F-16 gửi cho Ukraine có chọi được Su-35 Nga?

Trả lời phỏng vấn truyền thông Ukraine, ông Yuriy Ignat - cựu phát ngôn viên của Bộ Tư lệnh Không quân Ukraine - đã đưa ra những nhận định "sốc” về năng lực của các tiêm kích F-16 mà phương Tây viện trợ cho Kiev.

Theo ông Ignat, tiêm kích F-16 do các đối tác phương Tây cung cấp cho Ukraine không đủ hiện đại để cạnh tranh hiệu quả với tiêm kích Su-35 của Nga trong không chiến một chọi một, trang Bulgarian Military đưa tin.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đứng trước một chiếc tiêm kích F-16 hồi năm 2024. Ảnh: GETTY IMAGES

Theo ông Ignat, các tiêm kích F-16 được chuyển giao cho Ukraine là các mẫu cũ, thiếu công nghệ tiên tiến cần thiết để so sánh với Su-35 của Nga vốn nổi tiếng với sự linh hoạt và vũ khí hiện đại.

Theo ông Ignat, khoảng cách này khiến các phi công Ukraine gặp bất lợi trong các cuộc không chiến trực tiếp. Những tiêm kích F-16 này, mặc dù là một sự bổ sung quan trọng cho kho vũ khí của Ukraine, vẫn không đủ sức để thách thức sự thống trị trên không của Nga một cách trực diện.

Thấy gì từ những bình luận trên?

Cựu phát ngôn viên của Bộ Tư lệnh Không quân Ukraine đưa ra bình luận trên vào thời điểm quan trọng trong cuộc chiến đang diễn ra giữa Ukraine và Nga, khi ưu thế trên không vẫn là yếu tố then chốt.

Những bình luận này làm nổi bật những thách thức mà Ukraine phải đối mặt khi tích hợp những máy bay được mong đợi từ lâu này vào chiến lược quân sự của Kiev. Đồng thời, nhận định này của ông Ignat làm dấy lên câu hỏi về khả năng của các tiêm kích F-16 hiện đại và là niềm tự hào của phương Tây.

Bên cạnh đó, những bình luận của ông Ignat phản ánh một mối quan tâm rộng rãi tại Ukraine về tốc độ và chất lượng của viện trợ quân sự từ các đồng minh, đặc biệt khi xung đột này kéo dài sang năm thứ ba mà không có dấu hiệu kết thúc.

Việc Ukraine tiếp nhận các tiêm kích F-16 là một quá trình từng bước một, được đánh dấu bằng nhiều tháng đàm phán và những trở ngại về hậu cần. Đến đầu năm 2025, quốc gia này đã nhận được một số lượng khiêm tốn các tiêm kích này từ các đối tác phương Tây.

Một số báo cáo cho biết tính đến thời điểm hiện tại, khoảng 20 chiếc F-16 đã được chuyển giao cho Ukraine, mặc dù con số chính xác vẫn chưa rõ ràng do lo ngại về an ninh và các tuyên bố khác nhau từ các quan chức Ukraine. Hà Lan đã cam kết sẽ chuyển giao 24 tiêm kích F-16 vào năm 2023, với việc giao hàng bắt đầu vào giữa năm 2024, trong khi Đan Mạch cam kết chuyển giao 19 chiếc, một số trong số đó đã được chuyển đến Ukraine.

Mỹ đã đóng vai trò trong việc đào tạo phi công Ukraine và cung cấp hỗ trợ, mặc dù không rõ liệu có chiếc F-16 nào của Mỹ được chuyển giao trực tiếp cho Ukraine hay không.

Những chiếc tiêm kích F-16 của Mỹ. Ảnh: GETTY IMAGES

Nhìn về tương lai, Ukraine hy vọng sẽ đảm bảo được nhiều hơn nữa, có khả năng lên tới 80 chiếc F-16 trong dài hạn, theo ước tính trước đó của Không quân Ukraine. Tuy nhiên, những con số này phụ thuộc vào sự sẵn lòng của các quốc gia Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) trong việc cung cấp thêm F-16 và thời gian cần thiết để chuẩn bị những tiêm kích này cho chiến đấu.

Sự xuất hiện của những chiếc F-16 ban đầu được ca ngợi như một bước ngoặt, biểu tượng của cam kết của phương Tây đối với sự bảo vệ của Ukraine. Tuy nhiên, những bình luận của ông Ignat nhấn mạnh một thực tế mà Kiev đã phải đối mặt nhiều lần: thiết bị mà họ nhận được thường đi kèm với những hạn chế.

Nhiều chiếc F-16 là phiên bản cũ, đã ngừng hoạt động tại các quốc gia cho tặng và được tân trang lại để sử dụng ở Ukraine. Mặc dù vẫn hoạt động, những tiêm kích này thiếu những nâng cấp có trên các mẫu mới hơn mà lực lượng không quân NATO đang vận hành ngày nay.

Ukraine đang sử dụng F-16 như thế nào?

Một thành công đáng chú ý đã diễn ra vào tháng 1, khi một phi công Ukraine được cho là đã bắn hạ 6 tên lửa hành trình trong một lần xuất kích, cho thấy tiềm năng của F-16 đối với một số mối đe dọa. Tuy nhiên, vai trò của chúng trong các cuộc không chiến trực tiếp có vẻ hạn chế. Những bình luận trên của ông Ignat gợi ý rằng Ukraine tránh việc cho chúng đối đầu trực tiếp với Su-35, có lẽ do những rủi ro liên quan.

