Đừng nghĩ 'chuyện người ta'!

Trung tuần tháng 10-2021, TAND Hà Nội mở phiên xét xử ông Nguyễn Đức Chung, cựu Chủ tịch UBND TP Hà Nội cùng Võ Tiến Hùng, cựu Tổng Giám đốc Công ty Thoát nước Hà Nội và Nguyễn Trường Giang, cựu Giám đốc Công ty Thương mại dịch vụ Arktic về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, theo khoản 3, Điều 356 Bộ luật Hình sự.

Trong phần thẩm vấn, hội đồng xét xử (HĐXX) hỏi độc lập từng bị cáo và phần trả lời của bị cáo Nguyễn Đức Chung khiến nhiều người bất ngờ khi ông phủ nhận những cáo buộc của Viện Kiểm sát và cho rằng mình “thanh liêm”. Ông nói trước tòa: “Tôi khẳng định không tham gia điều hành hay góp tiền ở Arktic. Tôi cũng không bàn bạc hay chỉ đạo gì Giang về các công việc của công ty. Nếu như ngay từ đầu đã biết Công ty Arktic là của con trai tôi thì chắc chắn không bao giờ có chuyện Giang bước được một chân vào cửa nhà tôi. Hơn nữa, cuộc đời tôi chưa bao giờ bàn bạc với ai và tính toán làm gì để lấy một đồng của Nhà nước”, ông Chung nói.

Ông Chung đề nghị HĐXX căn cứ quy định pháp luật để xem xét về việc góp cổ phần trong Công ty Arktic để làm rõ hành vi. “Nếu HĐXX cho rằng công ty là của gia đình tôi, hãy làm rõ hằng năm gia đình tôi có biết lời lãi của công ty như nào không? Hoàn toàn, chúng tôi không được hưởng bất cứ một đồng nào. Tuy nhiên, từ quá trình điều tra đến bây giờ, tôi nhận thấy trách nhiệm của mình với vợ con”, ông thanh minh.

Hội nghị Cán bộ toàn quốc quán triệt nhiều nội dung quan trọng về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

Những lời nói này của ông Nguyễn Đức Chung sau đó được báo chí dẫn lại và gây chú ý dư luận. Đặc biệt, câu nói tỏ ra chắc nịch trước tòa “cuộc đời tôi chưa bao giờ bàn bạc với ai và tính toán làm gì để lấy một đồng của Nhà nước” khiến hôm đó nhiều người theo dõi phiên tòa giật mình, còn trên mạng xã hội thì tạo ra cuộc tranh luận sôi nổi. Đáng chú ý, nhiều người “còm” rằng, nếu bị cáo không tơ hào một đồng của Nhà nước thì “quả là ông quan thanh liêm quá, thế này chắc mấy đồng lương sống thật đạm bạc!”. Có người còn châm chọc: “Không tơ hào một đồng thì lẽ ra phải... biểu dương và nên có chế độ hỗ trợ vị cựu Chủ tịch UBND”. Cùng với đó, ông Chung cũng phủ nhận việc chỉ đạo Nguyễn Trường Giang về việc mua chế phẩm của công ty và “không được hưởng bất cứ đồng nào”!

Tuy nhiên, ngay tại tòa, trái ngược với những gì ông Chung trình bày, bị cáo Giang khai rõ rằng được bà Nguyễn Thị Trúc Chi Hoa (vợ ông Chung) nhờ đứng tên ở Công ty Arktic chứ không góp vốn. Đặc biệt, mọi hoạt động kinh doanh, mua bán của công ty, trong đó có việc mua chế phẩm Redoxy-3C về bán cho Hà Nội đều do ông Chung chỉ đạo và kết nối. Còn bị cáo Hùng cũng khai việc chọn mua chế phẩm Redoxy-3C qua Công ty Arktic hoàn toàn làm theo chỉ đạo công khai của ông Chung ngay tại khu vực thử nghiệm sản phẩm bên bờ kè hồ Hoàn Kiếm, chiều 31-7-2016. Để chứng minh độ chân thật của lời khai, Võ Tiến Hùng cho biết, khi ông Chung đưa ra chỉ đạo này còn có rất nhiều quan chức thành phố và cán bộ công ty thoát nước chứng kiến.

