Đưa 'truyện Kiều' lên màn ảnh: Thách thức không nhỏ

Dự án phim điện ảnh "Kiều" vừa được đạo diễn kiêm nhà sản xuất Mai Thu Huyền công bố đã thu hút được sự chú ý của truyền thông và người yêu nghệ thuật thứ 7. Trước đó, đã có một số đạo diễn úp mở dự định chuyển thể kiệt tác văn học Việt Nam này sang điện ảnh. Tuy nhiên, vì nhiều lý do nên đến nay vẫn chưa thành hiện thực. Thực tế đó cho thấy rằng, việc đưa "Kiều" từ văn học lên màn ảnh đầy hấp dẫn nhưng cũng là một thách thức không nhỏ với các nhà làm phim.

Mới đây, nhà sản xuất Mai Thu Huyền đã chính thức công bố dự án phim điện ảnh "Kiều" do chính cô làm đạo diễn. Kịch bản sẽ do đạo diễn Phi Tiến Sơn chắp bút theo nguyên tắc giữ nguyên tinh thần của tác phẩm nhưng bổ sung những yếu tố mới để phù hợp với tâm lý tiếp nhận của khán giả thời nay.

Nhân vật Thúy Kiều trên sân khấu kịch nói.

Mai Thu Huyền cho biết, đây cũng là dự án cô ấp ủ mười năm qua và mong muốn có một sự chuẩn bị kỹ lưỡng nhất bởi tầm vóc câu chuyện và đây sẽ là tác phẩm đầu tay của cô với vai trò đạo diễn. Theo đó, bộ phim sẽ dự kiến ra mắt vào năm 2020, nhân dịp kỷ niệm 200 năm ngày mất của Đại thi hào dân tộc Nguyễn Du. Nhà sản xuất cũng có tham vọng sau khi phim hoàn thành có thể sẽ phát hành tại một số nước ngoài Việt Nam như Mỹ, Úc...

Mai Thu Huyền cho biết năm 2009, cô đã xây dựng dự án phim "Kiều" nhưng là phim truyền hình dài 40 tập. Thời điểm đó, ê kíp của cô đã xây dựng kịch bản, chọn bối cảnh nhưng vì nhiều lý do nên chưa thực hiện được. Suốt từ đó đến nay, ý định làm phim từ tác phẩm này vẫn chưa từng thôi đeo bám cô bởi cô cho rằng "Truyện Kiều" là tác phẩm hay, nhiều chất liệu điện ảnh như vậy mà chưa được đưa lên phim thì quả là điều đáng tiếc.

Giá trị của "Truyện Kiều" không ai phải bàn cãi nữa và mặc dù là một tác phẩm thơ nhưng cuộc đời của nàng Kiều có nhiều câu chuyện, biến cố... để có thể khai thác thành tác phẩm điện ảnh.

Tuy nhiên, nhà sản xuất Mai Thu Huyền cũng xác định được những khó khăn khi làm phim "Kiều". Với một cốt truyện cổ, yếu tố cổ trang sẽ đòi hỏi đầu tư không nhỏ về phần trang phục, bối cảnh. Những yếu tố này phải được làm một cách tốt nhất mới có thể khiến bộ phim trở thành một tác phẩm đáng xem.

Theo tiết lộ của Mai Thu Huyền, vì cuộc đời Kiều có nhiều biến cố, không thể gói gọn trong một bộ phim điện ảnh dài khoảng 120 phút nên phương án mà ê kíp của cô đưa ra là chọn một giai đoạn. Nhưng chắc chắn giai đoạn đó sẽ là giai đoạn điển hình, có khả năng truyền tải được thông điệp về cuộc đời chuân truyên của người con gái tài sắc này.

Hiện tại, dự án đang bước vào giai đoạn tìm diễn viên chính. Không chỉ ở dự án phim "Kiều" mà với bất kỳ bộ phim nào, đây là một trong những khâu khó khăn nhất. Đoàn làm phim có kế hoạch casting diễn viên ở cả Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Diễn viên cho vai Kiều mà ê kíp hướng tới là người trong độ tuổi từ 18 đến 25, có vẻ đẹp thuần Việt và chơi được một số nhạc cụ dân tộc như đàn nguyệt, đàn tranh... để thuận lợi cho việc vào vai nàng Kiều - một hình tượng rất tài hoa.

Ngoài ra, ê kíp cũng tìm các gương mặt có thể đảm nhiệm những nhân vật nam quanh cuộc đời nàng Kiều, với các tính cách khác nhau như Kim Trọng, Từ Hải, Sở Khanh, Thúc Sinh... Tham gia vào các buổi casting diễn viên này, ngoài đạo diễn, nhà sản xuất, biên kịch sẽ có sự góp mặt của đạo diễn Trần Bửu Lộc, nhà thiết kế Thủy Nguyễn.

Nhắc tới những dự án làm phim về Kiều, không thể không nhắc tới ấp ủ cháy bỏng của đạo diễn Lưu trọng Ninh. Cách đây hơn 2 năm, khi vừa tái xuất sau thời gian dài "ở ẩn" cùng 2 bộ phim "Hoa cỏ may" và "Thương nhớ ở ai", đạo diễn Lưu Trọng Ninh cũng đã tiết lộ ý định chuyển thể kiệt tác của Nguyễn Du thành phim.

Theo đạo diễn cá tính này, ông dự định chuyển thể "Truyện Kiều'': thành phim điện ảnh và phim truyền hình (giống như ông đã làm với tác phẩm "Bến không chồng" của nhà văn Dương Hướng). Với đạo diễn Lưu Trọng Ninh, việc ông ấp ủ giấc mơ làm phim về Kiều có phần đặc biệt hơn.

