ESG: 'Chìa khóa' nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam

Ngành cao su đang chuyển mình theo xu hướng xanh và bền vững.

Tại Hội nghị giới thiệu chuỗi triển lãm quốc tế chuyên ngành tại Việt Nam 2026 và tọa đàm "ESG trong ngành công nghiệp Việt Nam: Từ tuân thủ đến lợi thế cạnh tranh" diễn ra ngày 10/12/2025, các ý kiến đã chỉ ra rằng, trong bối cảnh toàn cầu dịch chuyển mạnh mẽ sang tiêu chuẩn sản xuất xanh và chuỗi cung ứng bền vững, ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) không còn là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu sống còn và là cơ hội để các doanh nghiệp trong ngành sơn phủ, giấy, cao su, nhựa và hóa chất nâng cao năng lực cạnh tranh.

THÁCH THỨC TUÂN THỦ NGHIÊM NGẶT

Áp lực chứng minh năng lực tuân thủ ESG ngày càng gia tăng, từ yêu cầu minh bạch nguồn gốc nguyên liệu đến kiểm soát phát thải. Đây đang trở thành "giấy thông hành" bắt buộc để tham gia vào chuỗi giá trị của các tập đoàn đa quốc gia và thâm nhập các thị trường khó tính.

Chia sẻ tại hội nghị, bà Ngụy Thị Giang, Trưởng Ban ESG, Hội doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghiệp chủ lực TP.Hà Nội (HAMI), Chủ tịch HĐQT GREEN IN, cho biết đến nay đã có hơn 35 quốc gia đã cam kết và ban hành quy định về công bố thông tin ESG, bao gồm các thị trường trọng điểm như châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc. Khoảng 140 quốc gia cam kết Net Zero, 186 quốc gia tham gia Công ước Stockholm về hóa chất độc hại, và hơn 130 quốc gia có luật riêng biệt về bảo vệ người tiêu dùng. Điều này có nghĩa là các doanh nghiệp Việt Nam buộc phải tuân thủ luật chơi chung nếu muốn tồn tại và phát triển.

Quang cảnh hội nghị.

Ông Vương Bắc Đẩu, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Sơn - Mực in Việt Nam (VPIA), nhận định mặc dù ngành sơn phủ và mực in đã hồi phục nhưng vẫn đối mặt với cạnh tranh gay gắt, rào cản thuế quan. Đáng lo ngại hơn, 50% doanh nghiệp sơn nội địa chưa đạt yêu cầu về loại bỏ chì trong sản phẩm và đang chịu áp lực tuân thủ quy chuẩn giới hạn hàm lượng chì vào năm 2027.

Dưới góc độ quản lý, ông Phùng Mạnh Ngọc, Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương), khẳng định ngành hóa chất đang đứng trước cơ hội chuyển đổi, nhưng thách thức là phải vừa gia tăng giá trị, vừa tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn và bảo vệ môi trường, đặc biệt là Luật Hóa chất số 69 sẽ có hiệu lực từ đầu năm 2026.

Mặc dù 89% doanh nghiệp đã có kế hoạch cam kết ESG, nhưng chỉ 44% thực sự triển khai các sáng kiến hướng đến kiến tạo giá trị. Điều này cho thấy khoảng cách lớn từ nhận thức đến hành động hiệu quả.

COI ESG LÀ CÔNG CỤ CỦNG CỐ NỘI LỰC

Để hỗ trợ các ngành công nghiệp sản xuất theo hướng bền vững, ông Ngọc cho biết thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp thúc đẩy, hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng các tiêu chuẩn ESG; đồng thời tạo điều kiện cho hiệp hội và doanh nghiệp trong nước chủ động xây dựng tiêu chuẩn cơ sở và tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia phù hợp tiêu chí GHS (Hệ thống hài hòa toàn cầu về phân loại và ghi nhãn hóa chất) và tiêu chuẩn quốc tế. Từ đó, nâng cao ý thức tuân thủ quy chuẩn gắn với việc hình thành và chứng nhận chất lượng, thương hiệu, nâng cao sức cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt trên thị trường xuất khẩu.

Ông Phùng Mạnh Ngọc, Cục trưởng Cục Hóa chất.

“Cơ quan quản lý nhà nước khuyến khích doanh nghiệp thúc đẩy đầu tư, sản xuất, kinh doanh mô hình hóa học xanh, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, chuỗi giá trị khép kín trong ngành, coi đây là nguồn tạo lợi thế cạnh tranh bền vững trong trung và dài hạn”, ông Ngọc nhấn mạnh.

Nhằm chuyển hóa thách thức thành lợi thế, các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp cần chuyển đổi tư duy từ "tuân thủ" sang "lợi thế cạnh tranh".

Bà Ngụy Thị Giang nhấn mạnh: ESG là khoản đầu tư cho tương lai, khi 90% nhà đầu tư xem xét ESG và doanh nghiệp thực hành ESG tốt thường được định giá cao hơn 20%.

Các giải pháp chiến lược được đưa ra các doanh nghiệp, chuyên gia đưa ra, bao gồm: Tích hợp ESG vào chiến lược kinh doanh, coi ESG là công cụ củng cố nội lực và nâng cao vị thế thương hiệu; Tập trung vào ưu tiên trọng yếu, cụ thể ngành sơn cần loại bỏ chì và dung môi độc hại, ngành hóa chất cần chú trọng an toàn và kinh tế tuần hoàn; Xây dựng lộ trình khả thi, triển khai từng bước từ tuân thủ cơ bản đến tiêu chuẩn nâng cao để tiết kiệm nguồn lực. Tận dụng chính sách hỗ trợ bằng việc nắm bắt các ưu đãi về lãi suất, trích lập quỹ khoa học công nghệ từ các Nghị quyết 57, 59 và 68 của Bộ Chính trị.

Thúc đẩy hợp tác và liên kết, khuyến khích mô hình hóa học xanh, kinh tế tuần hoàn và chuỗi giá trị khép kín, đồng thời hợp tác giải quyết vấn đề chung như loại bỏ chì trong sơn. Chủ động tuân thủ pháp luật, rà soát quy trình, cập nhật cơ sở dữ liệu và huấn luyện an toàn trước khi Luật Hóa chất số 69 có hiệu lực.

Song Hà