F0 bất an vì không ngửi được mùi sau khi khỏi Covid-19

Deirdre ví mùi cơ thể của cô với mùi hành tây. Deepak chỉ thấy món ăn yêu thích có mùi hôi nồng nặc còn cà phê không khác gì chai nước tẩy rửa. Julie chia sẻ cà phê, chocolate đều có mùi như tro đốt.

Ba bệnh nhân này chỉ là số ít những người gặp phải triệu chứng cơ bản của Covid-19 đó là mất khứu giác. Nó có thể kéo dài hàng tuần, thậm chí hàng tháng. Ngay cả khi đã khỏi bệnh, những người này vẫn phải từng giờ đối mặt các di chứng khứu giác méo mó bí ẩn. Xung quanh họ, hương vị cuộc sống chỉ còn là những thứ hôi thối và đầy khó chịu.

Ước tính 7 triệu người mất khứu giác hậu Covid-19

Covid-19 không phải nguyên nhân duy nhất gây tình trạng mất khứu giác, thiếu máu, rối loạn nhịp tim hay sương mù não. Các chấn thương ở đầu hoặc bệnh nhiễm trùng khác cũng có thể gây ra tình trạng này. Song, theo Guardian, SARS-CoV-2 đang là thủ phạm hàng đầu khiến nhiều F0 dù khỏi bệnh vẫn phải sống trong cảnh lo âu, căng thẳng vì di chứng của nó mang lại.

Theo một cuộc khảo sát diễn ra trên toàn cầu đăng tải trên medrxiv ngày 8/9/2020, khoảng 10% người bị mất khứu giác hậu Covid-19 gặp khó khăn khi thở. Con số này tăng lên 47% chỉ sau 6-7 tháng.

Các nghiên cứu do Thư viện Y khoa Quốc gia và tạp chí Journal of Internal Medicine Mỹ công bố cho thấy có tới 80% người nhiễm nCoV bị rối loạn chức năng khứu giác hoặc vị giác. Một số giảm khả năng ngửi hoặc nếm. Số khác mất hoàn toàn cảm giác mùi, vị. Không ít người khi nếm, ngửi mùi, vị nào đó thành thứ khác. Những trường hợp này ngày càng phổ biến.

Dựa trên tình hình dịch bệnh, số ca mắc Covid-19 hiện tại trên toàn cầu, nhóm chuyên gia tại Đại học Lực lượng Vũ trang Liên bang Hamburg, Đức, ước tính thế giới đang có khoảng 7 triệu người gặp di chứng mất khứu giác hậu Covid-19.

Nhiều người không thể lấy lại cảm giác mùi, vị sau khi mắc Covid-19 dù bệnh nhẹ. Ảnh: iStock.

TS Duika Burges Watson, Đại học Newcastle, Australia, là người đã nghiên cứu về tác động tâm lý của mất khứu giác với những F0 khỏi bệnh. Trước công trình của nhóm chuyên gia Đức, TS Watson bày tỏ sự bất ngờ: “Đây là quy mô lớn nhất mà tôi từng thấy với những con số đầy quan ngại”.

Nhưng mất khứu giác ở F0 khỏi bệnh không chỉ là vấn đề về mũi. Theo ông Watson, bệnh còn tác động sâu sắc tới chất lượng sống của họ, từ cách ăn uống đến giao tiếp xã hội hoặc tương tác với người khác. Nhiều người luôn bất an mỗi khi ra khỏi nhà vì họ không thể cảm nhận mùi vị của cuộc sống.

Lesley Matthews, 52 tuổi, ở Bolton, Mỹ, bị mất khứu giác sau khi mắc Covid-19 vào tháng 1. Tưởng rằng khỏi bệnh, tình trạng này cũng biến mất, nhưng không, 7 tháng sau, bà tiếp tục vật lộn với những mùi hôi thối, xa lạ phảng phất quanh mũi.

“Mọi mùi hương đều bị bóp méo. Tôi chỉ ngửi được ra hai mùi. Đầu tiên là mùi hóa học trong hầu hết đồ vệ sinh cá nhân, thức uống có ga. Toàn bộ nước hoa, mùi thơm đều mang theo sự kinh tởm khiến tôi ngay cả khi đi mua sắm ngang qua cũng không thể chịu đựng được. Mùi thứ hai tôi có thể ngửi được còn tồi tệ hơn, nó không khác gì tã lót trẻ em. Tất cả thịt được nấu chín, quay, nướng, chiên hay tươi sống qua mũi tôi đều có mùi này”, nữ bệnh nhân tâm sự.

Vì quá nhiều loại thực phẩm khiến Lesley buồn nôn khi ngửi thấy, thực đơn bây giờ của bà chỉ gói gọn trong một số món như cháo, trứng bác, cá hồi hấp, nho. Nếu ai đó bật máy nướng bánh mì, bà sẽ buồn nôn ngay lập tức. “Tôi không thể vào quán cà phê và thường phải viện lý do để không phải ra ngoài tiếp xúc với ai đó. Bây giờ, giao tiếp không còn là trải nghiệm thú vị nữa”, Lesley buồn rầu.