Viện Kiểm sát đánh giá, tại tòa, các bị cáo Hùng, Giang đều thừa nhận hành vi phạm tội. Riêng bị cáo Nguyễn Đức Chung không thừa nhận hành vi phạm tội, không thừa nhận chỉ đạo Võ Tiến Hùng mua chế phẩm, không có quan hệ làm ăn kinh tế với Nguyễn Trường Giang, không hưởng lợi từ Công ty Arktic. Tuy nhiên, căn cứ các tài liệu thu thập được, biên bản cuộc họp có ghi âm, lời khai của các bị cáo và những người liên quan... đủ cơ sở kết tội các bị cáo. Theo Viện Kiểm sát, vụ án này xảy ra tại TP Hà Nội là rất nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn. Các bị cáo vì vụ lợi và động cơ cá nhân mà phạm tội, làm trái quy định của Nhà nước về quản lý. Hành vi của các bị cáo là biểu hiện một phần của tệ nạn tham nhũng, quan liêu, gây ảnh hưởng đến uy tín của thành phố và ảnh hưởng đến việc làm ăn chính đáng của các doanh nghiệp, gây mất niềm tin trong nhân dân. Ông Chung đã lợi dụng vị trí là người đứng đầu TP Hà Nội và giữ vai trò chủ mưu trong vụ án, với động cơ vụ lợi, bị cáo đã chỉ đạo cấp dưới là ông Võ Tiến Hùng để mua chế phẩm thông qua gia đình mình. Ông Chung đã “cài cắm” cho Nguyễn Trường Giang tham gia như cán bộ UBND TP xuyên suốt quá trình tham quan, thử nghiệm, mua bán chế phẩm. Từ sự hậu thuẫn của ông Chung, Công ty Arktic đã được độc quyền phân phối chế phẩm Redoxy-3C và bán cho Công ty Thoát nước Hà Nội. Ông cũng ký thông báo chỉ đạo việc đàm phán mua độc quyền chế phẩm từ công ty của Đức. Mặt khác, việc ông Nguyễn Đức Chung chỉ đạo mua chế phẩm Redoxy 3C qua Công ty Arktic (công ty của gia đình), để công ty được hưởng khoản lợi nhuận không chính đáng số tiền hơn 36 tỉ đồng.

Như vậy, những gì ông Nguyễn Đức Chung biện bạch trước tòa, từ chỗ phủ nhận “công ty sân nhà” đến tự cho mình “không tơ hào một đồng của Nhà nước” lại trái ngược hoàn toàn với những gì thể hiện trong hồ sơ vụ án và đánh giá của Viện Kiểm sát, của HĐXX. Việc đánh giá dựa trên tài liệu, chứng cứ rõ ràng, có sự đối chứng giữa lời khai của các bị cáo ngay tại phiên tòa, vì vậy HĐXX khẳng định, việc “kêu oan”, không thừa nhận hành vi phạm tội của bị cáo Nguyễn Đức Chung là không có cơ sở. Cần lưu ý rằng, trước đó, Ủy ban Kiểm tra Trung ương cũng có kết luận, khẳng định ông Nguyễn Đức Chung đã vi phạm rất nghiêm trọng quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, vi phạm quy định về những điều đảng viên không được làm, ảnh hưởng xấu đến uy tín của tổ chức đảng và cá nhân ông.

Vấn đề đặt ra, tại sao cơ quan tiến hành tố tụng kết luận rõ “Hành vi của các bị cáo là biểu hiện một phần của tệ nạn tham nhũng, quan liêu”, cùng với đó là các kết luận của Ủy ban Kiểm tra Trung ương nhưng ông Nguyễn Đức Chung lại không thừa nhận, vẫn cho rằng mình “trong sạch”? Điều này cho thấy, để tự đánh giá, nhìn nhận cái sai của mình là vấn đề không đơn giản.

