EU bất ngờ công bố Đạo luật Đại dương nhằm quản lý tài nguyên biển
Ủy ban châu Âu vừa công bố Đạo luật Đại dương - một sáng kiến pháp lý mới nhằm tăng cường quản lý các hoạt động kinh tế tại các vùng biển châu Âu, từ đánh bắt cá đến du lịch và quốc phòng, trong bối cảnh các chi tiết cụ thể vẫn còn hạn chế.
Các loài cá tại vùng biển ngoài khơi Mayotte, Pháp. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo tờ Politico ngày 6/6, Ủy viên châu Âu phụ trách đại dương Costas Kadis bất ngờ công bố Đạo luật Đại dương vào ngày 5/6. Văn kiện này nhằm cập nhật Chỉ thị Quy hoạch Không gian Biển (MSPD) và dự kiến được trình vào năm 2027, nằm trong khuôn khổ thực hiện Hiệp ước Đại dương châu Âu - cam kết chính sách của Chủ tịch Ủy ban Ursula von der Leyen trong nhiệm kỳ thứ hai.
Phát biểu tại buổi công bố, ông Kadis cho biết đạo luật sẽ cung cấp khuôn khổ pháp lý thống nhất để thực thi các mục tiêu rộng lớn của Hiệp ước Đại dương, bao gồm cắt giảm thủ tục hành chính, thúc đẩy nuôi trồng thủy sản và đánh bắt bền vững, đẩy mạnh du lịch biển, tăng cường quốc phòng hàng hải và đầu tư cho nghiên cứu khoa học đại dương.
Ủy ban châu Âu cho biết đạo luật mới sẽ tăng cường quy hoạch không gian biển nhờ “phối hợp liên ngành hiệu quả hơn ở cấp quốc gia” và tổ chức lại phương thức quản lý các lưu vực biển. Ngoài ra, văn bản này cũng đặt mục tiêu giảm gánh nặng hành chính cho các quốc gia thành viên, bao gồm việc đơn giản hóa nghĩa vụ báo cáo.
Tuy nhiên, thông báo thiếu các chi tiết cụ thể, mở ra khả năng tranh luận chính sách giữa các nhóm lợi ích môi trường và thương mại. Dự thảo hiệp ước không đưa ra biện pháp cụ thể nhằm thiết lập thêm các khu bảo tồn biển hay cải thiện công tác quản lý hiện tại, mà chỉ cam kết “tăng cường thực thi và thực hiện các quy định hiện hành của EU”.
Liên quan đến hoạt động đánh bắt bằng lưới kéo đáy gây tranh cãi - phương pháp sử dụng lưới nặng kéo sát đáy biển - tài liệu chỉ nhắc lại mục tiêu dài hạn là loại bỏ hình thức này khỏi các khu bảo tồn biển vào năm 2030, như đã đề ra trong Kế hoạch Hành động Biển của EU từ năm 2023.
Ngoài ra, phụ lục kèm theo cũng đề cập tới các nội dung về quốc phòng biển, bảo vệ cơ sở hạ tầng thiết yếu, quản trị đại dương quốc tế và hỗ trợ các cộng đồng ven biển thích ứng với biến đổi khí hậu. Chiến lược phát triển và phục hồi cộng đồng ven biển EU dự kiến sẽ được ban hành vào năm 2026.
Một số tổ chức môi trường cho rằng Đạo luật Đại dương tuy còn hạn chế nhưng vẫn thể hiện tiềm năng nhất định. Tổ chức Seas At Risk nhận định đạo luật có thể mở đường cho việc bảo vệ đại dương hiệu quả nếu được xây dựng với các quy định chặt chẽ và có tính ràng buộc. Ông Jacob Armstrong, Giám đốc chính sách đại dương của WWF, cho rằng cam kết của Ủy ban châu Âu là tín hiệu tích cực, song nhấn mạnh cần làm rõ các mục tiêu cụ thể cũng như bảo đảm nguồn lực công để triển khai các biện pháp bảo vệ đại dương trên thực tế.
Ngành thủy sản châu Âu cũng bày tỏ hy vọng. Ông Esben Sverdrup, Chủ tịch Hiệp hội các tổ chức sản xuất thủy sản EU, cho biết đạo luật có thể giúp sửa đổi những quy định hiện tại còn thiếu hiệu quả, đồng thời mang lại sự ổn định cho ngành nghề này trong tương lai.
Bà Isabelle Le Callennec, nghị sĩ EU thuộc đảng Nhân dân châu Âu, đánh giá hiệp ước thể hiện sự cân bằng giữa bảo vệ môi trường và duy trì một nền kinh tế biển lành mạnh. Tuy nhiên, các nhóm chính trị khác như đảng Xã hội và Dân chủ lại kêu gọi hành động mạnh mẽ hơn để bảo vệ đa dạng sinh học, tạo việc làm và phát triển năng lượng tái tạo ngoài khơi.
Nghị sĩ Xanh Bas Eickhout cho rằng cần có lập trường rõ ràng về những hoạt động sẽ bị loại bỏ, đặc biệt là việc đánh bắt cường độ cao trong các khu bảo tồn, đồng thời chỉ trích thiếu hành động cụ thể trong kế hoạch mới của Ủy ban.
