Dự thảo Nghị định quy định về khuyến khích phát triển văn học: Sẽ có Giải thưởng văn học quốc gia

Phát biểu đề dẫn hội thảo, Thứ trưởng Tạ Quang Đông cho biết, văn học là một trong những trụ cột của đời sống tinh thần, góp phần định hình bản sắc văn hóa dân tộc, nuôi dưỡng tâm hồn con người và phản ánh những giá trị xã hội, không thể thiếu của đời sống tinh thần dân tộc, là tiếng nói của con người trước lịch sử, là cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.

Văn học không chỉ ghi lại những biến động của đời sống mà còn góp phần định hình tư tưởng, bồi đắp nhân cách và xây dựng bản sắc văn hóa của một quốc gia.

Theo Thứ trưởng Tạ Quang Đông, trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cách mạng công nghiệp 4.0, việc xây dựng một hành lang pháp lý để khuyến khích phát triển văn học trở nên cấp thiết, đảm bảo văn học vừa giữ vững truyền thống, vừa tiếp cận những xu hướng sáng tạo mới.

Toàn cảnh hội thảo.

Dự thảo Nghị định quy định về khuyến khích phát triển văn học không chỉ là một chủ trương đúng đắn mà còn là một đòi hỏi cấp thiết trước những vận động mới của đời sống xã hội và sáng tạo nghệ thuật.

Thứ trưởng Tạ Quang Đông chỉ rõ, mặc dù Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách quan trọng nhằm khuyến khích sự phát triển của văn học như: các Nghị quyết về văn hóa, văn học nghệ thuật của Đảng, Nghị quyết số 23- NQ/TW năm 2008 của Bộ Chính trị về tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới đã khẳng định nhiệm vụ quan trọng là khuyến khích, tạo điều kiện cho văn nghệ sĩ sáng tác.

Gần đây nhất, Hội nghị Trung ương 9 khóa XI (năm 2014) tiếp tục đặt vấn đề về xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, trong đó có văn học. Các chính sách hỗ trợ sáng tác, tổ chức trại sáng tác, giải thưởng văn học nhằm tôn vinh và động viên các nhà văn. Cơ chế bảo hộ quyền tác giả, bản quyền ngày càng được hoàn thiện để bảo vệ quyền lợi của người sáng tạo. Tuy nhiên, trước những biến động nhanh chóng của đời sống và sự phát triển của công nghệ, những chính sách này cần tiếp tục được điều chỉnh, bổ sung để phù hợp với thực tiễn mới.

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông phát biểu tại hội thảo

Qua quá trình xây dựng, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đưa ra dự thảo lần 2 Nghị định quy định về khuyến khích phát triển văn học gồm 34 điều trong 7 chương; áp dụng cho tổ chức, cá nhân Việt Nam, tổ chức, cá nhân nước ngoài tham gia hoặc có liên quan đến hoạt động văn học tại Việt Nam.

Dự thảo Nghị định khẳng định Nhà nước hỗ trợ, đầu tư cho các hoạt động sáng tác tác phẩm văn học; tổ chức trại sáng tác văn học; tổ chức cuộc thi sáng tác văn học; giải thưởng văn học quốc gia; giới thiệu, quảng bá văn học; dịch văn học; phổ biến văn học. Dự thảo quy định những nội dung cơ bản về quản lý nhà nước đối với văn học; dừng tổ chức các hoạt động văn học, thu hồi giải thưởng và kinh phí thực hiện đối với các hoạt động văn học.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch là cơ quan có trách nhiệm tổ chức các trại sáng tác văn học theo định kỳ hàng năm; quy định cụ thể về nội dung của Quy chế trại sáng tác văn học, Hội đồng chuyên môn trại sáng tác văn học. Dự thảo cũng quy định về giải thưởng văn học quốc gia; khẳng định rõ vai trò của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trong việc lựa chọn các tác phẩm có giá trị nghệ thuật cao xứng đáng để tôn vinh giải thưởng quốc gia.

Tác giả Minh Nguyệt (Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam) phát biểu ý kiến

Dự thảo còn quy định tiêu chí lựa chọn tác phẩm tiêu biểu cho văn học Việt Nam để giới thiệu quảng bá, hỗ trợ tham gia các hội chợ triển lãm tại nước ngoài; giới thiệu tác phẩm có chất lượng đại diện cho văn học Việt Nam tham gia các cuộc thi, giải thưởng văn học uy tín quốc tế; xây dựng trang thông tin điện tử về văn học Việt Nam…

Tại Hội thảo, các đại biểu thống nhất cho rằng, dự thảo Nghị định không chỉ kế thừa mà còn là bước tiến quan trọng, thể hiện tầm nhìn “văn học vì sự phát triển bền vững”, trở thành công cụ hiệu quả để nuôi dưỡng tài năng, bảo tồn di sản và hội nhập văn hóa toàn cầu.

Đặc biệt, các đại biểu rất tán đồng và vui mừng khi có giải thưởng quốc gia về văn học như Dự thảo nghị định nêu ra. Bày tỏ vui mừng vì có Giải thưởng văn học quốc gia, nhà thơ Nguyễn Việt Chiến cho rằng, nếu xây dựng được Giải thưởng văn học quốc gia là điều rất tốt. Đây sẽ là một giải thưởng chuyên sâu về văn học, sẽ có tác động lớn đến đời sống văn học nước nhà, khuyến khích các nhà văn, nhà thơ sáng tác.

Đồng quan điểm, nhà thơ Trần Đăng Khoa đánh giá cao việc ra đời Giải thưởng văn học quốc gia, đồng thời kiến nghị, cần quy chế rõ ràng, tính toán việc trùng lặp với các giải thưởng khác như Giải thưởng Nhà nước, Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật; Giải thưởng sách quốc gia của Cục Xuất bản…

NSND Vương Duy Biên, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam góp ý kiến cần xem xét việc gì trùng với nhiệm vụ của các Hội, ví dụ trại sáng tác trong dự thảo Nghị định.

Tác giả Nguyễn Thị Minh Nguyệt, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Hà Nội đề xuất tên gọi của Nghị định là “Nghị định về chính sách khuyến khích, hỗ trợ, đầu tư và quản lý hoạt động văn học”.

Tên gọi này sẽ phù hợp với phong cách văn bản quy phạm pháp luật, đồng thời nhấn mạnh được vai trò của Nhà nước trong việc đề ra các chính sách liên quan đến hoạt động văn học gồm: khuyến khích, hỗ trợ, đầu tư và quản lý như trong Dự thảo.

Thanh Xuân