Thay vào đó, các máy bay phản lực đang được sử dụng một cách thận trọng, thường ở phía sau tuyến đầu để bảo vệ các thành phố và cơ sở hạ tầng khỏi các cuộc tấn công bằng tên lửa. Cách tiếp cận này phản ánh cả giá trị của chúng như một nguồn tài nguyên khan hiếm và những hạn chế do khả năng của chúng gây ra.

Những chiếc tiêm kích F-16 của Mỹ. Ảnh: GETTY IMAGES

Một hạn chế lớn của F-16 được gửi cho Ukraine là thiếu vũ khí tiên tiến. Theo báo cáo, các tiêm kích F-16 chuyển giao cho Ukraine được trang bị các hệ thống tên lửa cũ hơn, chẳng hạn như AIM-9 Sidewinder và AIM-120 AMRAAM, nhưng không phải là phiên bản mới nhất có thể mở rộng phạm vi hoặc độ chính xác của chúng. Ngoài ra, hệ thống radar và tác chiến điện tử của những chiếc tiêm kích có thể không đạt được độ tinh vi như của Nga, làm lệch cán cân hơn nữa về phía Moscow.

Đào tạo là một rào cản khác. Trong khi các phi công Ukraine đã trải qua các chương trình đào tạo nghiêm ngặt ở Mỹ và châu Âu, họ vẫn đang thích nghi với một nền tảng khác hoàn toàn so với các máy bay MiG và Sukhoi của thời kỳ Liên Xô mà họ đã lái trong nhiều thập niên.

Các nhà phân tích tại Bulgarian Military đã chỉ ra rằng các tiêm kích F-16 của Ukraine đang phải đảm nhận nhiều vai trò khác nhau, từ phòng không, hỗ trợ mặt đất và thỉnh thoảng thực hiện các cuộc tấn công, mà không có đủ số lượng hay trang bị để vượt trội trong bất kỳ lĩnh vực nào.

Các nhà phân tích này cho rằng chiến lược của Kiev ưu tiên sự sống sót hơn là đối đầu, bảo tồn các chiếc máy bay cho các nhiệm vụ có tác động cao thay vì rủi ro trong các cuộc đấu không với các chiến đấu cơ Nga đông hơn và tiên tiến hơn. Chính cách tiếp cận thận trọng này, mặc dù thực tế, đã hạn chế khả năng của F-16 trong việc thay đổi động lực của cuộc chiến trên không, củng cố quan điểm của ông Ignat về những thiếu sót trong khả năng cạnh tranh của chúng.

Sự lợi hại của Su-35 Nga

Từ phía Nga, sự tự tin vào khả năng của Su-35 trong việc đối phó với F-16 của Ukraine đã tồn tại trước khi chúng xuất hiện trên chiến trường. Ngay từ năm 2023, khi các cuộc đàm phán về việc cung cấp máy bay phương Tây cho Kiev gia tăng, các nhà phân tích quân sự Nga và truyền thông Nga đã bày tỏ sự lạc quan về ưu thế của Su-35.

Tiêm kích Su-35 của Nga. Ảnh: TASS

Su-35 - một trụ cột của Không quân Nga - là một chiến đấu cơ thế hệ thứ tư với những cải tiến giúp nó có lợi thế về khả năng cơ động và hỏa lực. Các nhà bình luận Nga đã chỉ ra hệ thống radar tiên tiến, tên lửa tầm xa và động cơ vectơ lực đẩy của nó - những tính năng cho phép nó vượt trội hơn đối thủ trong các cuộc không chiến.

Su-35 - được trình làng vào đầu những năm 2000 và được nâng cấp kể từ đó - có tốc độ tối đa khoảng 2.400 km/giờ và bán kính chiến đấu khoảng 1.500 km. Radar Irbis-E của nó có thể theo dõi nhiều mục tiêu ở tầm xa, trong khi kho vũ khí của tiêm kích này bao gồm tên lửa R-77, có khả năng tấn công máy bay cách xa hơn 96 km.

Các quan chức Nga cũng nhấn mạnh đến kinh nghiệm chiến đấu của lực lượng không quân Nga, có được sau nhiều năm hoạt động ở Syria và hiện tại là ở Ukraine. Su-35 là một nhân tố chủ chốt trong chiến dịch của Nga, được sử dụng để tấn công các mục tiêu trên bộ và khẳng định quyền kiểm soát không phận

Các chuyên gia quân sự Nga cho rằng ngay cả với F-16, Ukraine cũng sẽ gặp khó khăn trong việc thách thức sự thống trị của Nga, xét về sự chênh lệch trong đào tạo phi công và số lượng máy bay mà Moscow có thể triển khai. Nga vận hành hơn 100 chiếc Su-35, lấn át số ít tiêm kích F-16 của Ukraine. Sự chênh lệch này có nghĩa là các phi công Ukraine có thể phải đối mặt với nhiều đối thủ cùng một lúc - một kịch bản mà ngay cả một chiếc F-16 hiện đại cũng có thể gặp khó khăn.

VĨNH KHANG