Đừng chạy theo dư luận mà vội rút bảo hiểm xã hội một lần

Theo Vụ Bảo hiểm xã hội (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), giai đoạn 2016-2022, các cơ quan chức năng trên cả nước ghi nhận gần 5 triệu lượt người rút BHXH một lần, sau đó, chỉ có 1,3 triệu người trở lại hệ thống. Từ đầu năm 2023 đến nay, số người nhận BHXH một lần tiếp tục tăng và chưa có dấu hiệu dừng lại.

Cuộc sống của nhiều người an nhàn nhờ có lương hưu.

Đáng lo ngại, người rút BHXH một lần tập trung đông nhất ở nhóm tuổi từ trên 30 đến đủ 40 tuổi (chiếm khoảng 40,4%); tiếp đó, nhóm tuổi từ trên 20 đến đủ 30 tuổi đứng thứ hai (chiếm khoảng 37,1%); còn nhóm tuổi từ trên 60 tuổi chỉ chiếm khoảng 1,1%... Điều này đồng nghĩa, đa số người rút BHXH một lần trong độ tuổi lao động sẽ kéo theo nhiều vấn đề xã hội, dân sinh cần giải quyết cho chính bản thân họ và xã hội.

Lý giải tình trạng người lao động rút BHXH một lần gia tăng, nhiều ý kiến nhận định, ngoài lý do gặp khó khăn về việc làm, thu nhập, buộc họ phải lấy trước khoản tích lũy cho tuổi già để trang trải cho cuộc sống trước mắt, thì có nguyên nhân khác là rút BHXH một lần để…“chạy luật”.

Cụ thể, thời gian gần đây, dư luận lan truyền thông tin cho rằng, từ năm 2025, khi Luật BHXH có hiệu lực, người lao động sẽ không được rút BHXH một lần hoặc chỉ được rút một phần. Do chưa hiểu rõ, hiểu đúng bản chất của vấn đề, không ít người đã rút BHXH một lần cho… chắc ăn.

Dưới góc nhìn khoa học và thực tiễn, các chuyên gia khuyến nghị, người lao động không nên chạy theo dư luận mà vội vàng rút BHXH một lần.

Phân tích sâu về chính sách này, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Bùi Sỹ Lợi cho biết, trong tổng số 22% tiền đóng vào Quỹ BHXH với mỗi người lao động, thì doanh nghiệp phải đóng 14%, người lao động đóng 8%. Với cán bộ, công chức, khoản 14% là kinh phí từ ngân sách.

Về bản chất, khoản 14% doanh nghiệp đóng BHXH cũng nằm trong tiền lương của người lao động, tuy nhiên, khi đóng khoản này, doanh nghiệp được Nhà nước giảm 25% thuế thu nhập doanh nghiệp. Vì thế, tiền đóng BHXH không hoàn toàn là của người lao động cũng không phải là khoản tiền tiết kiệm.

Khoản tiền đóng BHXH là khoản tích lũy an sinh, Quỹ BHXH do Nhà nước quản lý, vì mục tiêu bảo đảm đời sống, an sinh cho người dân, nên khoản này không bị mất đi, càng không để người lao động chịu thiệt thòi.

Hơn nữa, theo quy định hiện hành, nếu hưởng BHXH một lần và không sớm trở lại hệ thống, họ sẽ không được hưởng lương hưu, không được hưởng BHYT do quỹ BHXH đóng cho người lao động, đồng nghĩa tuổi già thiếu điểm tựa an sinh. Ngoài ra, khi người lao động qua đời, thân nhân không được hưởng các khoản trợ cấp tử tuất…

Đặc biệt, tại dự thảo Luật BHXH (sửa đổi), các cơ quan chức năng đề xuất còn bổ sung nhiều chính sách hấp dẫn nhằm khuyến khích người lao động bảo lưu, tích lũy thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu, thay vì nhận BHXH một lần. Đó là điều kiện hưởng lương hưu giảm từ 20 năm đóng BHXH, xuống 15 năm. Người lao động sau một năm nghỉ việc không nhận BHXH một lần, mà tiếp tục bảo lưu thời gian đóng thì được hưởng BHYT do Quỹ BHXH đóng. Người lao động trong thời gian bị mất việc chưa có việc làm còn được hưởng chính sách hỗ trợ về tín dụng nhằm giải quyết khó khăn tài chính trước mắt của người lao động…

Từ những dẫn chứng nêu trên có thể nhận thấy, dù theo các quy định của pháp luật hiện hành hay theo những đề xuất mới tại dự thảo Luật BHXH, thì việc hưởng lương hưu có nhiều lợi ích hơn nhận tiền một lần. Do đó, người lao động nên cân nhắc kỹ lưỡng, đừng vội vàng rút về khoản tích lũy an sinh.

Tại tờ trình mới nhất, Chính phủ đề xuất 2 phương án rút BHXH một lần:

Phương án 1: Quy định việc hưởng BHXH một lần với 2 nhóm đối tượng khác nhau. Nhóm thứ nhất là người lao động đã tham gia BHXH trước khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực thi hành (dự kiến từ ngày 1-7-2025). Với nhóm đối tượng này, sau 12 tháng nghỉ việc và chưa đủ 20 năm đóng BHXH, nếu có nhu cầu, thì được nhận BHXH một lần.

Nhóm 2, đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực thi hành trở đi, thì không được nhận BHXH một lần, ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt như đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ số năm đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu; người ra nước ngoài định cư hoặc không may mắc bệnh hiểm nghèo nguy hiểm đến tính mạng.

Phương án 2: Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH về sau (hưu trí, tử tuất…).