FIFA ASEAN Cup: Giấc mơ vươn tầm thế giới

Người hâm mộ Việt Nam ăn mừng chức vô địch ASEAN Cup 2024. Ảnh: INT

Giải đấu không chỉ là sân chơi khu vực, mà còn là bước khởi đầu cho một tầm nhìn lớn hơn - nơi FIFA hướng tới việc nâng tầm bóng đá Đông Nam Á, khai thác thị trường gần 700 triệu dân và mở rộng ảnh hưởng toàn cầu.

Nâng tầm “vùng trũng”

Tại Hội nghị Cấp cao Đông Nam Á (ASEAN) lần thứ 47 diễn ra cuối tháng 10/2025 tại Kuala Lumpur (Malaysia), Chủ tịch Liên đoàn bóng đá thế giới (FIFA) Gianni Infantino và Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn đã ký kết thỏa thuận hợp tác quan trọng dưới sự chứng kiến của Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim - Chủ tịch luân phiên ASEAN 2025.

Theo đó, FIFA sẽ phối hợp cùng ASEAN tổ chức FIFA ASEAN Cup - giải đấu quy tụ tất cả các đội tuyển thuộc liên đoàn thành viên FIFA trong khu vực Đông Nam Á, và dự kiến áp dụng thể thức tương tự FIFA Arab Cup, hướng đến mục tiêu tăng cường giao lưu, nâng cao trình độ và quảng bá hình ảnh bóng đá Đông Nam Á ra thế giới.

Ông Gianni Infantino đánh giá FIFA ASEAN Cup sẽ là sự bổ sung tuyệt vời cho lịch thi đấu bóng đá khu vực Đông Nam Á. “Giải đấu không chỉ tạo ra tác động tích cực trong khu vực mà còn mở ra cơ hội để những cầu thủ xuất sắc nhất của ASEAN tỏa sáng trên đấu trường quốc tế.

Thông qua FIFA ASEAN Cup, chúng tôi đang góp phần gắn kết các quốc gia, lan tỏa tinh thần đoàn kết trong cộng đồng bóng đá khu vực. Giải đấu mới sẽ sớm trở thành câu chuyện thành công của bóng đá Đông Nam Á, giúp thúc đẩy sự phát triển của các đội tuyển quốc gia, nâng tầm giải đấu khu vực và củng cố vị thế của bóng đá ASEAN trên bản đồ thế giới”, người đứng đầu FIFA phát biểu.

Trong khi đó, Quyền Chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Malaysia Datuk Yusoff Mahadi cho biết, việc công bố thông tin đầu tiên về FIFA ASEAN Cup mang ý nghĩa đặc biệt đối với Malaysia, khi được đưa ra ngay trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN tại Kuala Lumpur - do Thủ tướng Datuk Seri Anwar Ibrahim chủ trì.

“Thông báo này mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, thể hiện vai trò và cam kết của Malaysia trong việc thúc đẩy tinh thần đoàn kết, tăng cường hợp tác khu vực thông qua môn thể thao vua. Chúng tôi tin rằng với sự ủng hộ mạnh mẽ từ tất cả các quốc gia thành viên và sự lãnh đạo của FIFA, FIFA ASEAN Cup sẽ trở thành biểu tượng cho sự trỗi dậy của bóng đá khu vực”, ông Datuk Yusoff Mahadi cho biết.

FIFA thông tin thêm, sẽ phối hợp chặt chẽ với Liên đoàn Bóng đá châu Á (AFC), Liên đoàn Bóng đá Đông Nam Á (AFF) để thống nhất thể thức thi đấu của FIFA ASEAN Cup trong thời gian tới. Truyền thông Thái Lan tiết lộ, FIFA ASEAN Cup sẽ khác với AFF Cup (ASEAN Cup) - giải đấu số 1 của khu vực được tổ chức định kỳ 2 năm một lần kể từ năm 1996.

Giải đấu này có thể áp dụng định dạng tương tự FIFA Arab Cup, tức tổ chức 4 năm một lần. Với FIFA Arab Cup, sau lần đầu ra mắt năm 2021, FIFA đã xác định ba kỳ tiếp theo sẽ diễn ra vào các năm 2025, 2029 và 2033, đều tại Qatar, theo nguyên tắc của một giải đấu độc lập, không nằm trong Lịch thi đấu quốc tế chính thức của FIFA.

Câu hỏi đặt ra là, làm thế nào để FIFA ASEAN Cup không “đụng hàng” với AFF (ASEAN) Cup, khi bóng đá Đông Nam Á chỉ có 11 quốc gia thành viên với trình độ còn chênh lệch đáng kể? Tuy nhiên, với tầm ảnh hưởng và kinh nghiệm tổ chức toàn cầu, FIFA hoàn toàn có thể biến điều tưởng chừng khó khăn ấy thành hiện thực.

