Encode và Elon Musk đoàn kết chống lại kế hoạch chuyển đổi mô hình của OpenAI

Trong đó, tổ chức phi lợi nhuận Encode đã tham gia cuộc chiến pháp lý cùng Elon Musk để ngăn chặn quá trình này. Theo Techcrunch, các cuộc tranh luận đang xoay quanh một câu hỏi cốt lõi: liệu OpenAI có thể duy trì cam kết đối với lợi ích công cộng nếu chuyển đổi sang một cấu trúc doanh nghiệp mới tập trung vào lợi nhuận?

Tỷ phú Elon Musk và Encode đang hợp lực chống lại kế hoạch chuyển đổi vì lợi nhuận của OpenAI, lo ngại sứ mệnh AI vì cộng đồng bị suy yếu - Ảnh: Internet

Tranh cãi về quá trình chuyển đổi

Khi được thành lập vào năm 2015, OpenAI cam kết trở thành một tổ chức phi lợi nhuận với mục tiêu phát triển và triển khai AI an toàn vì lợi ích của nhân loại. Tuy nhiên, nhu cầu vốn lớn để nghiên cứu và phát triển đã buộc OpenAI phải tìm đến các nhà đầu tư bên ngoài và chuyển đổi thành một tổ chức có cấu trúc hỗn hợp. Dù vẫn duy trì một tổ chức phi lợi nhuận, OpenAI hiện hoạt động như một công ty vì lợi nhuận, với các nhà đầu tư được chia lợi nhuận giới hạn.

Kế hoạch mới nhất của OpenAI là chuyển đổi tổ chức này thành công ty vì lợi ích công cộng Delaware (PBC). Theo mô hình này, công ty sẽ tập trung vào lợi ích công cộng, nhưng vẫn phải cân bằng với việc tạo ra giá trị cho các cổ đông. Đề xuất này đã dấy lên nhiều lo ngại, đặc biệt từ tỷ phú Elon Musk, một nhà tài trợ ban đầu của OpenAI, và tổ chức phi lợi nhuận Encode.

Encode lập luận rằng quá trình chuyển đổi này sẽ "làm suy yếu" sứ mệnh ban đầu của OpenAI. Trong một văn bản gửi đến tòa án, Encode cho rằng công ty sẽ chuyển từ một tổ chức ưu tiên lợi ích công cộng sang một thực thể bị ràng buộc bởi các lợi ích tài chính, đe dọa sự an toàn và trách nhiệm xã hội trong việc phát triển AI.

"OpenAI từng cam kết đảm bảo an toàn và ưu tiên lợi ích cộng đồng, nhưng dưới cấu trúc mới, các động lực tài chính sẽ chi phối quyết định của công ty", Encode cảnh báo. Văn bản cũng chỉ ra rằng OpenAI sẽ mất khả năng kiểm soát quyền sở hữu và đảm bảo an toàn nếu giao quyền điều hành cho một PBC.

Elon Musk, người từng đóng góp tài chính cho OpenAI, cũng đã nộp đơn kiện nhằm ngăn chặn quá trình chuyển đổi. Ông chủ Telsa cáo buộc OpenAI từ bỏ cam kết ban đầu và lợi dụng vị thế để chiếm lĩnh thị trường, gây thiệt hại cho các đối thủ, bao gồm cả Công ty xAI của chính Musk.

Về phần mình, OpenAI bác bỏ các cáo buộc này, gọi chúng là "vô căn cứ" và cho rằng ông Musk đang hành động vì động cơ cá nhân.

Hậu quả của sự chuyển đổi: Rủi ro và phản ứng của cộng đồng

Theo Encode, quá trình chuyển đổi sẽ dẫn đến nhiều rủi ro, bao gồm khả năng OpenAI ưu tiên lợi nhuận hơn an toàn trong phát triển AI. Ví dụ, tổ chức phi lợi nhuận hiện tại của OpenAI từng cam kết không cạnh tranh trong các dự án có nguy cơ cao, nhưng cấu trúc mới có thể khiến cam kết này bị xem nhẹ.

Các luật sư của Encode cũng lưu ý rằng một khi chuyển đổi hoàn tất, hội đồng quản trị sẽ không thể hủy bỏ quyền sở hữu cổ phần của các nhà đầu tư vì lý do an toàn. Điều này có thể dẫn đến việc AI được phát triển mà không đặt lợi ích công cộng lên hàng đầu.

Ngoài ra, sự thay đổi hướng tới lợi nhuận cũng gây ra tình trạng chảy máu nhân tài tại OpenAI. Một số nhân viên cấp cao, trong đó có nhà nghiên cứu chính sách lâu năm Miles Brundage, đã rời đi, cho rằng công ty đang ưu tiên các sản phẩm thương mại mà không giải quyết đủ các vấn đề về an toàn.

Brundage lo ngại rằng tổ chức phi lợi nhuận của OpenAI đang trở thành "một hoạt động phụ" chỉ để hỗ trợ một công ty vì lợi nhuận vận hành như một doanh nghiệp thông thường.

Không chỉ Encode và ông Musk, nhiều công ty công nghệ khác cũng tham gia cuộc tranh luận. Meta, công ty mẹ của Facebook và là đối thủ của OpenAI trong lĩnh vực AI, đã gửi thư phản đối đến chính quyền bang California (Mỹ), nhấn mạnh rằng việc cho phép chuyển đổi này sẽ tạo ra tiền lệ nguy hiểm cho ngành công nghệ.

Các chuyên gia như Udbhav Tiwari từ tập đoàn công nghệ Mozilla cũng cảnh báo về việc thiếu minh bạch trong cách các tổ chức AI xử lý dữ liệu và quản lý quyền lợi của công chúng. Nếu không có các biện pháp bảo vệ, quá trình chuyển đổi này có thể dẫn đến giám sát quá mức và vi phạm quyền riêng tư.

Cuộc chiến về đạo đức công nghệ

Việc OpenAI chuyển đổi thành một tổ chức tập trung lợi nhuận không chỉ là câu chuyện về mô hình kinh doanh mà còn phản ánh những thách thức đạo đức lớn hơn trong ngành công nghệ. Với AI được coi là công nghệ mang tính cách mạng, các quyết định về quyền sở hữu, mục tiêu và trách nhiệm sẽ có ảnh hưởng sâu rộng đến tương lai xã hội.

Encode, một tổ chức phi lợi nhuận do các tình nguyện viên trẻ sáng lập, khẳng định rằng họ sẽ tiếp tục đấu tranh để bảo vệ lợi ích công cộng trong sự phát triển của AI. "Thế hệ trẻ cần được lắng nghe trong các cuộc thảo luận về tương lai của công nghệ", một đại diện của Encode phát biểu.

Kết quả của cuộc tranh chấp pháp lý này, dù thế nào đi nữa, đã làm nổi bật một thực tế quan trọng: AI không chỉ là lĩnh vực kỹ thuật mà còn liên quan chặt chẽ đến các vấn đề đạo đức, quyền lợi và an ninh toàn cầu. OpenAI có thể trở thành biểu tượng cho một kỷ nguyên công nghệ mới hoặc là minh chứng cho những rủi ro khi lợi nhuận được ưu tiên hơn lợi ích công cộng. Việc thế giới đối mặt và giải quyết những thách thức này sẽ quyết định tương lai của AI và sự cân bằng giữa công nghệ và trách nhiệm xã hội.

Hoàng Vũ