Du lịch bền vững Việt Nam: Hành trình bắt đầu từ giảm thiểu rác thải nhựa

H’Hen Niê quảng bá văn hóa truyền thống và điểm đến của người Ê Đê trong MV mới. (Ảnh minh họa: CTV/Vietnam+)

Rác thải nhựa trong du lịch, chuyện tưởng nhỏ mà không nhỏ trên hành trình hướng đến bền vững của ngành công nghiệp không khói. Bởi hậu quả từ “vấn nạn” gây ô nhiễm môi trường này không chỉ ảnh hưởng tới hình ảnh điểm đến, năng lực cạnh tranh quốc gia, mà hệ lụy thực sự khôn lường. Về câu chuyện này, Tổng Thư ký Hiệp hội Du lịch Việt Nam, ông Vũ Quốc Trí đã có cuộc trao đổi với phóng viên.

Gian nan hành trình bền vững

- Việt Nam đã triển khai một số dự án giảm thiểu rác thải nhựa tại các điểm đến , vậy cho đến thời điểm này kết quả thu được là gì và theo ông bước tiếp sau nên làm thế nào để có thể đưa Việt Nam trở thành điểm đến du lịch xanh trên bản đồ du lịch?

Ông Vũ Quốc Trí: Việt Nam đã được UNDP hỗ trợ trong 2 năm 2023-2024 thông qua một dự án quy mô nhỏ nhưng ý nghĩa lớn là thí điểm chương trình giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch. Mấu chốt của dự án này là hành động để tiến tới du lịch xanh, bền vững. Đây là câu chuyện toàn cầu chứ không phải của riêng Việt Nam. Dự án đã triển khai rất thành công.

Một số kết quả có thể kể đến, trước hết như bộ tài liệu nghiên cứu rất đồ sộ do Viện chiến lược môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường trước kia) đã cùng chúng tôi xây dựng chính là một nền tảng lý luận quan trọng. Thứ hai, Bộ tiêu chí về doanh nghiệp du lịch không rác thải nhựa đưa ra những yêu cầu, cơ chế rất chi tiết, cụ thể cho các doanh nghiệp, đơn vị để có căn cứ thực hiện.

Thứ ba, chúng tôi cũng đã xây dựng thí điểm app quản lý vấn đề rác thải nhựa tại các doanh nghiệp du lịch… Tóm lại thành quả lớn nhất là chúng ta đã xây dựng được kỹ thuật và ứng dụng công nghệ mới, công nghệ tự động hóa để quản lý hiệu quả rác thải nhựa. Chúng tôi cũng đã ban hành kế hoạch hành động về giảm thiểu rác thải nhựa trong ngành du lịch do Hiệp hội du lịch Việt Nam với sự trợ giúp của UNDP xây dựng và sẽ triển khai thực hiện. Mục tiêu là để đạt được tất cả những yêu cầu Chính phủ, nhà nước đã đề ra cho ngành du lịch trong lĩnh vực phát triển du lịch bền vững. Đến năm 2030, hy vọng chúng ta sẽ có những kết quả rất cụ thể.

Ông Vũ Quốc Trí. (Ảnh: Mai Mai/Vietnam+)

Với dự án đã triển khai trong 2 năm vừa qua đã chứng minh được hiệu quả ở hai điểm. Thứ nhất ở Ninh Bình, Tràng An gồm có Tam Cốc Bích Động, Đầm Vân Long thực sự đã trở thành những điểm đến xanh, không rác thải nhựa. Rồi ở Hội An, nhờ ứng dụng kỹ thuật của dự án mà các cơ sở lưu trú và các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trong phố cổ Hội An đã giảm được khối lượng rác thải tới 30-35 % trong 6 tháng.

Chúng tôi đánh giá đây là những kết quả tích cực và hy vọng có thể nhân rộng được mô hình.

- Những thách thức trong việc chúng ta đang xây dựng doanh nghiệp xanh, điểm đến xanh đó là chi phí cao và điều đó gây cản trở khi doanh nghiệp khi doanh nghiệp muốn tham gia vào nền kinh tế tuần hoàn. Vậy theo ông chúng ta cần giải quyết vấn đề đó như thế nào? Chính phủ cần hỗ trợ, đồng hành ra sao để cộng đồng doanh nghiệp du lịch có thể trở thành những doanh nghiệp xanh?

Ông Vũ Quốc Trí: Trong chương trình của dự án, chúng tôi cũng đã thảo luận, chia sẻ và trong các cuộc tọa đàm, trao đổi với các doanh nghiệp du lịch ở những địa bàn thí điểm thì đều nhận thấy rằng một rào cản rất lớn đó là thiếu nguồn lực để thực hiện chuyển đổi xanh và thực hiện không rác thải nhựa.

