Đức: Thu hút du học nghề nhưng ngôn ngữ khiến sinh viên gặp khó

Nước Đức thu hút nhiều sinh viên quốc tế đến du học nghề.

Với chính sách miễn học phí, chi phí sinh hoạt thấp và cơ hội việc làm rộng mở, Đức đang trở thành "miền đất hứa" thu hút hàng trăm nghìn sinh viên quốc tế mỗi năm. Tuy nhiên, đằng sau ánh hào quang của những mức lương nghìn euro là một thực tế khốc liệt.

Đức: Điểm đến lý tưởng của du học nghề

Theo báo cáo Wissenschaft weltoffen 2025 (Khoa học Mở cửa với Thế giới), do Cơ quan Trao đổi học thuật Đức (DAAD) công bố đầu tháng 12, nước Đức hiện là điểm nóng về giáo dục với khoảng 402.000 du học sinh trong năm học 2024-2025, mức cao nhất từ trước đến nay. Sự bùng nổ này bắt nguồn từ nhu cầu cấp thiết về nhân lực khi nền kinh tế lớn nhất châu Âu dự kiến thiếu hụt 7 triệu lao động vào năm 2035 do già hóa dân số.

Đặc biệt, chương trình du học nghề thu hút sự quan tâm lớn nhờ những đặc quyền hấp dẫn: học viên được trả thù lao ngay trong thời gian thực tập và nhận mức lương khởi điểm sau tốt nghiệp dao động từ 2.300-3.500 euro (khoảng 71 - 108 triệu đồng/tháng). Bên cạnh đó, chi phí sinh hoạt tại Đức chỉ khoảng 930 euro/tháng, thấp hơn nhiều so với Anh hay Mỹ, cùng cơ hội ở lại làm việc lên đến 18 tháng là những "thỏi nam châm" cực mạnh đối với sinh viên Việt Nam.

"Ngộp" giữa đời thực dù sở hữu chứng chỉ B1, B2

Dù có sự chuẩn bị về bằng cấp, nhiều du học sinh vẫn rơi vào trạng thái "bất lực" khi đối mặt với thực tế. Minh Hòa, một du học sinh ngành Thuế đã có chứng chỉ B2, là một ví dụ điển hình: Hòa gần như không thể theo kịp bài giảng vì thầy cô nói quá nhanh và sử dụng phương ngữ. Tình trạng này không hề cá biệt mà đang lan truyền âm ỉ trong cộng đồng du học sinh Việt tại Đức.

Tiếng Đức vốn nổi tiếng với sự phức tạp trong ngữ pháp, có đến 4 biến cách và nhiều động từ bất quy tắc. Thêm vào đó, ngôn ngữ đời sống rất khác với sách vở; người bản địa thường nói ngắn gọn, nhanh và dùng từ địa phương.

Một số từ vựng chuyên ngành dài dằng dặc như "Geschwindigkeitsbegrenzung" (giới hạn tốc độ) cũng trở thành nỗi ám ảnh đối với học viên. Điều này khiến không ít bạn trẻ cảm thấy nản lòng, thậm chí có lúc muốn "mua vé bay về Việt Nam".

Hệ lụy từ rào cản ngôn ngữ và bài toán tâm lý "học đối phó"

Rào cản ngôn ngữ không chỉ ảnh hưởng đến học tập mà còn gây ra những vấn đề tâm lý nghiêm trọng. Ông Gerrit Buchhorn, Giám đốc Hiệp hội Khách sạn và Nhà hàng Berlin, nhận định rằng nhiều học viên Việt Nam không theo kịp bài giảng, dẫn đến cảm giác "bị cô lập và bất an". Điều này cũng tạo áp lực lớn cho các giáo viên và trường nghề khi phải nỗ lực duy trì chất lượng lớp học.

Theo PGS.TS. Nguyễn Thị Phương Hoa - nguyên giảng viên cao cấp trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội, nguyên nhân chủ quan nằm ở tâm lý nóng vội. Nhiều bạn trẻ chỉ tập trung học tiếng để "đối phó" với kỳ thi chứng chỉ nhằm đủ điều kiện xin visa. Kết quả là dù đạt B1, các em vẫn không thể giới thiệu bản thân rành mạch hay hiểu những câu hỏi cơ bản, thiếu vốn từ thực tế và sợ giao tiếp vì tâm lý ngại sai.

Để vượt qua "cú sốc" này, các chuyên gia khuyên du học sinh nên chuẩn bị kỹ lưỡng về tiếng Đức từ 10-12 tháng trước khi nhập cảnh, đặc biệt chú trọng vào phát âm và các phần ngữ pháp khó,. Thay vì chỉ học trong sách vở, học viên cần tìm kiếm các nguồn học liệu thực tế như video trên mạng để luyện nghe mỗi ngày.

Quan trọng nhất, du học sinh cần gạt bỏ sự tự ti để chủ động kết bạn và trò chuyện với người bản xứ. Chỉ khi dũng cảm đối mặt với rào cản ngôn ngữ bằng tinh thần cầu thị và phương pháp tự học hiệu quả, các bạn trẻ mới có thể biến giấc mơ du học nghề tại Đức thành tấm vé vàng cho tương lai, thay vì một hành trình "đánh vật" đầy mệt mỏi,.

Khởi nghiệp du học nghề tại Đức giống như việc bạn quyết định tham gia một cuộc đua marathon trên địa hình đồi núi dốc. Chứng chỉ ngoại ngữ B1, B2 chỉ là đôi giày chạy ban đầu; còn sự kiên trì luyện tập tiếng mỗi ngày và khả năng thích nghi với "địa hình" ngôn ngữ địa phương mới chính là sức bền giúp du học sinh cán đích thành công.

Minh Phú