Đưa AI vào doanh nghiệp Israel: Người lao động có bị thay thế?

Trí tuệ nhân tạo (AI). Ảnh minh họa: CCO

Đây là nghiên cứu đầu tiên thuộc loại này tại Israel và cho thấy 28% doanh nghiệp đã sử dụng AI trong 6 tháng qua, và 32% nhân viên hiện làm việc tại các công ty đang ứng dụng AI. Tỷ lệ này đặt Israel ngang hàng với các quốc gia châu Âu tiên tiến trong lĩnh vực AI.

Tuy nhiên, khảo sát cũng cho thấy sự “phân hóa số” rõ rệt trong nền kinh tế Israel. Các ngành đòi hỏi kiến thức chuyên sâu, đặc biệt là công nghệ cao (high-tech), đang áp dụng AI với tốc độ gần gấp ba lần so với các lĩnh vực truyền thống như sản xuất, thương mại và xây dựng. Tình trạng này cũng được ghi nhận ở các quốc gia khác như Đức và làm dấy lên lo ngại rằng AI có thể tiếp tục làm gia tăng khoảng cách giữa các ngành trong nền kinh tế.

AI đang được xem là công nghệ nền tảng – tương tự như điện hay Internet – với tiềm năng thay đổi toàn diện nền kinh tế và thị trường lao động. AI có thể đóng vai trò bổ trợ cho lao động con người, giải phóng nhân viên khỏi các công việc đơn điệu để tập trung vào nhiệm vụ sáng tạo hơn, hoặc thay thế hoàn toàn con người, dẫn đến thất nghiệp do công nghệ.

Khảo sát – thu thập ý kiến từ các nhà quản lý cấp cao – cung cấp dữ liệu ban đầu về tác động của AI đến việc làm, cho thấy 60% doanh nghiệp sử dụng AI cho biết AI hiện đang thực hiện các công việc trước đây do con người đảm nhiệm. Trong đó, 44% là các nhiệm vụ kỹ thuật, lặp lại, nhưng đáng chú ý 16% là các công việc đòi hỏi tư duy.

9% doanh nghiệp có ứng dụng AI báo cáo có tác động đến quy mô nhân sự. Khoảng 5% đã giảm số lượng tuyển dụng mới, trong khi số khác đã cắt giảm trực tiếp nhân sự hiện có.

Dù tỷ lệ này thấp hơn so với những dự đoán trước đó về việc thay thế lao động diện rộng, các số liệu cho thấy AI đã bắt đầu thay đổi bản chất công việc. Theo IDI, ở thời điểm hiện tại, AI dường như đang bổ sung thay vì thay thế hoàn toàn con người, chủ yếu là tái phân bổ nhiệm vụ trong nội bộ doanh nghiệp, hơn là cắt giảm tổng thể lực lượng lao động.

Nhìn về tương lai, 27% doanh nghiệp có kế hoạch áp dụng AI trong 6 tháng tới, trong đó các công ty quy mô lớn thể hiện xu hướng ứng dụng cao hơn. Một rào cản lớn đối với các doanh nghiệp chưa triển khai là thiếu hiểu biết về khả năng của AI, đặc biệt trong các ngành công nghiệp truyền thống.

Chính phủ Israel khẳng định AI là một trong những ưu tiên chiến lược quốc gia, với hàng loạt chính sách, chương trình tài trợ và cải cách quy định nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và nâng cao cạnh tranh trong nền kinh tế kỹ thuật số.

Chính phủ Israel đã đầu tư khoảng 500 triệu shekel (133 triệu USD) cho giai đoạn hai của chương trình kéo dài đến năm 2027. Mục tiêu là xây dựng Viện Nghiên cứu AI quốc gia, triển khai các dự án “moonshot” nghiên cứu đột phá, và tăng cường tích hợp AI trong dịch vụ công và giáo dục. Gần đây, Israel cam kết đầu tư 44 triệu shekel để hình thành các kho dữ liệu chất lượng cao phục vụ nghiên cứu và doanh nghiệp trong các lĩnh vực trọng điểm như y sinh, nông nghiệp, sản xuất và chính sách quốc phòng. Chính phủ Israel cũng phê duyệt phát triển siêu máy tính quốc gia nhằm giúp các công ty và viện nghiên cứu huấn luyện mô hình AI lớn với chi phí thấp.

Thanh Bình (P/v TTXVN tại Israel)