EU giáng đòn kinh tế lên Israel giữa khủng hoảng Gaza

Người dân Palestine trên đường chạy khỏi thành phố Gaza. Ảnh: Shutterstock

“Để đáp lại chiến dịch quân sự của Israel ở Gaza, Ủy ban châu Âu (EC) đã công bố một loạt biện pháp nhắm vào Israel. Tôi muốn nói thật rõ: mục tiêu không phải là trừng phạt Israel. Mục tiêu là cải thiện tình hình nhân đạo ở Gaza”, Phó Chủ tịch EC Kaja Kallas phát biểu trước báo giới.

Các biện pháp này nhằm mục đích áp thuế đối với khoảng 5,8 tỷ EUR hàng hóa nhập khẩu từ Israel. Ủy ban đặc biệt đề xuất tăng thuế đối với các sản phẩm Israel nhập khẩu vào EU. Nếu được các quốc gia thành viên thông qua, các biện pháp thương mại này sẽ khiến một số mặt hàng nhập khẩu từ Israel – chủ yếu là nông sản – tăng thêm khoảng 227 triệu EUR chi phí. Chỉ 37% trong tổng số 15,9 tỷ EUR hàng xuất khẩu của Israel sang EU - đối tác thương mại số một của nước này – sẽ bị ảnh hưởng, chủ yếu trong lĩnh vực nông sản - thực phẩm.

Theo một quan chức EU, EC cũng đề nghị trừng phạt 2 Bộ trưởng cực hữu trong Chính phủ Israel là Itamar Ben-Gvir, phụ trách An ninh quốc gia, và Bezalel Smotrich, phụ trách Tài chính. Trước đó, vào tháng 8-2024, cơ quan hành pháp châu Âu cũng từng đề xuất trừng phạt 2 nhân vật này, nhưng nỗ lực khi ấy thất bại do các nước thành viên EU không đạt được đồng thuận.

Theo tờ Politico (Mỹ), diễn biến này đánh dấu thay đổi lớn trong cách tiếp cận của EU đối với Israel. Tuy nhiên, các biện pháp vừa được đề xuất của EC sẽ rất khó để các nước thành viên thông qua, do EU vẫn chia rẽ sâu sắc về vấn đề này. Các biện pháp trừng phạt nhằm vào các bộ trưởng Israel cũng đòi hỏi sự nhất trí của toàn bộ 27 nước thành viên. Các biện pháp thương mại chỉ cần đa số đủ điều kiện, nhưng theo giới ngoại giao tại Brussels, đạt được đồng thuận vẫn sẽ rất khó khăn. Trước đây, EC từng đề xuất hạn chế quyền tiếp cận của Israel vào chương trình nghiên cứu hàng đầu của EU, nhưng không thể giành đủ sự ủng hộ từ các nước thành viên.

Động thái này diễn ra sau tuyên bố của Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen hồi tuần trước, nêu bật các mức thuế quan và lệnh trừng phạt. Điều này đánh dấu rạn nứt nghiêm trọng nhất trong quan hệ EU - Israel trong nhiều thập niên. Bà Von der Leyen có động thái áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế nhằm vào Israel sau nhiều tháng chịu áp lực từ một số nhà lãnh đạo EU, các nhóm chính trị và thậm chí từ cả nhân viên EU, những người đã ký thư ngỏ kêu gọi bà trừng phạt Israel vì cuộc chiến ở Gaza.

Theo các quan chức cấp cao EU, trong gói biện pháp được công bố ngày 17-9, EU muốn đình chỉ khoảng 20 triệu EUR hỗ trợ trực tiếp cho một số dự án của Israel. Israel đã phản ứng dữ dội trước đề xuất này. Bộ trưởng Ngoại giao Israel Gideon Saar cáo buộc bà Von der Leyen trao quyền cho các nhóm khủng bố. Mặc dù vậy, nếu được thông qua, các biện pháp được đề xuất sẽ mang tính tượng trưng nhiều hơn là gây thiệt hại kinh tế cho Israel khi chỉ nhắm mục tiêu vào 37% tổng kim ngạch xuất khẩu sang EU và không ảnh hưởng đến thương mại dịch vụ cũng như các giao dịch tài chính. EU là đối tác thương mại chính của Israel.

AN BÌNH