Đừng để đồ nhựa dùng một lần 'lấn sân' trở lại

Nước uống phục vụ đại biểu được đựng trong chai thủy tinh tạo nên hình ảnh đẹp, thân thiện cần được phát huy

Đừng “đánh trống bỏ dùi”

TP. Huế được xem là một trong những địa phương tiên phong trong bảo vệ môi trường, là hình mẫu trong thực hiện các phong trào như “Ngày Chủ nhật xanh”, “Nói không với đồ nhựa dùng một lần”. Còn nhớ những ngày đầu phát động triển khai phong trào, tại nhiều cơ quan, đơn vị, tổ chức và trong cộng đồng dân cư, việc sử dụng chai thủy tinh, bình nước lớn tái sử dụng nhiều lần thay cho chai nhựa dùng một lần được nhiều người hưởng ứng tích cực.

Những hình ảnh đẹp đó không chỉ tạo hiệu ứng lan tỏa trong cộng đồng mà còn góp phần hình thành lối sống thân thiện với môi trường cho người dân Cố đô và du khách gần xa. Sau thời gian triển khai mạnh mẽ, hiện nay, các phong trào này đang có dấu hiệu chững lại, thậm chí bị “lãng quên” trong một số hoạt động, đời sống thường nhật.

Tại một số hội nghị, hội thảo được tổ chức gần đây trên địa bàn TP. Huế, không khó bắt gặp hình ảnh quen thuộc của những chai nhựa nhỏ đựng nước uống được bày ngay ngắn trước mặt đại biểu. Trong khi đó, trước đây, hầu hết các sự kiện đều đồng loạt chuyển sang sử dụng chai thủy tinh, hoặc phát nước trong ly giấy tái chế, bình nước 20 lít kèm ly thủy tinh.

Sự trở lại của các sản phẩm nhựa dùng một lần tuy được cho thuộc về “ý thức”, “thói quen”, “nếp sinh hoạt” của người dân, của đơn vị..., nhưng cũng cho thấy sự lơ là trong việc duy trì các phong trào bảo vệ môi trường của cơ quan quản lý, đơn vị giám sát thực hiện các phong trào, chương trình hành động.

“Việc chai nhựa dùng một lần âm thầm xuất hiện trở lại trong các hội nghị, hội họp hay ở các sự kiện lớn ngoài trời... khiến tôi có cảm giác phong trào đang bị “bỏ lơ”. Một phần do không có sự ràng buộc về mặt pháp lý giữa các bên, mặt khác do thiếu sản phẩm thay thế, chưa tiện dụng, nên túi ni lông, chai nhựa, đồ dùng bằng nhựa sử dụng một lần ồ ạt quay trở lại”, ông C.M.Q., cán bộ phụ trách môi trường thành phố chia sẻ.

Không chỉ dừng ở các sự kiện chính thức, trong đời sống hằng ngày, thói quen sử dụng túi ni lông, hộp xốp, ống hút nhựa… cũng đang dần xuất hiện trở lại tại nhiều chợ dân sinh, quán ăn, cửa hàng. Nhiều người dân vẫn chưa thực sự thay đổi nhận thức và hành vi tiêu dùng, phần vì sự tiện lợi, phần vì giá thành các sản phẩm thay thế vẫn cao hơn so với nhựa dùng một lần.

Cần sự ràng buộc đi kèm cơ chế hỗ trợ

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường - ông Đặng Phước Bình từng cho rằng, các phong trào như “Nói không với đồ nhựa dùng một lần” là bước khởi đầu quan trọng trong thực hiện các quy định về bảo vệ môi trường. Nhưng để tạo chuyển biến lâu dài, cần biến phong trào thành ý thức tự giác, từ đó hình thành thói quen tiêu dùng bền vững.

Nguyên nhân chính khiến các phong trào bị “chùng xuống” là do thiếu cơ chế giám sát, thiếu gắn kết trách nhiệm giữa các cấp, ngành và cộng đồng. Một số đơn vị ban đầu triển khai mạnh mẽ nhưng dần bỏ bê vì thiếu sự kiểm tra, nhắc nhở, hoặc không còn được truyền thông thường xuyên như trước. Chị H.T.N.L, nhân viên lễ tân một khách sạn lớn trên địa bàn TP. Huế chia sẻ: “Việc sử dụng chai nhựa nhỏ tiện lợi hơn, nhất là khi số lượng đại biểu đông. Nếu không có yêu cầu từ trên xuống hoặc quy định rõ ràng, đơn vị tổ chức khó duy trì việc dùng chai thủy tinh hay bình lớn như trước”.

Để không “đánh trống bỏ dùi” trong cuộc chiến chống rác thải nhựa, cần những giải pháp đồng bộ, trong đó vai trò của chính quyền địa phương, các tổ chức đoàn thể và người dân là đặc biệt quan trọng. Trước hết, cần đưa vào quy định bắt buộc việc không sử dụng chai nhựa dùng một lần trong các hội họp, hội nghị ở các cơ quan nhà nước, trường học, bệnh viện… Các đơn vị tổ chức cần được kiểm tra, đánh giá định kỳ, khen thưởng những đơn vị thực hiện tốt và nhắc nhở, xử lý những trường hợp vi phạm. Nên tăng cường truyền thông thường xuyên, liên tục cập nhật thông tin, hình ảnh về các mô hình hay, cá nhân điển hình trong hạn chế rác thải nhựa. Sự lan tỏa qua truyền thông sẽ góp phần tạo hiệu ứng xã hội tích cực. Ngoài ra, cần hỗ trợ các sản phẩm thân thiện với môi trường, như túi vải, ly giấy, ống hút từ chất liệu thân thiện, chai thủy tinh... để thay thế túi ni lông khó phân hủy, đồ nhựa dùng một lần thông qua chính sách ưu đãi thuế, giảm giá. Như vậy, người dân mới dễ tiếp cận và thay đổi hành vi tiêu dùng.

Để Huế luôn là lá cờ đầu trong phong trào giảm thiểu rác thải nhựa, điều quan trọng là cần những hành động nghiêm túc, đồng bộ và đồng thuận để những nỗ lực trước đây không là hành động nhất thời, mà trở thành thói quen, văn hóa sinh hoạt trong mỗi người dân, cán bộ, công nhân viên chức. Việc hạn chế, ngăn ngừa sự “lấn sân” của đồ nhựa dùng một lần bên cạnh để bảo vệ sức khỏe người dân còn góp phần xây dựng và duy trì thành phố Huế xanh - sạch - sáng, thân thiện và bền vững.

Bài, ảnh: HOÀI THƯƠNG