Dự thảo văn kiện Đại hội XIV 'nhìn thẳng, nói thật'

Ngày 29-10, Đảng ủy Trung ương Hội Luật gia Việt Nam cùng Chi ủy Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã phối hợp tổ chức hội nghị lấy ý kiến góp ý cho dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng.

Ngoài ý kiến từ các đại diện các chi bộ thuộc hai tổ chức đảng, hội nghị đã nhận được ý kiến của một số chuyên gia, những người đã trải nghiệm quá trình phát triển của đất nước qua mỗi kỳ đại hội.

Đảng ủy Trung ương Hội Luật gia Việt Nam cùng Chi ủy Liên đoàn Luật sư Việt Nam tổ chức hội nghị lấy ý kiến góp ý cho dự thảo văn kiện Đại hội XIV.

Tư tưởng pháp quyền cần đậm nét hơn

GS Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, từng trực tiếp tham gia xây dựng Hiến pháp 2013 là một ý kiến như vậy. “Quá trình xây dựng dự thảo văn kiện Đại hội XIV lần này, tôi đã có nhiều dịp được tham gia góp ý. Đến dự thảo mới nhất trình lấy ý kiến Nhân dân thì thấy đã tương đối hoàn chỉnh, phản ánh cách làm rất mới so với truyền thống trước đây” - ông nói.

Dù vậy, theo ông Lý, chủ đề của báo cáo chính trị, cũng chính là chủ đề Đại hội XIV nên đổi mới hơn, tức ngắn gọn hơn. "Hiện nay, chủ đề của Đại hội trong dự thảo gồm 66 chữ nhưng nếu ngắn hơn nữa sẽ dễ nhớ hơn" - ông nói thêm.

Trong các nội dung văn kiện thì như nhiều đại hội trở lại đây, xây dựng nhà nước pháp quyền luôn là một nội dung quan trọng. Tuy nhiên, theo ông với tầm quan trọng của vấn đề này thì nên có mục riêng, tập trung hơn để làm nổi bật lên.

Văn kiện Đại hội XIV được xây dựng ở thời điểm mà với sự dẫn dắt của Tổng Bí thư Tô Lâm, trong hơn một năm qua, thể chế đã được xác định là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”. Tinh thần này cũng được thể hiện trong dự thảo văn kiện.

Dù vậy, theo ông Phan Trung Lý, thể chế là một phạm trù rất rộng nên khi nhìn nhận như một điểm nghẽn, văn kiện Đại hội cần nói rõ nút thắt lớn nhất là điểm nghẽn về tư duy. Đó là tư duy cũ nặng về quản lý, về hành chính, chưa chuyển mạnh sang tư duy kiến tạo phát triển.

Do đó, cần đổi mới tư duy, nhất là tư duy về chức năng lập pháp của Quốc hội, lập quy của Chính phủ. “Chính phủ lập quy để thực thi hết chức trách của mình chứ không đợi Quốc hội giao mới làm” - ông Lý nói.

GS Phan Trung Lý đề nghị chủ đề văn kiện, cũng là chủ đề Đại hội XIV ngắn gọn, dễ nhớ hơn.

Đậm nét tư duy phát triển

GS Trần Ngọc Đường, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, bày tỏ tâm đắc về tư duy phát triển thể hiện xuyên suốt trong dự thảo. Dù vậy, để sâu sắc, nhấn mạnh hơn thì theo ông nên có một mục riêng nêu chi tiết quan điểm lớn này. Đồng thời, để nhấn mạnh yêu cầu tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, dự thảo cần làm rõ các nguyên tắc mới cho nhiệm vụ hoàn thiện thể chế.

Đó là phải có tư duy kiến tạo phát triển; lấy doanh nghiệp, người dân làm trung tâm; tách bạch vai trò nhà nước - thị trường – xã hội để qua đó tránh chồng chéo, can thiệp hành chính không cần thiết.

Ở tầm văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc, theo ông Đường, văn kiện cũng cần định hướng rõ về yêu cầu hoàn thiện thể chế. Chẳng hạn cần thiết lập hành lang pháp lý cho thúc đẩy đổi mới sáng tạo, kiểm soát rủi ro trong quá trình phát triển kinh tế số, xã hội số, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn. Đồng thời tiếp tục yêu cầu kiểm soát quyền lực trong Đảng và Nhà nước.

