Đừng vội tự hào về tốc độ tăng trưởng

Theo báo cáo về tình hình kinh tế – xã hội quí 3 và chín tháng đầu năm 2022 của Tổng cục Thống kê, tổng sản phẩm trong nước (GDP) quí 3 ước tính tăng 13,67% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 3,24%; công nghiệp và xây dựng tăng 12,91%; khu vực dịch vụ tăng 18,86%.

GDP chín tháng đầu năm 2022 tăng 8,83% so với cùng kỳ năm trước, là mức tăng cao nhất của chín tháng trong giai đoạn 2011-2022. Trong mức tăng chung của toàn nền kinh tế thì nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,99%, đóng góp 4,04%; công nghiệp và xây dựng tăng 9,44%, đóng góp 41,79%; dịch vụ tăng 10,57%, đóng góp 54,17%.

Đáng chú ý là nhóm ngành dịch vụ quí 3 và chín tháng năm 2022 tăng rất cao so với cùng kỳ năm trước. Quí 3-2022 khu vực này tăng trưởng xấp xỉ 19% và chín tháng tăng trưởng xấp xỉ 11%, trong khi quí 3 và chín tháng năm 2021 nhóm ngành này tăng trưởng âm, tương ứng là -9% và -0,05%. Đặc biệt ngành vận tải, kho bãi quí 3 và chín tháng tăng trưởng đến 29% và 14%, do cùng kỳ năm trước tăng trưởng âm đến -19% và -5,1%; ngành khách sạn nhà hàng quí 3 và chín tháng tăng tương ứng đến 172% và 42%, do cùng kỳ năm trước tăng trưởng âm tương ứng là -59% và -26%; tương tự là các nhóm ngành nghệ thuật, vui chơi giải trí và các ngành dịch vụ khác quí 3 và chín tháng tăng trưởng cao (27%, 15% và 62%, 19,1% tương ứng).

Công nghiệp đóng góp vào tăng trưởng gần 42% nhưng mức tăng trưởng cao của ngành này không mang nhiều ý nghĩa do trên 95% thành tích tăng trưởng đến từ khu vực FDI, mà khu vực này đóng góp vào tăng trưởng GDP càng nhiều thì luồng tiền chạy ra nước ngoài càng lớn và nguồn lực của nền kinh tế càng yếu đi.

Trong khi đó, nhóm ngành dịch vụ đóng góp vào tăng trưởng cao (gần 54,2%) lại là việc đáng vui, đặc biệt nhóm ngành liên quan đến du lịch như khách sạn nhà hàng, vui chơi giải trí, vận tải…

Còn đóng góp của nhóm ngành nông, lâm, thủy sản vào tăng trưởng lúc nào cũng thấp nhất, và nhiều người cho như vậy là đúng hướng, phù hợp với xu hướng dịch chuyển cơ cấu kinh tế. Thế nhưng, người viết bài này luôn cho đó là một định hướng sai lầm! Vì nhóm ngành nông, lâm, thủy sản luôn có độ nhạy và độ lan tỏa rất cao đến giá trị gia tăng của nền kinh tế.

Về phía cầu, quí 3-2022 tiêu dùng cuối cùng tăng 10,08% so với cùng kỳ năm 2021, đóng góp 38,21% vào tốc độ tăng chung của nền kinh tế; tích lũy gộp tài sản tăng 8,7%, đóng góp 21,13% vào tăng trưởng chung của nền kinh tế; xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 9,32%; nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 2,72%; chênh lệch xuất, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ đóng góp 40,66% vào tăng trưởng chung của nền kinh tế.

Chín tháng đầu năm 2022, tiêu dùng cuối cùng tăng 7,26% so với cùng kỳ năm 2021, đóng góp 44,46% vào tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế; tích lũy tài sản tăng 5,59%, đóng góp 18,46%; xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 8,94%; nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 4,74%; chênh lệch xuất, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ đóng góp 37,08%.

Trong khi đó, theo báo cáo về tình hình kinh tế – xã hội quí 3 và chín tháng năm 2021, thì tiêu dùng cuối cùng chín tháng năm 2021 chỉ tăng 1,6% so với cùng kỳ năm 2020; tích lũy gộp tài sản tăng 4,27%; xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 14,21%; nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 18,46%.

Điều này cho thấy tăng trưởng của chín tháng năm 2022 nhìn từ phía cầu, cơ bản do cầu tiêu dùng phục hồi sau thời gian chống dịch bằng cách ngăn sông cấm chợ; tăng trưởng về cầu đầu tư cơ bản do khu vực FDI và khu vực doanh nghiệp nhà nước (đầu tư của hai khu vực này tăng trưởng trên 20% trong quí 3; doanh nghiệp nhà nước tăng 9,7%, doanh nghiệp FDI tăng 11% trong chín tháng).

Trong khi đó, tiếp cận vốn của khu vực tư nhân trong nước dường như vẫn đầy trắc trở và chông gai. Luồng tiền cơ bản đi vào chứng khoán và bất động sản, nhưng trớ trêu là nhiều doanh nghiệp niêm yết sau khi bị kiểm tra thì đang lãi thành lỗ hoặc lợi nhuận giảm đáng kể.

Hơn nữa, tính đến thời điểm 20-9-2022, tổng phương tiện thanh toán tăng 2,49% so với cuối năm 2021 (cùng thời điểm năm 2021 tăng 4,95%); huy động vốn của các tổ chức tín dụng tăng 4,04% (cùng thời điểm năm 2021 tăng 4,28%); tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế đạt 10,54% (cùng thời điểm năm 2021 tăng 7,17%). Như vậy, phải chăng chính sách tiền tệ dường như không liên quan nhiều đến tăng trưởng GDP của nền kinh tế?

Như vậy có thể thấy các hoạt động sản xuất kinh doanh dần lấy lại đà tăng trưởng, một phần do chính sách phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội của Chính phủ đã phát huy hiệu quả, nhưng chủ yếu là do năm trước dịch bệnh và cách chống dịch quá duy ý chí khiến nền kinh tế rơi vào trạng thái tê liệt. Vì vậy, GDP quí 3 và chín tháng đầu năm 2022 tăng cao là tín hiệu tốt nhưng cũng không nên vội coi là điểm sáng đáng tự hào.

Bùi Trinh