Fordow – pháo đài hạt nhân bất khả xâm phạm của Iran - khiến Israel 'đau đầu'

Ảnh chụp vệ tinh khu vực cơ sở hạt nhân Fordow của Iran. Nguồn: Maxar Technologies

Theo báo New York Times, cơ sở hạt nhân kiên cố nhất của Iran – Fordow – được xây dựng sâu trong lòng núi nhằm bảo vệ khỏi các cuộc tấn công. Hiện chỉ có quân đội Mỹ sở hữu loại bom nặng 30.000 pound (13,6 tấn) mới đủ sức vươn tới mục tiêu này.

Loại bom này thường được gọi là “bom xuyên boong-ke” (bunker buster) vì được thiết kế để phá hủy các hầm ngầm sâu hoặc vũ khí được chôn sâu trong những cơ sở có bảo vệ nghiêm ngặt. Nó được cho là loại vũ khí duy nhất có thể thả từ máy bay mà có khả năng phá hủy cơ sở này.

Quả bom có lớp vỏ thép dày hơn nhiều và chứa ít thuốc nổ hơn so với các loại bom phổ thông cùng kích cỡ. Vỏ bọc nặng cho phép quả bom giữ nguyên hình dạng khi xuyên qua đất, đá hoặc bê tông trước khi phát nổ.

Kích thước của nó - dài khoảng 6 mét và nặng 13.600 kg - đồng nghĩa với việc chỉ có máy bay ném bom tàng hình B-2 của Mỹ mới có thể mang được.

Theo quan điểm thông thường, Israel không thể tự mình phá hủy Fordow. Mỹ đã ngăn Israel tiếp cận loại bom xuyên boong-ke này, và dù Israel có tiêm kích, họ chưa phát triển loại máy bay ném bom hạng nặng đủ sức mang vũ khí này.

Tuy nhiên, theo các quan chức quân sự, Israel có thể tiếp cận gần hơn bằng cách tấn công các nhà máy phát điện và trạm truyền tải năng lượng dễ tiếp cận hơn – những cơ sở giúp vận hành Fordow, nơi đang chứa các máy ly tâm tiên tiến nhất của Iran.

Kết hợp với các cuộc không kích của Israel nhằm vào Iran, việc tấn công các cơ sở phụ cận Fordow có thể làm chậm đáng kể khả năng làm giàu uranium của cơ sở hạt nhân được bảo vệ nghiêm ngặt nhất này.

Các lực lượng phòng vệ Israel và các đơn vị bí mật cũng có thể tìm cách khác để vô hiệu hóa Fordow, bao gồm cả việc phá hủy lối vào cơ sở.

Tấn công Fordow là trọng tâm trong bất kỳ nỗ lực nào nhằm phá hủy khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân của Iran. Vào tháng 3/2023, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) báo cáo đã phát hiện uranium được làm giàu đến độ tinh khiết 83,7% tại Fordow – gần với ngưỡng 90% cần thiết để chế tạo vũ khí hạt nhân.

Trong khi đó, Iran – quốc gia đã ký Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) – vẫn khẳng định rằng chương trình hạt nhân của mình chỉ phục vụ mục đích hòa bình.

Video hình ảnh vệ tinh về cơ sở hạt nhân Fordow trong lòng núi của Iran (Nguồn: CNN)

Lý do Mỹ từ chối cung cấp bom xuyên boong-ke cho Israel

Hiện nay, Không quân Mỹ đang điều động các máy bay tiếp dầu, phi cơ và thêm nhiều chiến đấu cơ để hỗ trợ bất kỳ chiến dịch quân sự nào của Mỹ tại Trung Đông.

Tuy nhiên, Tổng thống Trump hiện vẫn chưa thay đổi chính sách lâu năm của Mỹ về việc không cung cấp bom xuyên boong-ke cho Israel.

“Chúng tôi từ lâu đã có chính sách không cung cấp loại bom đó cho Israel vì không muốn họ sử dụng nó”, Tướng Joseph Votel – từng là Tư lệnh Bộ Chỉ huy Trung tâm Mỹ trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump – cho biết. Thay vào đó, Mỹ xem loại bom xuyên boong-ke như một công cụ răn đe, một tài sản an ninh quốc gia chỉ riêng Mỹ sở hữu, nhưng không phải là vũ khí nên phổ biến vì có thể khiến Israel châm ngòi chiến tranh với Iran.

Tehran đã xây dựng cơ sở ly tâm tại Fordow với chủ đích chôn sâu dưới lòng đất nhằm tránh bị tấn công. Năm 1981, Israel từng sử dụng tiêm kích F-15 và F-16 để oanh tạc một cơ sở hạt nhân gần Baghdad trong nỗ lực ngăn Iraq sở hữu vũ khí hạt nhân. Cơ sở đó khi ấy nằm trên mặt đất.