Chủ tịch Gianni Infantino khẳng định, FIFA ASEAN Cup sẽ là giải đấu được FIFA công nhận chính thức, diễn ra trong quỹ thời gian FIFA Days (lịch tập trung đội tuyển quốc gia) và tính điểm trên bảng xếp hạng FIFA.

Đội ngũ chuyên gia của FIFA sẽ trực tiếp xây dựng thể thức, đảm bảo tính cạnh tranh và sức hút, đồng thời dự kiến đẩy mạnh hình ảnh giải đấu thông qua các nền tảng phát trực tiếp (livestream) nhằm lan tỏa toàn cầu.

Cần nhấn mạnh, FIFA từ lâu luôn đóng vai trò tích cực trong việc nâng tầm những giải đấu mới hoặc chưa có sức lan tỏa lớn. Đơn cử như FIFA Futsal World Cup, nơi mọi trận đấu đều được FIFA phát trực tiếp trên trang chủ, thu hút hàng triệu lượt xem và góp phần quảng bá mạnh mẽ bộ môn này đến khán giả khắp thế giới.

Nếu FIFA ASEAN Cup được tổ chức trùng với FIFA Days, các đội tuyển quốc gia trong khu vực sẽ có điều kiện ra sân với thành phần mạnh nhất, bởi các câu lạc bộ buộc phải nhả quân cho đội tuyển theo quy định của FIFA.

Nhờ đó, chất lượng chuyên môn của các trận đấu được kỳ vọng sẽ ở mức cao nhất, mang lại những màn so tài hấp dẫn và có tính cạnh tranh thực sự, thay vì chỉ mang tính giao hữu hay thử nghiệm đội hình như nhiều giải khu vực trước đây.

Hiện thể thức thi đấu của FIFA ASEAN Cup vẫn chưa được công bố cụ thể. Chủ tịch Gianni Infantino cho biết, các phòng ban chuyên môn của FIFA sẽ tiếp tục bàn thảo để xây dựng một mô hình thi đấu hấp dẫn, chuyên nghiệp và phù hợp đặc thù khu vực.

Dù chưa có chi tiết, nhưng khi giải nằm dưới sự điều hành trực tiếp của FIFA, giới chuyên môn tin tưởng chất lượng tổ chức chắc chắn sẽ được bảo đảm ở mức cao. Việc xếp hạng hạt giống và chia bảng sẽ căn cứ trên thứ hạng FIFA, đồng thời có thể áp dụng vòng loại sơ bộ cho những đội bóng có thứ hạng thấp - tương tự cơ chế ở các cúp câu lạc bộ châu Á.

Khi bước vào vòng bán kết, không loại trừ khả năng FIFA sẽ mang đến sự đổi mới, chẳng hạn bốn đội mạnh nhất đá vòng tròn để xác định nhà vô địch.

Giới chuyên môn đã đưa ra một số kịch bản sơ bộ cho FIFA ASEAN Cup. Trong đó, có phương án mời thêm các đội khách mời mạnh như Nhật Bản, Hàn Quốc hoặc Qatar nhằm nâng cao chất lượng chuyên môn và sức hút.

Nếu thời điểm tổ chức trùng với AFF (ASEAN) Cup, giải đấu mới này hoàn toàn có thể trở thành phiên bản nâng cấp, thậm chí là sân chơi thay thế AFF (ASEAN) Cup trong tương lai, khi mang dấu ấn và chuẩn mực tổ chức của FIFA.

Ngoài ra, thông qua FIFA ASEAN Cup, bóng đá khu vực sẽ được nâng cấp về cơ sở hạ tầng, công tác đào tạo trẻ, phát triển bóng đá học đường, góp phần thúc đẩy tinh thần thể thao, lối sống lành mạnh và gắn kết cộng đồng ASEAN.

Đội tuyển Indonesia với dàn cầu thủ nhập tịch (áo sẫm) hứa hẹn trở thành ứng cử viên hàng đầu cho chức vô địch FIFA ASEAN Cup. Ảnh: INT

Bước khởi đầu cho sự trỗi dậy

Trong quá khứ, bóng đá Đông Nam Á chủ yếu phát triển qua các giải như SEA Games hay AFF (ASEAN) Cup, nhưng những sân chơi này thường hạn chế về chất lượng cạnh tranh và quy mô quốc tế. FIFA ASEAN Cup được kỳ vọng sẽ tạo ra sân chơi đồng đều và chuyên nghiệp, với việc xếp hạt giống dựa trên thứ hạng FIFA nhằm đảm bảo các trận đấu cân sức.