Về nội dung nhà nước pháp quyền, từng tham gia trực tiếp quá trình soạn thảo Nghị quyết 27, ông cho biết đến nay đã xuất hiện các yếu tố mới, yêu cầu mới như chuyển đổi số, phát triển trên nền tảng khoa học công nghệ.

Ngoài ra, Đảng đã có những nhận thức mới như nhấn mạnh yêu cầu xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển, phục vụ người dân, doanh nghiệp. Do vậy văn kiện cần cập nhật các yêu cầu này làm phương hướng chỉ đạo cho nhiệm vụ xây dựng nhà nước pháp quyền nhiệm kỳ tới.

Cũng như vậy, về quyền làm chủ của Nhân dân, GS Trần Ngọc Đường đề nghị bổ sung quan điểm Nhân dân không chỉ là người tham gia mà còn là chủ thể cùng với Nhà nước “đồng kiến tạo thể chế, chính sách pháp luật”. Nhân dân đồng hành cùng Đảng, Nhà nước trong kiểm soát quyền lực, “đồng hưởng lợi và đồng trách nhiệm”. Như thế, Nhân dân sẽ là chủ thể tham gia vào toàn bộ quá trình phát triển.

Tiếp nối tinh thần nhìn thẳng vào sự thật

Hội nghị góp ý dự thảo văn kiện Đại hội XIV cũng có sự tham dự của PGS Trần Quốc Toản, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, hiện là thư ký của Thường trực Ban Biên tập dự thảo văn kiện.

Lắng nghe các ý kiến, ông Toản cho biết tất cả đều rất có giá trị không chỉ cho việc hoàn thiện văn kiện mà còn cho công tác tổ chức thực hiện nghị quyết Đại hội XIV sau này.

Về cách tiếp cận khi làm văn kiện, ông Toản cho biết Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu phải tiếp nối tư tưởng “nhìn thẳng, nói thật”. Phải thấy được rõ thành tựu và đặc biệt là hạn chế, bất cập để bước tới, bước tiếp. Kỷ nguyên mới chính là bước vào giai đoạn bứt phá cho sự phát triển.

Với cách tiếp cận ấy, Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo văn kiện phải thể hiện rõ tính định hướng, bớt hàn lâm, mang tính chỉ đạo, hành động. Do vậy, mới có cách làm là tích hợp ba báo cáo chính trị, kinh tế - xã hội, xây dựng Đảng vào chung một báo cáo chính trị.

Giới thiệu kỹ hơn về dự thảo văn kiện Đại hội XIV, ông Toản cho biết từ Đại hội XII về trước, Đảng đã đề cập tới yêu cầu hoàn thiện “thể chế kinh tế thị trường”. Tuy nhiên, quá trình tổng kết nhận thấy thể chế kinh tế thị trường không thể hoàn thiện theo cách tách rời, né tránh các thể chế khác. Vậy nên sang Đại hội XIII, Đảng đã yêu cầu hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển về kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, sinh thái để tạo động lực phát triển.

Dự thảo văn kiện Đại hội XIV kế thừa, phát triển quan điểm đúng đắn ấy, trong đó xác định thể chế chính trị quyết định, chi phối thể chế kinh tế, quyết định các thể chế khác trong quá trình thúc đẩy sự phát triển.

Cũng như vậy, về các đột phá chiến lược, các nhiệm kỳ trước yêu cầu phát triển nguồn nhân lực. Tuy nhiên, nguồn nhân lực không thể phát triển theo cách thiếu thì đi thuê chuyên gia. Do đó, dự thảo lần này đặt trọng tâm phát triển con người, để có đột phá phát triển thì con người được đặt lên hàng đầu, tiếp đó mới là yếu tố thể chế, yếu tố khoa học công nghệ.

“Con người là nhân tố quyết định, cùng với thể chế, khoa học công nghệ tạo nên cỗ xe tam mã thúc đẩy đất nước phát triển trong giai đoạn mới” - ông Toản nói.

NGHĨA NHÂN