Ngay từ những năm 90 của thế kỷ trước, khi nhà thơ Lưu Trọng Lư, cha của đạo diễn Lưu Trọng Ninh còn sống đã trăn trở: "Việt Nam mình có "Truyện Kiều" giá trị thế mà chưa làm thành phim. Con học điện ảnh, con hãy làm phim về nàng Kiều đi. Kiều xứng đáng làm nhất". Bản thân đạo diễn Lưu Trọng Ninh cho biết, ông cũng rất mê "Truyện Kiều". Trong đầu ông cũng luôn trở đi trở lại câu hỏi: Tại sao một tác phẩm lớn như thế mà chưa được tái hiện trên màn ảnh? Liệu có phải vì mọi người sợ thất bại không? Đạo diễn hy vọng mình sẽ là người đặt viên gạch đầu tiên. Tuy nhiên, cho tới thời điểm này, dự án phim về nàng Kiều của đạo diễn Lưu Trọng Ninh vẫn chưa ra mắt khán giả.

Dự án phim “Kiều” của nhà sản xuất Mai Thu Huyền.

Hiện nay, ở lĩnh vực điện ảnh, ngoài dự án của nhà sản xuất Mai Thu Huyền thì Công ty Silver Moonlight cũng vừa công bố dự án mang tên "Kiều" dự kiến ra mắt vào năm 2021. Tuy nhiên, dự án này mới ra mắt ở các chợ dự án quốc tế chứ chưa tiến hành ở Việt Nam.

Việc nhiều đạo diễn, nhà sản xuất có mong muốn được chuyển thể "Truyện Kiều" sang điện ảnh cũng là điều dễ hiểu. "Truyện Kiều" của Nguyễn Du là một kiệt tác của văn học Việt Nam bao gồm 3254 câu lục bát viết bằng chữ Nôm. Đến nay, "Truyện Kiều" đã được chuyển ngữ sang hơn 20 thứ tiếng khác nhau với trên 35 bản dịch trên khắp thế giới. Tuy nhiên, tác phẩm này lại chưa một lần được chuyển thể thành phim điện ảnh.

Theo các nhà làm phim, mặc dù cuộc đời nàng Kiều với nhiều biến cố, những cuộc tình đầy ngang trái tưởng như là thuận lợi cho các nhà làm phim nhưng để chuyển thành một tác phẩm điện ảnh với thời lượng từ 100 đến 120 phút lại không phải là chuyện dễ dàng. Bất cứ một giai đoạn, một lát cắt nào trong cuộc đời chuân truyên của nàng Kiều đều có thể tạo thành một tác phẩm riêng nên gói gọn cả cuộc đời nàng Kiều trong một bộ phim thực sự là một thách thức không nhỏ. Các nhà làm phim sẽ phải tính toán để chuyển thể từng phần hoặc chỉ có thể nhấn nhá vào một vài biến cố đặc biệt trong cuộc đời nàng mà thôi.

Không chỉ ở lĩnh vực điện ảnh, không khí chuyển thể "Truyện Kiều" cũng ngày càng "nóng" lên ở một vài lĩnh vực nghệ thuật khác. Càng gần tới kỷ niệm 200 năm ngày mất của Đại thi hào Nguyễn Du thì xu hướng khai thác "Truyện Kiều" ngày càng ra tăng.

Tháng 10 vừa qua, Viện Goethe đã công bố 4 vở sân khấu thể nghiệm cùng khai thác kiệt tác này của Nguyễn Du. Bốn đạo diễn gồm NSƯT Bùi Như Lai (Nhà hát Tuổi trẻ), NSƯT Trần Lực (Đoàn kịch Lucteam), đạo diễn Lê Quốc Nam (Sân khấu kịch Hồng Vân) và nữ đạo diễn người Đức Ame'lie Niermeyer.

Nàng Kiều cũng đã lên sân khấu múa rối thông qua tác phẩm "Thân phận nàng Kiều" của Nhà hát múa rối Việt Nam tham dự Liên hoan sân khấu thử nghiệm lần IV. Trước đó, năm 2017, Nhà hát Kịch Việt Nam cũng đã ra mắt vở Kiều dưới sự dàn dựng của đạo diễn, NSND Anh Tú. Tuy nhiên, có một thực tế là vẫn chưa có được một tác phẩm nào thực sự gây được tiếng vang lớn trong dư luận. Một số vở diễn vẫn chưa có những sáng tạo đủ tầm đề thoát ra khỏi được hình ảnh nàng Kiều trong kiệt tác của Nguyễn Du.

Có thể nói, việc các nhà sản xuất, các đạo diễn tâm huyết quyết tâm đưa "Truyện Kiều" lên phim là điều cần ủng hộ bởi đây sẽ là cách góp phần đưa nàng Kiều đến với một loại hình nghệ thuật mới cũng như đưa kiệt tác văn này đến gần hơn với thế hệ trẻ. Với các nhà làm phim, chuyển thể từ một kiệt tác văn học sẽ vừa là lợi thế nhưng cũng có những thách thức không nhỏ vì chắc chắn sẽ bị đem ra so sánh với nguyên tác.

Bản thân đạo diễn, nhà sản xuất Mai Thu Huyền cũng luôn xác định, việc làm phim bị so sánh với nguyên tác, thậm chí chí bị "ném đá" nếu làm không hay là chuyện dễ hiểu. Ngoài ra, trong điều kiện làm phim thiếu thốn như hiện nay, phim cổ trang lại không phải là thế mạnh của Việt Nam để phim "Kiều" thành công sẽ là một áp lực với nhà sản xuất. Tuy nhiên, "vạn sự khởi đầu nan", khán giả yêu điện ảnh có quyền hy vọng vào tài năng, sự tâm huyết của những người làm điện ảnh yêu "Truyện Kiều".

Khánh Thảo