Cầu thủ sẽ phải đối mặt với áp lực thi đấu quốc tế trong môi trường do FIFA kiểm soát, từ luật lệ, trọng tài đến chuẩn mực tổ chức. Các huấn luyện viên cũng sẽ có cơ hội thử nghiệm chiến thuật, điều chỉnh đội hình và quản lý đội tuyển trong bối cảnh áp lực cao, từ đó nâng cao trình độ huấn luyện và khả năng chiến thuật của toàn đội.

Tại AFF (ASEAN) Cup, Thái Lan vẫn là đội tuyển dẫn đầu với 7 chức vô địch, tiếp theo là Singapore (4 lần), Việt Nam (3), Malaysia (1), trong khi những đội mạnh khác như Indonesia, Myanmar chưa bao giờ bước lên đỉnh vinh quang. Bước ra sân chơi châu lục ở AFC ASIAN Cup, đại diện Đông Nam Á vẫn chỉ là những đội bóng “lót đường”.

Trong đó, Thái Lan có thành tích tốt nhất, vào đến bán kết kỳ giải năm 1972, sau đó giành hạng 3 chung cuộc. Việt Nam có 2 lần vào tứ kết giải vô địch châu Á (2007, 2019). Thống kê cho thấy trong 5 kỳ ASIAN Cup gần nhất, chỉ có hai đội Đông Nam Á vượt qua vòng bảng.

Ngoài yếu tố chuyên môn, FIFA ASEAN Cup còn được xem là cơ hội khai thác tiềm năng thương mại khổng lồ của Đông Nam Á với hơn gần 700 triệu dân, nơi bóng đá luôn chiếm vị trí trung tâm trong đời sống thể thao và giải trí. Giải đấu dự kiến sẽ thu hút bản quyền truyền hình, tài trợ và quảng bá thương hiệu, giúp các đội tuyển nâng tầm hình ảnh quốc tế.

FIFA cũng không thể bỏ qua thực tế rằng mỗi mùa Hè, hàng loạt câu lạc bộ danh tiếng châu Âu đều chọn Đông Nam Á làm điểm dừng chân trong các tour du đấu. Với sức hút ngày càng lớn của Đông Nam Á, triển vọng một ngày đăng cai World Cup không còn là giấc mơ xa vời, và FIFA ASEAN Cup có thể xem như viên gạch đầu tiên đặt nền cho hành trình ấy.

Đây cũng là dịp để các liên đoàn học hỏi kinh nghiệm thương mại, hợp tác với các nhà đầu tư trong nước và quốc tế, từ tài trợ trang phục, trang thiết bị đến quảng bá hình ảnh đội tuyển và giải đấu. Ông Datuk Azzuddin Ahmad - Chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Malaysia, nhận xét: “FIFA ASEAN Cup không chỉ nâng cao chất lượng bóng đá mà còn mở ra thị trường thương mại tiềm năng, giúp các liên đoàn phát triển bền vững.

Trên thực tế, các giải đấu do FIFA tổ chức như FIFA Club World Cup hay U20 World Cup đã chứng minh hiệu quả thương mại vượt trội, và Đông Nam Á hoàn toàn có thể học hỏi mô hình này để phát triển bóng đá chuyên nghiệp”.

Không chỉ là sân chơi thể thao, FIFA ASEAN Cup còn giúp FIFA giám sát trực tiếp các liên đoàn về quản lý, tổ chức giải đấu, trọng tài và chuẩn mực vận hành, đồng thời thúc đẩy liên kết giữa các liên đoàn trong khu vực thông qua trao đổi kinh nghiệm kỹ thuật, đào tạo nhân lực và quản lý chuyên nghiệp.

Giải đấu là cơ hội lịch sử để bóng đá Đông Nam Á nâng cao vị thế, đồng thời học hỏi kinh nghiệm tổ chức và phát triển bóng đá chuyên nghiệp hơn. Thực tế, các liên đoàn khu vực như Thái Lan, Việt Nam, Indonesia hay Malaysia đang tìm kiếm mô hình quản lý bóng đá hiện đại, kết hợp khoa học dữ liệu, quản lý cầu thủ và phát triển tài năng trẻ. FIFA ASEAN Cup sẽ là bệ phóng quan trọng để các liên đoàn thực hành, học hỏi và nâng cấp hệ thống quản lý.

Với những vấn đề đặt ra, FIFA ASEAN Cup được kỳ vọng giúp bóng đá Đông Nam Á khẳng định vị thế trên bản đồ bóng đá quốc tế. Đây là thời điểm để các liên đoàn, huấn luyện viên và cầu thủ không chỉ tranh tài mà còn học hỏi, chuẩn bị cho một thế hệ bóng đá Đông Nam Á mạnh mẽ, bền vững và chuyên nghiệp hơn.

Khánh Vy