Đưa bình đẳng giới vào 'lõi' chiến lược giảm nghèo bền vững

Chị Nguyễn Thị Ninh tiếp cận nguồn vốn chính sách đã gây dựng xưởng may, không những nâng cao thu nhập cho gia đình, mà còn tạo sinh kế bền vững cho nhiều lao động nữ ở xã Quảng Bị. Ảnh: Kim Nhuệ

Tự chủ kinh tế: "Điểm tựa" để xác lập vị thế của phụ nữ

Trong xã hội nông thôn truyền thống, người phụ nữ thường được xem là “hậu phương”, gắn liền với công việc nội trợ và các hoạt động sản xuất không tên. Tại xã Quảng Bị, thực trạng này từng là một rào cản trong công tác giảm nghèo. Khi kinh tế gia đình phụ thuộc hoàn toàn vào người chồng, tiếng nói của người phụ nữ trong các quyết định lớn như đầu tư sản xuất, giáo dục con cái hay chi tiêu dài hạn thường bị lu mờ.

Thực tiễn cho thấy, sự phụ thuộc về kinh tế chính là nguồn cơn của sự bất bình đẳng. Khi không có thu nhập ổn định, người phụ nữ dễ rơi vào trạng thái tự ti, ngại tham gia các hoạt động xã hội và chấp nhận sự an bài. Đặc biệt, khi biến cố xảy ra - như ốm đau, mất mùa hay thất nghiệp - chính họ là nhóm đầu tiên và chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do thiếu các nguồn lực dự phòng.

Nhận thức rõ nút thắt này, Đảng ủy và chính quyền xã Quảng Bị đã xác định: Muốn giảm nghèo bền vững, phải bắt đầu từ việc giải phóng năng lực kinh tế của phụ nữ. Giải pháp căn cơ không phải là những khoản hỗ trợ tài chính trực tiếp, mang tính thời điểm, mà là việc xây dựng một cơ chế giúp phụ nữ tiếp cận các nguồn lực sản xuất một cách công bằng.

Nổi bật nhất là vai trò của Hội Liên hiệp phụ nữ xã trong việc quản lý và điều phối dòng vốn tín dụng chính sách. Tính đến cuối năm 2025, Hội đang quản lý 35 tổ tiết kiệm và vay vốn Ngân hàng Chính sách xã hội với tổng dư nợ lên tới 72,85 tỷ đồng. Đây không đơn thuần là những con số tài chính, mà là “mạch máu” nuôi dưỡng hàng nghìn mô hình kinh tế hộ gia đình do phụ nữ làm chủ.

Nguồn vốn vay ưu đãi được triển khai sát với đặc điểm địa phương: Từ chăn nuôi gia súc, gia cầm đến phát triển các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ nhỏ. Khi có vốn, được đào tạo về kỹ năng quản lý và kỹ thuật sản xuất, người phụ nữ nông thôn Quảng Bị đã bước ra khỏi gian bếp để trở thành những người quản lý kinh tế thực thụ.

Chị Nguyễn Thị Ninh, một hội viên phụ nữ tiêu biểu, chia sẻ bằng sự tự tin rõ rệt: “Trước đây, muốn mua sắm cái gì lớn hay định hướng cho con đi học nghề, tôi đều phải chờ ý kiến của nhà tôi. Nhưng từ khi tham gia tổ vay vốn, phát triển xưởng may thời trang có thu nhập ổn định, tôi đã chủ động hoàn toàn. Quan trọng hơn là sự tôn trọng từ phía gia đình. Mình đóng góp kinh tế, mình có tiếng nói, đó là điều hạnh phúc nhất”.

Lời chia sẻ ấy minh chứng cho một chân lý: Quyền của phụ nữ không cần phải “đòi hỏi” một cách gay gắt, mà nó tự nhiên được xác lập khi họ chứng minh được năng lực lao động và khả năng làm chủ kinh tế của mình.

An sinh đa tầng: Không để "khoảng trống" phía sau số phận yếu thế

Nhiều trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt được Hội Phụ nữ xã Quảng Bị quan tâm không chỉ bằng tiền mà cả sự chăm sóc. Ảnh: Kim Nhuệ

Nếu như nhóm phụ nữ có sức lao động được hỗ trợ bằng "cần câu" vốn vay, việc làm, thì Quảng Bị cũng không quên những góc khuất - nơi có những phụ nữ yếu thế đang phải đối mặt với "nghèo đa chiều". Đó là những phụ nữ đơn thân, phụ nữ khuyết tật, hoặc những người mẹ trẻ đang nuôi con nhỏ một mình trong hoàn cảnh khó khăn.

Đối với nhóm đối tượng này, quan điểm của xã Quảng Bị là không hỗ trợ “cào bằng”. Chị Trịnh Thị Thu, cán bộ Hội Liên hiệp phụ nữ xã cho biết: “Với phụ nữ yếu thế, chúng tôi phải rà soát từng trường hợp để có phương án giúp đỡ riêng biệt. Có người cần vốn nhỏ để bán hàng tạp hóa, có người lại cần kết nối việc làm gia công tại chỗ để vừa làm vừa trông con. Cái họ cần nhất không chỉ là tiền, mà là một điểm tựa để không cảm thấy bị bỏ rơi”.

