Elon Musk có thể sai khi nói về mối đe dọa lớn nhất với nền văn minh nhân loại

Người có quyền lực như Elon Musk - Giám đốc điều hành Tesla, trở thành tỷ phú giàu nhất thế giới phần lớn nhờ vào lời hứa đánh bại sự nóng lên toàn cầu với sự trợ giúp của những chiếc ô tô điện, giờ đây đã bị thuyết phục rằng không có đủ trẻ em được sinh ra trên thế giới.

Các tỷ phú thường dự đoán trước về các thảm họa. Trong trường hợp của mình, Bill Gates đã đúng với dự đoán về đại dịch trong không khí. Nhưng loạt lo lắng về dân số thấp gần đây trái ngược với những ngày năm 2009, khi Bill Gates và các tỷ phú khác lo về việc dân số quá tải sẽ khiến xã hội đi xuống.

Có bằng chứng rất thực tế cho thấy rằng tất cả họ, ngay cả Elon Musk, có thể không chính xác.

Nhiều người trẻ ngày nay không muốn có con vì quá lo lắng về biến đổi khí hậu.

Cuối tuần trước, Elon Musk đã lên Twitter để nhắc lại một trong những điệp khúc quen thuộc của mình về nhân khẩu học: "Sự suy giảm dân số do tỷ lệ sinh thấp là một nguy cơ lớn hơn nhiều với nền văn minh so với nóng lên toàn cầu".

Trong khi thừa nhận rằng sự nóng lên toàn cầu là một "nguy cơ lớn", Elon Musk nhấn mạnh rằng nhân khẩu học quan trọng như thế nào: "Hãy đánh dấu những từ này".

Để nhấn mạnh sự cấp bách của việc giảm dân số ở các nước phương Tây, đang sản xuất phần lớn tài sản của thế giới, Elon Musk muốn nhắc nhở chúng ta rằng ông vẫn coi sự nóng lên toàn cầu là vấn đề lớn và quan trọng với hành tinh. Elon Musk dường như gợi ý rằng giảm dân số là vấn đề cần ưu tiên hơn.

Đây không phải là lần đầu tiên Elon Musk đưa ra vấn đề này. Trước đây, ông đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự suy giảm dân số ở Nhật Bản, Ý, Hàn Quốc, Trung Quốc và Hồng Kông. Ông cũng cảnh báo về tỷ lệ sinh đang giảm ở Mỹ và các nơi khác.

Elon Musk cho rằng vấn đề suy giảm dân số còn lớn hơn cả sự nóng lên toàn cầu

Cùng tuần đó, hãng tin Reuters dẫn lời Elon Musk: "Thực tế, tôi nghĩ rằng chúng ta cần sử dụng dầu và khí đốt trong ngắn hạn, bởi nếu không nền văn minh sẽ sụp đổ", nói rõ rằng ông vẫn cam kết với tương lai ô tô điện, nhưng coi đó là hàng chục năm nữa.

Song điều gì sẽ xảy ra nếu Elon Musk nói không chính xác và nỗi tuyệt vọng về sự nóng lên toàn cầu là vấn đề chính dẫn đến tình trạng thiếu trẻ em?

Bản thân Elon Musk có một gia đình lớn nổi tiếng, với 9 người con được xác nhận đến nay, nhưng sự lo lắng về khí hậu ngày càng nhiều là yếu tố chính khiến nhiều thế hệ đang đẩy lùi lựa chọn sinh con của họ. Khoảng 39% cá nhân (từ 16 đến 25 tuổi) trên toàn cầu cho biết “do dự” có con vì biến đổi khí hậu, theo một cuộc khảo sát 10.000 của Tạp chí Lancet vào tháng 12.2021. Nó dường như là nguồn gốc của cuộc khủng hoảng sinh khiến nhiều thế hệ trẻ quyết định rằng họ không muốn có con.

Thế nhưng, nguyên nhân không phải hoan toàn do khí hậu. Vào năm 2018, tờ The New York Times đã khảo sát 1.858 người Mỹ (từ 20 đến 45 tuổi) và thấy rằng gần 1/4 cho biết họ có hoặc dự kiến sinh ít con hơn dự kiến ban đầu.

Lo lắng về tài chính là yếu tố ngăn cản hàng đầu, vì những người được khảo sát cho rằng cần chi phí lớn để chăm sóc trẻ em và nuôi dạy một đứa trẻ, một vấn đề mà Elon Musk có thể tránh được do tài sản ròng khổng lồ của mình. Các mối quan tâm khác theo sau, trong đó khoảng 1/3 (33%) nói không sinh con vì lo lắng về biến đổi khí hậu.