Mất khứu giác hậu Covid-19 khiến nhiều F0 sống trong cảm giác căng thẳng, không thể giao tiếp xã hội bình thường, thậm chí rời xa người thân. Ảnh: Freepik.

Không chỉ mất đi khả năng nhận biết mùi, những người này còn trở nên “dị ứng” hơn, thay đổi nhận thức về mùi cơ thể và người khác. Mỗi khi người khác xuất hiện, bệnh nhân thường bị rối loạn nhịp tim và khó điều khiển cảm xúc.

“Điều này có thể khiến bạn mất đi kết nối với xã hội vì quá sợ hãi khi ở chung với người khác. Tôi đã từng chứng kiến nhiều bệnh nhân phải rời xa bạn đời vì không thể chịu được mùi hương cơ thể của họ. Làm thế nào để bạn nói với người thân yêu rằng họ có mùi thật kinh tởm?”, TS Watson tiết lộ.

Hay như nhiều trường hợp khác ngay cả khi di chuyển từ phòng này sang phòng khác cũng khiến họ “nổi khùng”. Vị chuyên gia miêu tả: “Nếu bước ra ngoài căn nhà, họ sẽ cảm thấy không khí bị bao trùm bởi mùi hương thật kinh tởm”.

Hy vọng cho những người sống trong bi kịch

Theo Guardian, giới khoa học đang dần khám phá ra các cơ chế phân tử của tình trạng mất khứu giác hậu Covid-19.

Trên nóc của khoang mũi, khoảng 7cm sau lỗ mũi, là một màng mỏng chứa các tế bào chuyên biệt gọi là tế bào thần kinh cảm giác khứu giác. Nó có chức năng thu nhận các phân tử mùi từ không khí khi chúng ta hít vào và thở ra, đồng thời gửi tín hiệu điện đến vùng não xử lý hương thơm.

nCoV có thể làm hỏng các tế bào thần kinh này. Giả thuyết giải thích cho tình trạng mất khứu giác hậu Covid-19 là khi chúng tái tạo, tình trạng rối loạn, gửi sai tín hiệu xảy ra, dẫn tới việc người bệnh ngửi sai mùi hương vốn có.

Tháng 7/2020, hàng chục nhà nghiên cứu công bố bài báo cho thấy nCoV thay đổi khứu giác ở bệnh nhân không phải bằng cách lây nhiễm trực tiếp vào tế bào thần kinh phát hiện mùi. Nó triệt hạ các cơ quan hỗ trợ tế bào, gây ảnh hưởng trên diện rộng và từ gốc.

Các tác nhân gây bệnh ở mỗi người khác nhau, song, họ thường ngửi thấy mùi thối rữa với một số thực phẩm như cà phê, thịt, hành, tỏi, trứng, chocolate, sữa tắm, kem đánh răng.

Tình trạng mất khứu giác hậu Covid-19 có thể kéo dài từ 6 tháng đến 2-3 năm. Ảnh: iStock.

TS Jane Parker, Đại học Reading ở Anh và cộng sự đã làm nghiên cứu và giải thích nguyên nhân khiến các chất này trở thành “kẻ thù” với người bị mất khứu giác hậu Covid-19. Họ chia nhỏ hương thơm của cà phê thành các phân tử cấu thành của nó, đưa chúng vào mũi của người mắc ung thư máu, nhóm không bị bệnh.

Họ nhận thấy chứng rối loạn nhịp tim, mất khứu giác không liên quan khả năng ngửi của một người. Thay vào đó, một số hợp chất gợi lên cảm giác ghê tởm ở nhiều người mất khứu giác nhưng với người bình thường, nó là mùi thơm dễ chịu. Điểm chung giữa các hợp chất này là chứa lưu huỳnh hoặc nitơ.

Theo TS Parker, F0 khỏi Covid-19 thường phải mất từ 6 tháng đến 2-3 năm để khôi phục khứu giác. Đó là quá trình dài. Một số người được điều trị bằng steroid và vitamin. Số khác được huấn luyện khứu giác bằng cách ngửi nhiều loại dầu khác nhau trong thời gian ngắn để tìm lại chức năng đã mất. Dù vậy, các nhà khoa học vẫn như “mò kim đáy bể”.

Do đó, các chuyên gia cho rằng bệnh nhân không nên quá căng thẳng và nên tìm cách hạn chế ngửi phải những mùi hương gây khó chịu. TS Watson khuyến cáo bất kỳ ai bị mất khứu giác hậu Covid-19 nên viết danh sách tất cả yếu tố, mùi hương khiến họ cảm thấy khó chịu và dán nó ở nơi thành viên trong gia đình có thể thấy. Điều này giúp họ tránh ngửi phải các chất nói trên, hạn chế cảm xúc tiêu cực tới cuộc sống.

Thiên Nhan