Dự thảo Nghị định mới về kinh doanh xăng dầu có 'gây khó' cho doanh nghiệp?

Tập thể thương nhân phân phối, bán lẻ xăng dầu kiến nghị Nhà nước cần xây dựng mô hình và cơ chế quản lý, vận hành mới có tính cải cách đột phá đối với thị trường xăng dầu. (Nguồn: Báo Vĩnh Long)

Dự thảo Nghị định mới về kinh doanh xăng dầu hướng tới hoàn thiện pháp luật về quản lý kinh doanh xăng dầu với các mục tiêu như: Bảo đảm an ninh năng lượng và nhiên liệu; Tạo điều kiện cho phát triển cộng đồng doanh nghiệp trong nước; Bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của người tiêu dùng.

Cản trở sự phát triển thị trường

Tuy nhiên, cộng đồng doanh nghiệp và nhiều chuyên gia đánh giá dự thảo không những không đạt được những mục tiêu này mà còn khiến cho các thương nhân phân phối, bán lẻ xăng dầu gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng của thị trường.

Từ đó khuyến nghị, để bảo đảm nguồn cung cho thị trường, cơ quan chức năng cần tập trung xây dựng chuỗi cung ứng từ đầu vào quốc tế đến khâu phân phối ở trong nước được bảo đảm bởi cộng đồng doanh nghiệp nội địa lớn mạnh và thông qua mạng lưới phân phối từ nhập khẩu đến bán lẻ.

Trong khi đó, cơ chế quản lý vừa qua và quy định của dự thảo không tạo điều kiện cho cạnh tranh minh bạch và công bằng, kết hợp với việc quỹ bình ổn giá không phát huy hiệu quả, dẫn đến người tiêu dùng không thể hưởng lợi từ giá cả cạnh tranh và chất lượng xăng dầu đạt chuẩn.

Ngoài ra, dự thảo không phù hợp với nhiều quy định của các luật hiện hành. Trừ khi nâng cấp lên luật, một nghị định về cơ bản chỉ được quy định chi tiết thi hành hay biện pháp tổ chức thực hiện các văn bản luật hoặc pháp lệnh hiện hành. Các nội dung của dự thảo Nghị định đang liên quan đến khoảng 15 luật khác nhau, tức điều chỉnh các vấn đề đã có luật quy định.

Theo Luật Đầu tư 2020, Bộ Công Thương chỉ có thẩm quyền trình Chính phủ ban hành một Nghị định về các điều kiện kinh doanh xăng dầu, là mặt hàng thuộc danh mục ngành, lĩnh vực kinh doanh có điều kiện được Quốc hội ban hành.

Tuy nhiên, Dự thảo Nghị định không chỉ quy định về các điều kiện kinh doanh xăng dầu mà còn toàn bộ các quyền và nghĩa vụ của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu cũng như cơ chế quản lý, can thiệp vào hoạt động doanh nghiệp và thị trường của các Cơ quan quản lý nhà nước mà không chỉ dẫn ra các căn cứ cụ thể từ các điều luật có liên quan.

Điều 7 Luật Đầu tư quy định việc đặt ra các điều kiện cho ngành, nghề kinh doanh nhất định chỉ cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội và sức khỏe cộng đồng. Dự thảo có nhiều quy định về điều kiện kinh doanh bắt buộc hoàn toàn mang tính chất thương mại thuộc phạm vi quyết định của doanh nghiệp và thị trường.

Các điều kiện đó không cần thiết và không phù hợp với quy định trên của Luật Đầu tư. Nhiều quy định trong dự thảo cũng trái với Luật Thương mại, Luật Doanh nghiệp, Luật Cạnh tranh, Luật Giá và Luật Dự trữ quốc gia.

Tạm dừng xây dựng Nghị định, thay bằng luật kinh doanh Xăng dầu

Với những lý do trên, tập thể thương nhân phân phối, bán lẻ xăng dầu đưa ra các kiến nghị để đảm bảo an ninh năng lượng cũng như đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các doanh nghiệp, người tiêu dùng Nhà nước cần xây dựng mô hình và cơ chế quản lý, vận hành mới có tính cải cách đột phá đối với thị trường xăng dầu.

Trong đó, đảm bảo tự do hóa, không phân loại, phân biệt đối xử; tôn trọng quyền tự chủ kinh doanh của các doanh nghiệp trong việc lựa chọn hình thức tổ chức, địa bàn, quy mô, đối tác kinh doanh và hình thức cung ứng dịch vụ trên cơ sở luật định.

Hội thảo góp ý Dự thảo Nghị định về Kinh doanh xăng dầu do VCCI tổ chức ngày 14/5. (Nguồn: VCCI)

Nhà nước áp dụng thử nghiệm cơ chế đấu thầu, đấu giá qua sàn kinh doanh xăng dầu để người tiêu dùng được hưởng lợi từ giá cả cạnh tranh và chất lượng tốt nhất. Nhà nước thực hiện chức năng giám sát cạnh tranh và chỉ điều tiết, can thiệp vào thị trường khi có biến động lớn liên quan đến an ninh chính trị - kinh tế.

Khi can thiệp, Nhà nước nên sử dụng linh hoạt nhiều công cụ điều tiết khác nhau như công cụ thuế, hỗ trợ lãi suất tín dụng thay cho chỉ sử dụng quỹ bình ổn giá như hiện nay.

Ngoài ra, nếu coi kinh doanh xăng dầu là lĩnh vực đặc thù và đặc biệt cả về tầm chính sách và pháp luật thì nên tạm dừng việc soạn thảo Nghị định để đề xuất Quốc hội cho xây dựng luật thay cho Nghị định.

Nếu tiếp tục xây dựng và ban hành Nghị định thì cần bảo đảm tuân thủ các luật hiện hành, theo đó chỉ quy định duy nhất về điều kiện kinh doanh xăng dầu phù hợp với Luật Đầu tư 2020, tránh quy định có tính mở rộng và lấn sân như hiện nay, qua đó gây ra sự không phù hợp và chồng chéo về các chế định, làm giảm hiệu lực và hiệu quả của quá trình thực thi pháp luật cũng như hạn chế và gây khó khăn cho kinh doanh của các doanh nghiệp, đặc biệt các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực phân phối và bán lẻ xăng dầu.

Tú Châu