Điểm sáng trong công tác an sinh tại đây chính là tinh thần “tương thân tương ái” được thể chế hóa thông qua các phong trào thiết thực. Nguồn lực hỗ trợ không chỉ dựa vào ngân sách nhà nước - vốn thường có hạn định - mà được huy động từ chính cộng đồng hội viên. Những mô hình như bán hàng gây quỹ, thu gom phế liệu bảo vệ môi trường, hay phong trào nuôi “lợn nhựa tiết kiệm” đã trở thành nét đẹp văn hóa của phụ nữ Quảng Bị.

Theo Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ xã Quảng Bị Đặng Thùy Linh, phong trào nuôi lợn nhựa đã thu về 518 triệu đồng. Số tiền này được quay vòng để hỗ trợ sinh kế khẩn cấp, tặng học bổng cho con em hội viên nghèo và chăm lo Tết cho các gia đình khó khăn. Đây chính là tầng an sinh thứ hai, giúp lấp đầy những “khoảng trống” mà các chính sách lớn đôi khi chưa bao phủ hết.

Sự giúp đỡ này mang ý nghĩa tinh thần cực kỳ lớn lao. Khi một người phụ nữ khuyết tật nhận được con giống từ quỹ “lợn nhựa”, hay một người mẹ đơn thân được hội chị em hỗ trợ ngày công sửa sang lại mái nhà, họ không chỉ nhận được vật chất. Cái họ nhận được là niềm tin vào cộng đồng, là động lực để tự mình vươn lên, xóa bỏ mặc cảm yếu thế. Cách tiếp cận nhân văn này bảo đảm rằng tiến trình giảm nghèo của Quảng Bị không chỉ đạt được các chỉ số về thu nhập, mà còn bảo đảm sự công bằng và tính nhân văn sâu sắc.

Chị em ở xã Quảng Bị ngày càng chủ động tham gia công tác xã hội, quan tâm đời sống dân sinh của địa phương. Ảnh: Kim Nhuệ

Lồng ghép bình đẳng giới vào "lõi" chính sách phát triển địa phương

Trao đổi với phóng viên, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Quảng Bị Nguyễn Trường Năng khẳng định: “Chúng tôi xác định phụ nữ vừa là đối tượng thụ hưởng, vừa là lực lượng chủ chốt quyết định sự thành bại của chương trình giảm nghèo bền vững. Nếu để phụ nữ đứng ngoài lề các dòng chảy kinh tế, chúng ta đã lãng phí một nửa nguồn lực phát triển của xã nhà”.

Dưới sự chỉ đạo của Đảng ủy, các chương trình đào tạo nghề, chuyển giao khoa học kỹ thuật đều ưu tiên tỷ lệ tham gia của phụ nữ. Các phiên họp của UBND xã về quy hoạch vùng sản xuất, phát triển làng nghề đều có sự tham vấn của đại diện Hội Phụ nữ để bảo đảm các yếu tố về giới được xem xét thỏa đáng. Ví dụ, khi phát triển các mô hình tiểu thủ công nghiệp, xã ưu tiên các ngành nghề mà phụ nữ có thể tận dụng thời gian nhàn rỗi, phù hợp với đặc thù vừa lao động vừa chăm sóc gia đình.

Khi tư duy của người đứng đầu thay đổi, các nguồn lực xã hội cũng được định hướng một cách hiệu quả hơn. Tín dụng chính sách không còn chỉ là việc giải ngân, mà là một công cụ chính trị để thực hiện công bằng xã hội. Các mô hình kinh tế tập thể, tổ hợp tác do phụ nữ quản lý tại Quảng Bị đang trở thành những "đầu tàu" kéo theo sự đi lên của nhiều hộ nghèo khác.

Thực tiễn tại Quảng Bị đã cho thấy một bài học kinh nghiệm quý báu: Giảm nghèo bền vững không thể tách rời bình đẳng giới, và bình đẳng giới thực chất không thể thiếu nền tảng kinh tế. Khi người phụ nữ được trao cơ hội, họ sẽ tạo ra những giá trị kép: vừa nâng cao chất lượng cuộc sống gia đình, vừa góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội tại địa phương.

Với cách làm bài bản, từ việc định hướng của Đảng ủy đến sự năng động của hội đoàn thể và nỗ lực tự thân của mỗi hội viên, Quảng Bị đang viết nên một câu chuyện thành công về bình đẳng giới trong thời đại mới. Đó là hành trình đi từ những khó khăn, định kiến đến sự tự chủ và thịnh vượng - nơi mà mỗi người phụ nữ đều có thể tự tin khẳng định vị thế của mình trong bức tranh chung của quê hương đang đổi mới từng ngày.

Đây chính là tiền đề vững chắc để xã Quảng Bị không chỉ hoàn thành các chỉ số về giảm nghèo trong giai đoạn 2021-2025, mà còn tạo đà cho những bứt phá mạnh mẽ hơn trong những giai đoạn tiếp theo, hướng tới mục tiêu xây dựng một xã nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, nơi sự phát triển luôn đi cùng sự công bằng và hạnh phúc của mọi tầng lớp nhân dân.

Kim Nhuệ