Đưa tiềm năng thành giá trị bền vững

Bài toán đặt ra là làm sao kết nối hiệu quả giữa nông dân, hợp tác xã với doanh nghiệp chế biến, biến tiềm năng thành giá trị gia tăng bền vững. Thực tế, tỉnh có nhiều sản phẩm đã khẳng định thương hiệu như: Vải thiều Lục Ngạn, Lục Nam, rau màu an toàn, lúa chất lượng cao của Bắc Ninh... Tuy nhiên, giá trị thu về chưa tương xứng. Nhiều nông sản vẫn tiêu thụ tươi hoặc xuất thô, dễ rơi vào cảnh “được mùa, rớt giá”. Trong khi đó, doanh nghiệp chế biến thiếu nguồn nguyên liệu chuẩn, ổn định nên chưa mạnh dạn đầu tư lâu dài.

Để phá vỡ điểm nghẽn, cần sự chung tay của cả ba nhà: Nhà nước - doanh nghiệp - nông dân. Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường, Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, quy hoạch vùng nguyên liệu tập trung, áp dụng thống nhất tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, quản lý mã vùng trồng, truy xuất nguồn gốc bằng công nghệ số. Đặc biệt, cần chính sách ưu đãi để thu hút doanh nghiệp chế biến sâu, bảo quản thông minh, sản xuất đồ uống... từ nông sản, những hướng đi đem lại giá trị gia tăng gấp nhiều lần.

Trong khi đó, doanh nghiệp phải coi nông dân, hợp tác xã là đối tác chiến lược. Các hợp đồng bao tiêu dài hạn, chuyển giao quy trình kỹ thuật, cam kết thu mua ổn định sẽ tạo niềm tin để người sản xuất đầu tư nâng cao chất lượng. Thực tế mô hình nhà máy chế biến đặt ngay vùng nguyên liệu, như tại Lục Ngạn sẽ giảm chi phí vận chuyển, chủ động thu mua và đa dạng sản phẩm.

Để nâng tầm giá trị nông sản, ngoài vai trò Nhà nước và doanh nghiệp, chính người nông dân cũng cần thay đổi tư duy, từ sản xuất theo khả năng sang sản xuất theo nhu cầu thị trường. Tham gia hợp tác xã kiểu mới, tuân thủ quy trình kỹ thuật chính là chìa khóa để bảo đảm đầu ra và giá trị tốt hơn.

Ngoài liên kết, khoa học - công nghệ cũng đóng vai trò then chốt trong chế biến. Công nghệ chế biến hiện đại như sấy lạnh, chiết xuất tinh chất, bảo quản sâu giúp kéo dài thời hạn sử dụng, đa dạng sản phẩm, giữ nguyên giá trị dinh dưỡng. Đồng thời, công nghệ số, blockchain trong truy xuất nguồn gốc và thương mại điện tử mở rộng kênh tiêu thụ toàn cầu.

Thực tế đã chứng minh, một tấn vải thiều bán tươi chỉ đạt vài chục triệu đồng, nhưng khi được chế biến thành sản phẩm sấy, nước ép giá trị tăng gấp 3-4 lần. Đây là minh chứng rõ ràng cho sức mạnh của chế biến sâu.

Rõ ràng, kết nối nông nghiệp với công nghiệp chế biến không chỉ giải quyết đầu ra, nâng thu nhập cho nông dân, mà còn là con đường tất yếu để Bắc Ninh phát triển nông nghiệp công nghệ cao, bền vững và hội nhập sâu rộng vươn lên thành trung tâm chế biến nông sản của cả nước.

Dương Hoàn