Fed hạ lãi suất lần thứ ba liên tiếp - Bài 1: Cẩn trọng với những kỳ vọng

Trụ sở Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) ở Washington, DC. Ảnh: Kyodo/TTVN

Bài 1: Cẩn trọng với những kỳ vọng

Bên cạnh việc khuyến khích đầu tư, cũng như các ảnh hưởng tích cực khác, chuỗi hạ lãi suất gần đây của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đã phơi bày những rạn nứt sâu sắc chưa từng thấy trong nội bộ Fed kể từ năm 2019, đồng thời đặt ra những câu hỏi lớn về tính độc lập cũng như uy tín của ngân hàng trung ương này trong giai đoạn chuyển giao quyền lực.

Rủi ro từ những kỳ vọng lệch hướng

Sau quyết định lãi suất của Fed, chứng khoán Mỹ đồng loạt tăng điểm. Theo giới quan sát, phát biểu ôn hòa hơn dự kiến của Chủ tịch Fed Jerome Powell đã được giới quan sát đánh giá là một tín hiệu cho thấy Fed có thể tiếp tục hạ lãi suất trong năm 2026. Điều này đã trấn an tinh thần nhà đầu tư và có khả năng trở thành động lực chính thúc đẩy thị trường chứng khoán tăng trưởng mạnh mẽ cho đến cuối năm.

Tuy nhiên, bà Claudia Sahm, cựu chuyên gia kinh tế của Fed và là người kiến tạo quy tắc chỉ báo suy thoái nổi tiếng, đưa ra một nhận định đi ngược lại tâm lý hân hoan của Phố Wall: "Hãy cẩn thận với những gì bạn mong ước".

Bà Sahm phân tích rằng nhà đầu tư nên cân nhắc kỹ lưỡng về việc khao khát có thêm các đợt cắt giảm lãi suất. Theo bà, câu hỏi quan trọng không phải là đợt cắt giảm lần này của Fed mà là ý nghĩa của các đợt cắt giảm bổ sung. Bà lưu ý rằng nếu Fed dưới thời Chủ tịch Jerome Powell tiếp tục thực hiện thêm nhiều đợt cắt giảm nữa, đây cũng có thể là một tín hiệu bất lợi về đà tăng trưởng kinh tế hiện nay.

Đồng quan điểm về rủi ro chính sách, bà Diane Swonk, chuyên gia kinh tế trưởng tại công ty kiểm toán KPMG, cho rằng Fed có thể đang đặt cược uy tín chống lạm phát của mình vào một nhận định sai lầm.

Trong phân tích mới nhất, bà Swonk lập luận rằng Chủ tịch Powell đang coi sự chậm lại trong tuyển dụng là dấu hiệu của nhu cầu suy yếu và cần được bù đắp bằng lãi suất thấp hơn. Tuy nhiên, bà chỉ ra rằng nếu sự suy yếu này được thúc đẩy bởi các yếu tố như xu hướng áp dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) và lực lượng lao động sụt giảm mạnh, việc cắt giảm lãi suất sẽ không giải quyết được vấn đề gốc rễ. Thay vào đó, quyết định của Fed có thể đẩy lạm phát gia tăng.

Vị chuyên gia của KPMG cũng cảnh báo rằng một sai lầm trong việc "giải mã" thị trường lao động có thể trở nên đặc biệt đáng lo ngại, trong bối cảnh nợ liên bang của Mỹ dự kiến vượt Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và các đợt hoàn thuế kỷ lục vào đầu năm 2026 có thể củng cố thêm lạm phát phi mã.

Sự chia rẽ sâu sắc trong nội bộ Fed

Những cảnh báo của giới chuyên gia càng trở nên nổi bật khi thị trường thấy rõ sự rạn nứt trong nội bộ Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC). Lần đầu tiên kể từ năm 2019, ba quan chức đã bỏ phiếu chống với hướng đi trái ngược nhau. Chủ tịch Fed chi nhánh Chicago Austan Goolsbee và Chủ tịch Fed chi nhánh thành phố Kansas Jeff Schmid muốn giữ nguyên lãi suất, viện dẫn lo ngại rằng lạm phát vẫn chưa được kiểm soát hoàn toàn. Ở chiều ngược lại, Thống đốc Stephen Miran muốn cắt giảm mạnh tới 0,5 điểm phần trăm.

Sự chia rẽ còn lan rộng ra ngoài những lá phiếu chính thức. Các dự báo mới (dot plot) cho thấy 6 trong số 19 quan chức cấp cao của Fed tin rằng việc giữ nguyên lãi suất tại cuộc họp này mới là phù hợp. Những "phiếu bất đồng ngầm" này có thể bao gồm các quan chức không có quyền bỏ phiếu trong năm nay. Hơn nữa, dự báo về lộ trình lãi suất năm 2026 cũng phân hóa mạnh: 7/19 quan chức cho rằng lãi suất nên kết thúc năm sau ở mức bằng hoặc cao hơn hiện tại; quan chức trung lập nhận định sẽ chỉ có một lần cắt giảm nữa, trong khi bốn người kỳ vọng Fed sẽ có 2 lần hành động và ba người khác dự báo nhiều hơn.

Chủ tịch Fed Jerome Powell thừa nhận sự căng thẳng dai dẳng bất thường giữa hai nhiệm vụ kép của Fed là ổn định giá cả và tối đa hóa việc làm. Ông mô tả cuộc tranh luận nội bộ là "chu đáo và tôn trọng", nhưng rõ ràng Fed đã khó đạt được sự đồng thuận hơn bao giờ hết.