Vụ án lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ xảy ra tại UBND TP Hà Nội và các đơn vị liên quan cũng là dẫn chứng cho thấy rõ khi người “cầm trịch” có động cơ vụ lợi đã bỏ qua nguyên tắc tập trung dân chủ, chỉ đạo một cách áp đặt. Khi báo chí phản ánh, ông Chung đã chỉ đạo ông Nguyễn Thế Hùng, Phó Chủ tịch UBND TP ký quyết định thành lập đoàn thanh tra toàn diện việc mua, quản lý, sử dụng chế phẩm Redoxy 3C để xử lý ô nhiễm nước các hồ trên địa bàn. Điều trớ trêu là trong quá trình đoàn thanh tra đang tiến hành làm việc và xác định có một số sai phạm thì bị ông Chung lấy tư cách Chủ tịch UBND TP, nhiều lần tổ chức họp, chỉ đạo, thậm chí “to tiếng với thanh tra”, ép kết luận theo hướng không có sai phạm. Trong kết luận điều tra cũng nêu rõ: “Bản thân bị can Nguyễn Đức Chung thừa nhận đã phát biểu, đưa thông tin không chính xác và can thiệp, gây sức ép, ép buộc, đe dọa, chỉ đạo chánh thanh tra và đoàn thanh tra liên ngành phải ban hành kết luận thanh tra theo hướng không có sai phạm gì, không đúng sự thật”.

Cách đây 74 năm, trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” (tháng 10-1947), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cảnh báo: “Trong Đảng ta còn có những người chưa học được, chưa làm được bốn chữ “chí công vô tư”, cho nên mắc phải chứng chủ nghĩa cá nhân. Chủ nghĩa cá nhân như một thứ vi trùng rất độc, do nó mà sinh ra các thứ bệnh rất nguy hiểm”. Người chỉ rõ biểu hiện những căn bệnh cụ thể: bệnh tham lam, bệnh lười biếng, bệnh kiêu ngạo, bệnh hiếu danh, thiếu kỉ luật, óc hẹp hòi, óc địa phương, óc lãnh tụ... Trong đó, về bệnh tham lam, Bác phân tích: “Những người mắc phải bệnh này thì đặt lợi ích của mình lên trên lợi ích của Đảng, của dân tộc, do đó mà chỉ “tự tư tự lợi”, dùng của công làm việc tư. Dựa vào thế lực của Đảng để theo đuổi mục đích riêng của mình. Sinh hoạt xa hoa, tiêu xài bừa bãi. Tiền bạc đó ở đâu ra? Không xoay của Đảng thì xoay của đồng bào. Thậm chí làm chợ đen buôn lậu. Không sợ mất thanh danh của Đảng, không sợ mất danh giá của mình”...

Tại Hội nghị Cán bộ toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Kết luận và Quy định của Ban Chấp hành Trung ương về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng mới đây, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ rõ, mỗi cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, đặc biệt là người đứng đầu, người chủ trì phải gương mẫu, tự giác làm trước. Căn cứ vào Nghị quyết, Kết luận và Quy định lần này, nghiêm túc tự phê bình, kiểm điểm, tự soi lại mình, đơn vị mình, gia đình mình, cái gì tốt thì phát huy, cái gì khiếm khuyết thì tự điều chỉnh, cái gì xấu thì tự gột rửa, tự sửa mình. Mọi đảng viên đều phải làm như vậy, chứ không phải chỉ đứng ngoài mà "phán", hoặc "chờ xem", coi như mình vô can.

Từ vụ án ông Nguyễn Đức Chung cũng như nhiều vụ án liên quan cán bộ có chức sắc dính vào “đạn bọc đường” là bài học cảnh tỉnh cho mỗi cán bộ đang trên ghế quyền lực. Đừng nghĩ rằng, các vụ án với bị cáo đứng trước tòa là “chuyện người ta”, không liên quan đến mình hay chỉ coi đó là việc “không may thì dính chàm”!