Đưa Methadone về trạm y tế xã

Ảnh minh họa.

Methadone là thuốc được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo sử dụng để điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện như heroin, morphin... Methadone có tác dụng duy trì ổn định tâm lý và thể trạng người nghiện, giảm cảm giác thèm thuốc, giúp người bệnh dần từ bỏ việc sử dụng trái phép ma túy.

Từ năm 2008, Việt Nam bắt đầu triển khai chương trình điều trị Methadone. Ban đầu, các cơ sở điều trị chủ yếu tập trung ở tuyến tỉnh hoặc tuyến huyện, thường đặt tại trung tâm y tế huyện hoặc bệnh viện đa khoa. Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng mô hình điều trị tập trung cũng bộc lộ một số bất cập: Người nghiện ở vùng sâu, vùng xa có thể phải đi xa hàng chục km để đến cơ sở điều trị; việc đi lại tốn kém, mất thời gian khiến nhiều người bỏ dở giữa chừng; gánh nặng cho đội ngũ cán bộ y tế cũng ngày càng lớn.

Tình trạng người nghiện ma túy trong xã hội nói chung thời gian qua được đánh giá ngày càng phức tạp. Cơ quan chức năng đã có những biện pháp phòng, chống ma túy (PCMT) quyết liệt với quan điểm không chỉ chặt đứt nguồn cung tận gốc, mà còn chặt đứt cả nguồn cầu. Hiện tại, quan điểm xử lý hình sự với người sử dụng trái phép chất ma túy đã được cơ quan soạn thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) đưa vào dự thảo và được nhiều đại biểu Quốc hội đồng tình trong một số phiên thảo luận; tới đây sẽ được Quốc hội biểu quyết.

Trong bối cảnh như trên, một số ý kiến cho rằng việc chuyển giao điều trị Methadone về các TYT cần tăng tốc hơn nữa. Việc này sẽ giảm tải cho các cơ sở y tế tuyến trên, nơi thường xuyên phải tiếp nhận số lượng bệnh nhân đông, gây áp lực cho đội ngũ y, bác sĩ và hệ thống quản lý thuốc. Các TYT phân bố đều khắp, cần phát huy hết giá trị sử dụng về nhân lực và cơ sở vật chất; lại gần gũi với cộng đồng, giúp người nghiện dễ dàng tiếp cận, tiết kiệm thời gian và chi phí đi lại. Điều này đặc biệt quan trọng với những người đang trong quá trình hồi phục, cần một lộ trình điều trị ổn định, lâu dài.

Chưa hết, đội ngũ y tế tuyến xã thường xuyên tiếp xúc, hiểu rõ hoàn cảnh và tâm lý người nghiện, từ đó xây dựng được mối quan hệ tin tưởng và hỗ trợ hiệu quả trong việc duy trì tuân thủ điều trị. Lợi ích tiếp theo là giảm kỳ thị, giúp gia tăng tiếp cận điều trị. Bởi khi điều trị Methadone được triển khai ngay tại nơi người nghiện sinh sống, mức độ kỳ thị và mặc cảm của họ cũng dần giảm xuống. Họ không còn phải đi xa, tránh ánh mắt dò xét hay cảm giác bị “phân biệt” tại các cơ sở điều trị tập trung.

Trong tương lai, hành vi sử dụng trái phép chất ma túy có thể sẽ bị coi là vi phạm hình sự. Vì vậy, việc triển khai điều trị Methadone tại TYT còn là một cơ hội cho người nghiện làm lại cuộc đời; là bước đi phù hợp xu hướng y tế cộng đồng hiện đại, tăng tính tiếp cận, hiệu quả, bền vững, giảm tỉ lệ tái nghiện; không chỉ là giải pháp y tế đơn thuần, còn là biểu hiện của sự nhân văn trong chính sách PCMT, vì một xã hội không có ma túy.

Nguyễn Duy Khương