Rào cản cho đợt cắt giảm tiếp theo

Nhận định về động thái vừa qua, cựu Chủ tịch Fed Philadelphia Patrick Harker cho rằng quyết định ngày 10/12 được định hình là một "đợt cắt giảm mang tính diều hâu" - tức là Fed cắt giảm lãi suất nhưng đồng thời gửi tín hiệu có thể sớm tạm dừng nới lỏng chính sách tiền tệ.

Theo ông Harker, sự chia rẽ nội bộ chưa từng thấy tại Fed phản ánh mức độ "mờ mịt" bất thường của nền kinh tế. Lạm phát tính đến tháng 9/2025 vẫn cao hơn mục tiêu 2% của Fed và đạt mức 3% lần đầu tiên kể từ tháng 1/2025 - điều thường gợi ý Fed không nên cắt giảm lãi suất. Tuy nhiên, tỷ lệ thất nghiệp đã tăng nhẹ từ 4,3% lên 4,4% trong tháng 9/2025, cùng với tốc độ tuyển dụng chậm lại. Những số liệu này lại ủng hộ việc Fed nới lỏng chính sách tiền tệ để hỗ trợ thị trường lao động. Ông Harker cũng lưu ý rằng số việc làm mới hàng tháng dưới 100.000 thường là dấu hiệu nguy hiểm, nhưng xu hướng nhân khẩu học và biến động nhập cư khiến việc đánh giá thị trường lao động Mỹ trở nên cực kỳ khó khăn.

Bà Sahm chỉ ra rằng Chủ tịch Powell để ngỏ khả năng nới lỏng chính sách, nhưng bất kỳ đợt cắt giảm bổ sung nào cũng đòi hỏi những căn cứ thuyết phục hơn nhiều.

Thực tế, ông Powell đã lưu ý rằng lần cắt giảm thứ ba liên tiếp đồng nghĩa chính sách tiền tệ hiện đang ở gần mức trung lập - tức là không kích thích cũng không kìm hãm nền kinh tế. Ông khẳng định Fed đang ở vị thế tốt để chờ xem nền kinh tế diễn biến như thế nào.

Theo chuyên gia Sahm, phát biểu như trên được ngầm hiểu rằng yêu cầu để Fed tiếp tục hạ lãi suất là khá cao. Bà giải thích rằng mỗi đợt cắt giảm đều giúp giải tỏa áp lực cho nền kinh tế trong khi lạm phát vẫn đang ở mức cao. Cách thông điệp này được đưa ra - vừa nâng cao tiêu chuẩn cắt giảm vừa duy trì sự phụ thuộc vào dữ liệu - chính là điều mà Phố Wall có thể diễn giải là một "đợt cắt giảm mang tính diều hâu".

Tuy nhiên, bà Sahm nhấn mạnh rằng Fed không thể tự trói buộc mình vào một lộ trình cố định. Với việc báo cáo việc làm tháng 12 sẽ được công bố chỉ một tuần sau cuộc họp báo, việc vội vàng tuyên bố chiến thắng hay khẳng định chu kỳ cắt giảm đã kết thúc sẽ khiến ông Powell dễ rơi vào thế bị động. Bà nhận định rằng nếu mọi việc diễn ra suôn sẻ, đây có thể là đợt cắt giảm lãi suất cuối cùng dưới thời Chủ tịch Powell - người sẽ kết thúc nhiệm kỳ vào tháng 5/2026.

Về phần mình, bà Diane Swonk dự báo Fed sẽ tạm dừng điều chỉnh lãi suất vào đầu năm tới. Tuy nhiên, vị chuyên gia cảnh báo rằng nếu lạm phát không hạ nhiệt như kỳ vọng, thị trường trái phiếu có thể trở nên lo ngại hơn về các đợt cắt giảm lãi suất.

Những "cơn gió ngược" từ yếu tố chính trị

Các chuyên gia cũng bày tỏ lo ngại sâu sắc khi Fed đang chịu áp lực chính trị từ Tổng thống Donald Trump, người đã tuyên bố sau cuộc họp rằng mức cắt giảm lẽ ra phải "ít nhất gấp đôi" và Mỹ nên có lãi suất thấp nhất thế giới.

Một vấn đề chính trị quan trọng khác cũng được thị trường chú ý là Tổng thống Trump đang cân nhắc người thay thế ông Powell. Ứng cử viên sáng giá nhất hiện nay là ông Kevin Hassett, Giám đốc Hội đồng kinh tế quốc gia của Nhà Trắng, một người ủng hộ việc cắt giảm lãi suất mạnh tay.

Ông Thomas Hoenig, nghiên cứu viên cao cấp tại Trung tâm nghiên cứu và tư vấn Mercatus, cảnh báo rằng các ứng viên cho ghế Chủ tịch Fed phải thể hiện rằng họ sẽ hành động độc lập. Nếu không, những mối quan ngại trên thị trường sẽ dẫn tới nhiều biến động hơn.

Với các dự báo tăng trưởng GDP năm 2026 được điều chỉnh tăng lên 2,3% và lạm phát dự kiến giảm về 2,4%, Fed đang cố gắng thực hiện một cú “hạ cánh mềm” cho nền kinh tế. Tuy nhiên, một loạt yếu tố bao gồm các số liệu kinh tế mâu thuẫn, sự chia rẽ nội bộ sâu sắc và áp lực chính trị ngày càng tăng đang khiến con đường phía trước của Fed trở nên khá gập ghềnh.

Bài cuối: Dự báo nhiều biến động khó lường

Ngọc Quang - Hương Thủy (TTXVN)