Chắc chắn cả biến đổi khí hậu và dân số thấp đều đặt ra những vấn đề với tương lai của nền văn minh nhân loại, tất nhiên là nền kinh tế toàn cầu. Ví dụ, hồi tháng 8, Đại học California tại thành phố Davis, bang California, Mỹ đã phát hiện ra rằng khoảng 22% các quốc gia trên toàn cầu đã trải qua sự suy giảm kinh tế liên quan đến biến đổi khí hậu. Trong khi dân số ở Trung Quốc đang chậm lại với tốc độ nhanh hơn so với dự kiến ban đầu, Mỹ có dân số già khiến việc sinh con bị giảm sút.

Một nghiên cứu từ Deutsche Bank vào năm 2019 cho thấy hiện có nhiều người 65 tuổi còn sống hơn là dưới 5 tuổi, đây là thách thức với các doanh nghiệp hy vọng thuê được nhân công của ngày mai.

Dù vậy, Liên Hợp Quốc xoa dịu sự lo lắng của Elon Musk bằng cách dự báo dân số thế giới sẽ tiếp tục tăng cho đến năm 2100.

Một số dấu hiệu cảnh báo

Báo động mới của Elon Musk được đưa ra sau khi dữ liệu mới mâu thuẫn về xu hướng dân số thế giới.

Theo số liệu gần đây của Cơ quan Thống kê Hàn Quốc (Kostat), tổng tỷ suất sinh ở nước này, hay số con trung bình mà một phụ nữ sinh trong suốt cuộc đời của mình, ở mức 0,81 vào năm 2021, so với 0,84 của năm trước đó. Đây là con số thấp nhất kể từ khi cơ quan thống kê bắt đầu tổng hợp dữ liệu liên quan vào năm 1970. 2021 cũng đánh dấu năm thứ 4 liên tiếp con số dưới 1.

Hàn Quốc là quốc gia duy nhất có số lần sinh trên một phụ nữ duy trì ở mức dưới 1 trong số 38 thành viên của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD). Năm 2020, tổng tỷ suất sinh của các nước thành viên OECD bình quân là 1,59.

Các quốc gia thành viên của OECD là Úc, Áo, Bỉ, Canada, Cộng Hòa Séc, Đan Mạch, Phần Lan, Pháp, Đức, Hy Lạp, Hungary, Iceland, Ireland, Ý, Nhật Bản, Hàn Quốc, Luxemburg, Mexico, Hà Lan, New Zealand, Na Uy, Ba Lan, Bồ Đào Nha, Cộng hòa Slovakia, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Thụy Sỹ, Thổ Nhĩ Kỳ, Anh và Mỹ.

Theo Liên Hợp Quốc, dân số toàn cầu dự kiến sẽ đạt 8 tỉ người vào ngày 15.11.2022. Mức cao nhất là khoảng 10,4 tỉ người trong những năm 2080 và dân số thế giới sẽ duy trì ở mức đó cho đến 2100.

Tuy nhiên, tổ chức này cũng cho biết vào năm 2021, tỷ lệ sinh là 2,3 con/phụ nữ, so với 5 con vào năm 1950 và sẽ là 2,1 vào năm 2050. Các nhà kinh tế của HSBC ước tính, trong một nghiên cứu gần đây, sự sụt giảm này sẽ đáng kể hơn, đặc biệt là với sự hội nhập tốt hơn của phụ nữ vào thị trường lao động, sự gia tăng bất động sản và tiếp cận tốt hơn với các biện pháp chăm sóc và tránh thai.

Theo cảnh báo của HSBC, xu hướng dân số toàn cầu đang già đi cũng cho thấy tỷ lệ tử vong sẽ tăng mạnh. Theo nghiên cứu này, các đường cong của tỷ lệ sinh và tỷ lệ tử có thể giao nhau giữa những năm 2080 và 2090.

Thế nên, họ kết luận rằng dân số thế giới sẽ giảm một nửa sau 80 năm, xuống còn 4 tỉ người vào năm 2100.

Tất cả điều này xảy ra vào thời điểm những đợt nắng nóng chưa từng có đang ảnh hưởng đến Bắc bán cầu và sau khi thông qua dự luật chống biến đổi khí hậu ở Mỹ.

Sơn Vân