Bởi như chúng ta đều biết trong việc phục vụ khách du lịch phải sử dụng rất nhiều vật dụng, vật liệu, rất nhiều đồ dùng được sản xuất từ nhựa, và nếu chuyển đổi sẽ phải thay thế toàn bộ. Để có thể chuyển đổi như vậy, đầu tiên là cần nguồn lực về tài chính, và trong bối cảnh này các doanh nghiệp du lịch đang hơi khó khăn. Bởi bản chất doanh nghiệp du lịch phần lớn là vừa và nhỏ, thậm chí siêu nhỏ chỉ với vài nhân sự. Nhưng muốn tồn tại trên môi trường ngày càng cạnh tranh như hiện nay, để đầu tư mới quả thực là nan giải với họ.

Bãi biển xanh sạch bóng rác thải nhựa ở Kỳ Co.. (Ảnh minh họa: Mai Mai/Vietnam+)

Vấn đề thứ hai là kiến thức kỹ thuật họ cũng có nhiều. Họ muốn thay đổi nhưng là thay cái gì, làm thế nào để chuyển đổi và liệu có tìm được những nguồn đáng tin cậy cung cấp…? Tất cả những câu chuyện đó đều đã từng được đưa ra thảo luận.

Thứ ba là vấn đề chính sách, cơ chế quản lý trên một điểm đến làm sao công bằng và phải khuyến khích được những người thực hiện tốt chuyển đổi xanh. Đây là những khó khăn chúng ta cần giải quyết.

Đối với Hiệp hội du lịch Việt Nam thì chúng tôi không có cơ chế, chế tài và không có quyền ban hành những quy định gì . Bởi là một tổ chức xã hội nghề nghiệp, chúng tôi hoạt động dựa trên sự tự nguyện, kêu gọi tự giác, khuyến khích mọi người.

Với một số khó khăn vừa nêu trên, chúng tôi kiến nghị hệ thống quản lý nhà nước vào cuộc và cũng đồng hành. Nếu du lịch được coi là một ngành mũi nhọn, thì cũng nên có những chính sách ưu tiên về cơ chế tài chính, như cho vay ưu đãi từ ngân hàng, giảm thuế, hỗ trợ đào tạo kiến thức quản lý…

Điểm danh các điểm đến xanh

- Hiện tại nếu xét theo bộ tiêu chí thì có những điểm đến nào ở Việt Nam đã trở thành điểm đến xanh , thưa ông?

Ông Vũ Quốc Trí: Chúng ta đã phát hiện ra nhiều điển hình tốt như đảo Cô Tô, Cù Lao Chàm, Tràng An. Nhưng còn nhiều điểm ở Sa Pa, Hà Giang, Bắc Giang và nhiều tỉnh, thành khác mà chúng tôi đã nhìn thấy nhưng để cụ thể hóa thì chúng tôi đang bắt đầu một chương trình điểm đến xanh. Hy vọng với sự vào cuộc của tất cả các địa phương, doanh nghiệp thì hệ thống như tôi nói là bản đồ điểm đến du lịch xanh sẽ hiện hữu và đó cũng là tài nguyên rất to lớn cho ngành du lịch Việt Nam.

Những cung đường đèo của cao nguyên đá ở Hà Giang mang đến trải nghiệm giàu cảm xúc cho du khách. (Ảnh minh họa: Vương Công Nam/Vietnam+)

- Điểm đến xanh sẽ góp phần như thế nào trong việc nâng tầm thương hiệu du lịch?

Ông Vũ Quốc Trí: Câu chuyện này sẽ rất là thú vị, vì chúng ta đều nghĩ du lịch Việt Nam đang trên đỉnh cao với rất nhiều giải thưởng du lịch quốc tế.

Tuy nhiên, trên thị trường chúng ta không nên chủ quan, tự mãn. Chúng tôi quan điểm rằng chúng ta phải nhìn vào những nước trên chúng ta chứ không nên so sánh với nước thấp hơn. Muốn nâng thứ hạng cạnh tranh của du lịch Việt Nam ngay trong khu vực Đông Nam Á thì chúng ta còn thua kém một số nước về số lượng khách du lịch quốc tế, sự đóng góp kinh tế, rồi bảo tồn, phát huy các giá trị truyền thống.

Chúng tôi muốn nâng tầm là nâng tầm theo ý nghĩa này, để hướng tới vào top 30 nước hàng đầu về phát triển du lịch toàn cầu năm 2030. Đương nhiên, chúng ta đang có thành tích rất tốt nhưng với tầm mà chúng ta kỳ vọng, mong muốn thì còn phải phấn đấu rất nhiều, vì thực tế còn nhiều hạn chế.

Đặc biệt là câu chuyện điểm đến và sức chứa của điểm đến. Nếu cứ quá tải liên tục khi vào mùa du lịch như thế mà chụp lên, phổ biến thế giới thì sẽ không ai dám đến Việt Nam. Để hạn chế, Hiệp hội du lịch Việt Nam cam kết sẽ đồng hành để triển khai những biện pháp kỹ thuật, mang đến sự chuyên nghiệp cho các doanh nghiệp, các điểm kinh doanh của ngành du lịch Việt Nam.

- Xin cảm ơn những chia sẻ của ông./.

Hội An được đánh giá là điểm đến xanh và bền vững kiểu mẫu ở Việt Nam. (Ảnh: CTV/Vietnam+)

(Vietnam+)