EU tăng cường tự chủ và sức mạnh chiến lược trong Học thuyết An ninh kinh tế mới

Học thuyết An ninh kinh tế mới tập trung vào 6 nhóm rủi ro chính, bao gồm kiểm soát đầu tư nước ngoài, củng cố năng lực công nghiệp quốc phòng- vũ trụ, phát triển công nghệ then chốt, bảo vệ cơ sở hạ tầng chiến lược, ngăn chặn rò rỉ dữ liệu và tăng cường khả năng chống chịu trong chuỗi cung ứng.

EU công bố Học thuyết An ninh kinh tế mới, hướng tới tăng cường tự chủ và sức mạnh chiến lược. Ảnh: Reuters

Ủy viên thương mại EU Maroš Šefčovič cảnh báo, thời gian không còn nhiều. Chỉ trong một hoặc hai năm tới, một số ngành kinh tế có thể “bị xóa sổ” vì tình trạng dư thừa năng lực sản xuất toàn cầu cũng như cạnh tranh chính trị ngày càng quyết liệt.

“Trong bối cảnh địa kinh tế hiện nay, châu Âu buộc phải củng cố an ninh kinh tế của mình. Ngay cả một nhà vô địch của thương mại mở như Liên minh châu Âu cũng nhận thức rằng sự cởi mở nếu thiếu nền tảng an ninh sẽ nhanh chóng trở thành điểm dễ bị tổn thương. Trên toàn cầu, thương mại đang bị vũ khí hóa, chuỗi cung ứng chịu sức ép, và một số chủ thể có chủ đích nhắm vào các công nghệ chiến lược.

Những đề xuất mới nhất cho thấy EU đang chuyển sang “tốc độ cao hơn”, tiếp tục phát huy Chiến lược An ninh Kinh tế năm 2023 với mục tiêu tăng cường năng lực cạnh tranh, bảo vệ các tài sản then chốt và mở rộng hợp tác với các đối tác cùng chí hướng”, ông Maroš Šefčovič nhấn mạnh.

Một điểm thay đổi lớn trong học thuyết lần này là việc yêu cầu doanh nghiệp tính đến “mức giá bảo mật”, tức đưa yếu tố an ninh nguồn cung vào mọi quyết định mua sắm và đầu tư, thay vì chỉ chọn mức giá thấp nhất. Điều này đồng nghĩa chấp nhận chi phí cao hơn để đa dạng hóa chuỗi cung ứng, đặc biệt trong các lĩnh vực nhạy cảm như chip thế hệ cũ. Trường hợp Nexperia bị gián đoạn nguồn cung vừa qua, khiến nhiều hãng ô tô châu Âu đứng trước nguy cơ tạm dừng dây chuyền là lời nhắc nhở về sự mong manh của hệ thống hiện tại và sự cấp thiết của tư duy mới.

Cùng với Học thuyết An ninh kinh tế, Ủy ban châu Âu công bố gói đầu tư gần 3 tỷ euro trong 12 tháng tới để đa dạng hóa nguồn cung khoáng sản quan trọng, những vật liệu thiết yếu cho xe điện, tua bin gió và quốc phòng. Nguồn tiền được huy động từ quỹ Liên minh châu Âu, Ngân hàng Đầu tư châu Âu cùng các chương trình như InvestEU hay Horizon Europe nhằm giảm đáng kể phụ thuộc vào một quốc gia duy nhất trong các chuỗi giá trị chiến lược trước năm 2029.

Để hỗ trợ việc triển khai, EU sẽ thành lập Trung tâm Thông tin an ninh kinh tế, nơi tổng hợp dữ liệu nhạy cảm từ các nước thành viên nhằm phát hiện sớm các biến dạng thị trường và mở một Trung tâm Kiểm soát nguyên liệu thô thiết yếu vào năm 2026 để điều phối nguồn cung lithium, coban và những vật liệu quan trọng khác.

Ủy ban châu Âu cũng dự kiến điều chỉnh Đạo luật Nguyên liệu thô quan trọng (CRMA) để tăng tốc quá trình cấp phép khai thác và giữ lại nguồn phế liệu có giá trị cao, chẳng hạn hạn chế xuất khẩu phế liệu nam châm vĩnh cửu từ năm tới. Các biện pháp này được mô tả như một “kế hoạch hành động tăng tốc”, cho thấy nỗ lực của EU trong việc củng cố tự chủ chiến lược trước những thay đổi nhanh chóng của môi trường kinh tế toàn cầu.

Thu Hoài/VOV1