quan tố tụng cũng đã xử lý một số vụ ở Xơ Sợi Đình Vũ, Ethanol Phú Thọ… và đang tiếp tục làm rõ sai phạm ở một số dự án khác.

Các bị cáo trong vụ án.

VKS đánh giá, nhiều bị cáo trong vụ án có trình độ, chức vụ cao, thành tích tốt trong công tác nhưng lại không thực hiện hợp đồng EPC đúng quy định, dẫn tới không kiểm soát vốn, làm lãng phí nguồn tiền mà nếu làm đúng sẽ mang lại hiệu quả cao; nhiều máy móc đã lắp đặt bị hư hỏng; tài sản, khoáng sản của đất nước không được sử dụng để tạo việc làm, sinh lợi ích kinh tế.

Hành vi của các bị cáo còn ảnh hưởng xấu tới quyền lợi người lao động trong TISCO, gián tiếp tác động xấu tới quá trình phát triển kinh tế và hiện tại đang là gánh nặng cho nền kinh tế, ảnh hưởng tới an sinh xã hội. Đến nay, dự án chưa thể tiếp tục thực hiện dù cơ quan chức năng tích cực nghiên cứu, tìm giải pháp.

Vì vậy, kiểm sát viên giữ quyền công tố cho rằng cần áp dụng hình phạt tù nghiêm khắc với các bị cáo để giáo dục, răn đe và phòng ngừa chung. Tuy nhiên, cần xem xét các tình tiết giảm nhẹ như cả 19 bị cáo đều có nhân thân tốt, thành khẩn khai báo, tích cực hợp tác với cơ quan điều tra… Một số bị cáo có thành tích tốt trong công tác trước đó, đã nộp một phần tiền khắc phục hậu quả.

Ngoài ra, hành vi phạm tội của các bị cáo gây thiệt hại 830 tỷ đồng cho TISCO nên VKS xác định cần yêu cầu các bị cáo phải liên đới bồi thường.

Mức án đại diện Viện KSND đề nghị tuyên phạt đối với từng bị cáo:

Nhóm bị truy tố tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”:

1. Trần Trọng Mừng – nguyên Tổng giám đốc TISCO từ 10 - 11 năm tù.

2. Mai Văn Tinh – nguyên Chủ tịch Tổng công ty thép Việt Nam từ 6 – 7 năm tù.

3. Trần Văn Khâm – nguyên Chủ tịch, kiêm Giám đốc TISCO từ 9 – 10 năm tù.

4. Đậu Văn Hùng – nguyên Tổng giám đốc Tổng công ty Thép Việt Nam từ 3 – 4 năm tù.

5. Ngô Sĩ Hán – nguyên Trưởng ban Dự án mở rộng giai đoạn 2 TISCO 8 – 9 năm tù.

6. Đặng Văn Tập – nguyên Phó giám đốc thường trực BQLDA 7 – 8 năm tù.

7. Đồng Quang Dương – nguyên Phó giám đốc BQLDA 6 – 7 năm tù.

8. Đỗ Xuân Hòa – nguyên Kế toán trưởng TISCO 5 – 6 năm tù.

9. Lê Thị Tuyết Lan – nguyên Phó phòng kế toán TISCO từ 3 – 4 năm tù.

10. Uông Sĩ Bính – nguyên Phó phòng Kế toán Tổng công ty Thép Việt Nam 3 – 4 năm tù.

11. Nguyễn Văn Tráng – nguyên Ủy viên kiểm soát Tổng công ty Thép Việt Nam 2 – 3 năm tù.

12. Nguyễn Trọng Khôi – nguyên Phó tổng giám đốc Tổng công ty Thép Việt Nam 2 – 3 năm tù.

13. Đặng Thúc Kháng – nguyên Trưởng ban Kiểm tra Tổng công ty Thép Việt Nam 3 – 4 năm tù.

14. Trịnh Khôi Nguyên – nguyên Trưởng phòng Đầu tư phát triển Tổng công ty Thép Việt Nam từ 2 – 3 năm tù.

Nhóm bị truy tố tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”:

1. Lê Phú Hưng - nguyên thành viên HĐQT Tổng công ty Thép Việt Nam từ 12 – 18 tháng tù.

2. Nguyễn Minh Xuân –nguyên thành viên HĐQT Tổng công ty Thép Việt Nam 12 – 18 tháng tù.

3. Nguyễn Chí Dũng – nguyên thành viên HĐQT TISCO từ 2 – 3 năm tù.

4. Đoàn Thu Trang – nguyên thành viên HĐQT TISCO từ 2 – 3 năm tù.

5. Hoàng Ngọc Diệp – nguyên thành viên HĐQT TISCO từ 2 – 3 năm tù.

Lâm Vinh