“Iran hiểu rất rõ rằng Israel sẽ tìm cách thâm nhập vào các chương trình hạt nhân của họ, nên họ đã xây dựng Fordow bên trong lòng núi từ rất lâu để giải quyết ‘bài toán hậu Iraq’ sau vụ không kích năm 1981”, chuyên gia về Iran – ông Vali Nasr, giáo sư tại Đại học Johns Hopkins – nhận định.

Mục tiêu khó với Israel

Trong nhiều năm qua, Israel đã nghĩ ra nhiều kế hoạch khác nhau nhằm tấn công Fordow trong bối cảnh không được Mỹ cung cấp bom xuyên boong-ke. Theo một trong các kế hoạch từng được trình lên các quan chức cấp cao trong chính quyền Obama, các trực thăng Israel sẽ chở theo biệt kích đến hiện trường, lính đặc nhiệm sẽ xâm nhập cơ sở, cài thuốc nổ và cho nổ tung nó - các cựu quan chức Mỹ cho biết.

Xem video thử nghiệm bom xuyên boong-ke của Mỹ (Nguồn: Business Insider)

Israel đã thực hiện thành công một chiến dịch tương tự tại Syria vào năm ngoái khi phá hủy một cơ sở sản xuất tên lửa của Hezbollah.

Tuy nhiên, tấn công Fordow sẽ nguy hiểm hơn nhiều, theo nhận định của các quan chức quân sự.

Các quan chức Mỹ hiện cho rằng Israel đã giành được quyền kiểm soát bầu trời trên phần lớn không phận Iran, và các máy bay chiến đấu Israel có thể lượn vòng trên Fordow để khiến cơ sở này tê liệt – ít nhất là tạm thời – nhưng không thể phá hủy hoàn toàn nó.

“Israel gần đây đã tiến hành nhiều chiến dịch bí mật. Nhưng đây vẫn là một mục tiêu cực kỳ khó tiêu diệt”, Tướng Kenneth F. McKenzie Jr., người từng phụ trách kế hoạch chiến tranh với Iran khi còn là Tư lệnh Bộ Chỉ huy Trung tâm Lầu Năm Góc sau Tướng Votel, nhận xét.

David A. Deptula, cựu trung tướng không quân – người từng lên kế hoạch cho các chiến dịch không kích của Mỹ tại Afghanistan năm 2001 và trong cuộc chiến vùng Vịnh năm 1991 – cũng đồng tình rằng Israel có những phương án không cần đến sự hỗ trợ từ Mỹ. Ví dụ, lực lượng đặc nhiệm Israel “có thể đột nhập, áp dụng hoặc sử dụng nhiều biện pháp khác nhau để vô hiệu hóa cơ sở đó”.

Yechiel Leiter, Đại sứ Israel tại Mỹ, thì ám chỉ đến những phương án đó trong chương trình “This Week” của đài ABC News hôm 15/6. “Chúng tôi có một loạt phương án dự phòng cho phép chúng tôi xử lý Fordow. Không phải mọi chuyện đều là vấn đề lên không trung và ném bom từ xa”, ông Leiter nói.

Ngay cả khi Tổng thống Trump cho phép sử dụng máy bay ném bom tàng hình B-2 của Mỹ để thả những quả bom xuyên boong-ke nặng 30.000 pound, theo Tướng McKenzie, vẫn sẽ có nhiều thách thức kỹ thuật và bí mật cấp cao trong việc phối hợp một cuộc tấn công như vậy với Israel.

Cựu Tư lệnh Bộ Chỉ huy Trung tâm Mỹ, Tướng Votel nói thêm, quyết định sử dụng bom xuyên boong-ke của Mỹ cũng sẽ kéo theo những hệ quả quốc tế to lớn. Thứ nhất, một cuộc oanh kích như vậy có thể gây ô nhiễm hạt nhân, đe dọa đến thường dân.

“Tôi nghĩ chắc chắn sẽ có hậu quả quốc tế nghiêm trọng nếu Mỹ bị xem là đồng lõa với Israel trong một cuộc tấn công bị coi là bất hợp pháp nhằm vào chủ quyền của Iran”, Tướng Votel lưu ý.

Các nhà phân tích quân sự cho rằng, Iran có thể mở rộng phản công nhằm vào binh sĩ Mỹ và các mục tiêu của Mỹ trong khu vực và xa hơn nữa. Washington sẽ lại rơi vào thế chiến tranh tại Trung Đông.

Ông Trump đã nhiều lần tuyên bố rõ rằng ông không mấy hứng thú với những cuộc phiêu lưu quân sự mới trong khu vực, và đang cố tránh làm phật ý một bộ phận cử tri chống can thiệp – những người kiên quyết phản đối việc Mỹ dấn sâu hơn vào một cuộc chiến ở Trung Đông.

Thu Hằng/Báo Tin tức và Dân tộc