Du lịch cộng đồng tạo sinh kế bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số Thái Nguyên

Tạo “sức sống” cho du lịch cộng đồng

Giữa không gian yên bình của những ngôi nhà sàn Tày ẩn mình dưới tán rừng xanh, âm thanh của đàn tính, hát then vang lên như kéo du khách vào một miền văn hóa đặc sắc. Đó là bức tranh du lịch cộng đồng đang ngày càng sinh động tại nhiều vùng quê của Thái Nguyên - mảnh đất hội tụ vẻ đẹp thiên nhiên và chiều sâu văn hóa của các dân tộc thiểu số.

Một trong những mô hình tiêu biểu là Làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải (xã Thịnh Đức, TP. Thái Nguyên), nơi được Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) vinh danh là “Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2022”.

Làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải (xã Thịnh Đức, TP. Thái Nguyên), là ngôi làng đầu tiên của Việt Nam được vinh danh là “Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2022”.

Trên diện tích hơn 70 ha, ngôi làng quy tụ hơn 30 ngôi nhà sàn cổ, tái hiện chân thực không gian sinh hoạt của đồng bào Tày. Đến đây, du khách được hòa mình vào nhịp sống bản địa: giã bánh dày, nấu rượu ngô, dệt vải, hát then, đàn tính, thưởng thức những món ăn truyền thống như xôi ngũ sắc, gà đồi nướng, cơm lam…

Chị Phạm Kiều Anh, du khách đến từ Hà Nội, chia sẻ: “Tôi thật sự ấn tượng với cách người dân gìn giữ và giới thiệu văn hóa dân tộc mình. Cảm giác được ăn, ngủ, sinh hoạt giữa không gian đậm chất miền núi khiến tôi như được sống chậm lại và thêm yêu đất nước mình hơn”.

Theo ông Nguyễn Chu Thu, Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên, mô hình Thái Hải đã chứng minh hướng đi đúng trong việc kết hợp phát triển du lịch với gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc. “Thái Nguyên xác định du lịch cộng đồng là trụ cột quan trọng của du lịch văn hóa, là con đường để người dân địa phương trực tiếp hưởng lợi từ tài nguyên văn hóa, thiên nhiên sẵn có”, ông Thu nhấn mạnh.

Cùng với Thái Hải, nhiều điểm du lịch cộng đồng khác trên địa bàn tỉnh cũng đang được đầu tư và phát triển mạnh mẽ. Xóm Mỏ Gà gắn du lịch trải nghiệm với sinh thái rừng và hang động đá vôi; bản Quyên tái hiện không gian kháng chiến gắn với truyền thống cách mạng; xóm Tân Sơn phát triển mô hình du lịch nông nghiệp kết hợp trải nghiệm trồng chè, thu hái nông sản sạch.

Việc phát triển du lịch cộng đồng đã giúp người dân thay đổi cách nghĩ, cách làm, từ tự cung tự cấp sang làm dịch vụ chuyên nghiệp. Nhiều hộ đã có thu nhập ổn định từ du lịch. Người dân cũng ý thức hơn trong việc giữ gìn môi trường, gìn giữ lễ hội, hát then, đàn tính… những giá trị tạo nên linh hồn của vùng đất này.

Những năm gần đây, Thái Nguyên đã chú trọng đầu tư hạ tầng, hỗ trợ người dân học tập mô hình homestay, nâng cao kỹ năng phục vụ du khách. Hàng trăm lượt hộ dân được tập huấn về vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm, truyền thông quảng bá sản phẩm và quản lý homestay. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh cũng phối hợp với các đơn vị tổ chức các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ hướng dẫn viên, thuyết minh viên địa phương, giúp bà con tự tin trở thành “đại sứ văn hóa” của chính quê hương mình.

Sinh kế bền vững từ văn hóa bản địa

Tại thôn Khuân Bang, xã Chợ Mới, hình ảnh những nếp nhà sàn ngói đỏ tươi, đường làng sạch đẹp cùng tiếng cười nói rộn ràng của du khách là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của mô hình du lịch cộng đồng. Ông Nguyễn Văn Hiển, người dân trong thôn, kể rằng gia đình ông đã mạnh dạn đầu tư cải tạo khuôn viên, bổ sung các công trình phụ trợ để đón khách. “Từ khi mở cửa làm du lịch, nhà tôi có thêm nguồn thu đáng kể, bà con quanh đây cũng có việc làm ổn định. Mỗi du khách đến là thêm một cơ hội để chúng tôi giới thiệu văn hóa Tày đến bạn bè muôn phương”, ông Hiển phấn khởi nói.

Theo thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên, hiện toàn tỉnh có hàng chục mô hình du lịch cộng đồng đang hoạt động hiệu quả, trong đó nhiều homestay đạt chuẩn OCOP 3 sao. Các điểm du lịch này đã tạo việc làm thường xuyên cho hàng trăm lao động là người dân tộc thiểu số, góp phần tăng thu nhập, giảm nghèo bền vững và giữ gìn các giá trị văn hóa truyền thống.

Ông Nguyễn Chu Thu cho hay: “Điều làm nên thành công của du lịch cộng đồng Thái Nguyên là sự đồng lòng giữa chính quyền và người dân. Mỗi ngôi nhà, mỗi làn điệu then, mỗi món ăn dân tộc đều trở thành sản phẩm du lịch độc đáo, góp phần quảng bá hình ảnh địa phương”.

Để duy trì đà phát triển, tỉnh Thái Nguyên đang tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp. Theo ông Nguyễn Chu Thu, Sở đã đề xuất lồng ghép hoạt động du lịch cộng đồng với các chương trình OCOP, nông thôn mới và chuyển đổi số trong quản lý du lịch. Cùng với đó là kế hoạch quảng bá điểm đến qua các nền tảng trực tuyến, xây dựng bản đồ du lịch số, giới thiệu các homestay tiêu biểu và di sản văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số.

Không dừng lại ở việc thu hút khách nội địa, tỉnh còn đặt mục tiêu mở rộng thị trường quốc tế. Ông Nguyễn Hữu Cường, Phó chủ tịch Hiệp hội Du lịch Thái Nguyên, cho biết: “Các doanh nghiệp đang phối hợp với tỉnh để xây dựng những tour trải nghiệm chuyên đề, như hành trình khám phá văn hóa Tày, Nùng, tuyến du lịch trà và văn hóa vùng Việt Bắc. Đây là hướng đi phù hợp để Thái Nguyên khẳng định thương hiệu du lịch xanh và bền vững”.

Bức tranh du lịch cộng đồng Thái Nguyên hôm nay mang diện mạo mới. Những ngôi làng Tày, Nùng, Dao, Sán Chay không còn là vùng quê thuần nông mà trở thành điểm đến hấp dẫn, nơi du khách được sống cùng người dân, thưởng thức ẩm thực bản địa và nghe kể những câu chuyện về văn hóa ngàn đời.

Trong định hướng phát triển, năm 2025, tỉnh Thái Nguyên phấn đấu đón khoảng 6 triệu lượt khách, doanh thu đạt 3.500 tỷ đồng, trong đó phấn đấu có 250.000 khách quốc tế. Để đạt được mục tiêu này, du lịch cộng đồng tiếp tục được xem là “mũi nhọn mềm”, vừa tạo sinh kế ổn định, vừa nuôi dưỡng tình yêu văn hóa dân tộc trong mỗi người dân bản địa.

Nhật Hạ