Gạt bỏ quá khứ, UAE và Bahrain thiết lập quan hệ với Israel tại Nhà Trắng

Lễ ký thỏa thuận thiết lập quan hệ chính thức giữa Israel, UEA và Bahrain diễn ra tại Nhà trắng, trước sự chứng kiến của Tổng thống Donald Trump - Ảnh: Reuters

Bài liên quan

Palestine phản đối mạnh mẽ thỏa thuận lịch sử Israel – UAE

Israel và Hamas đồng ý khôi phục hòa bình dọc biên giới Gaza

Israel phản đối việc bán F-35 cho UAE bất chấp tan băng ngoại giao

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã chủ trì buổi lễ tại Nhà Trắng, giới hạn một tháng đầy kịch tính khi đầu tiên UAE và sau đó là Bahrain đồng ý đảo ngược nhiều thập kỷ thù hận mà không giải quyết tranh chấp giữa Israel với người Palestine.

Trước đám đông vài trăm người tại Nhà Trắng, Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã ký thỏa thuận với Bộ trưởng Ngoại giao Tiểu vương quốc Sheikh Abdullah bin Zayed al-Nahyan và Bộ trưởng Ngoại giao Bahrain Abdullatif Al Zayani.

Các thỏa thuận, bị người Palestine tố cáo, khiến họ trở thành quốc gia Ả Rập thứ ba và thứ tư thực hiện các bước như vậy để bình thường hóa quan hệ kể từ khi Israel ký các hiệp ước hòa bình với Ai Cập năm 1979 và Jordan năm 1994.

Gặp Netanyahu trước đó tại Phòng Bầu dục, Trump nói, "Chúng tôi sẽ có ít nhất năm hoặc sáu quốc gia hợp tác rất nhanh chóng" để thiết lập các thỏa thuận riêng của họ với Israel.

Sau đó, Trump nói với các phóng viên rằng một quốc gia Ả Rập vùng Vịnh thứ ba, Ả Rập Xê Út, sẽ đạt được thỏa thuận với Israel “vào thời điểm thích hợp”. Nội các Ả Rập Xê Út nhấn mạnh trong một tuyên bố về sự cần thiết phải có một "giải pháp công bằng và toàn diện" cho vấn đề Palestine.

Ả Rập Saudi là cường quốc Ả Rập vùng Vịnh lớn nhất. Nhà Vua của vương quốc là người trông coi các địa điểm linh thiêng nhất của đạo Hồi và cai trị nhà xuất khẩu dầu lớn nhất thế giới. Bất chấp sự miễn cưỡng của riêng mình, sự đồng ý lặng lẽ của vương quốc đối với các thỏa thuận được coi là rất quan trọng.

Tổng thống Mỹ và đại diện quan chức của Israel, UEA và Bahrain tại buổi lễ lịch sử - Ảnh: Reuters

Thay đổi tiến trình lịch sử

Buổi lễ ký thỏa thuận quan hệ ngoại giao chính thức đã mang cho Trump những hình ảnh có giá trị khi ông cố gắng nắm giữ quyền lực trong cuộc bầu cử tổng thống vào ngày 3 tháng 11. Cờ của Hoa Kỳ, Israel, UAE và Bahrain được treo rất nhiều xung quanh Nhà Trắng.

“Chúng tôi ở đây chiều nay để thay đổi tiến trình lịch sử”, Trump nói từ ban công Nhà Trắng.

Trump gọi các thỏa thuận là "một bước tiến lớn trong đó mọi người thuộc mọi tín ngưỡng và nguồn gốc cùng nhau sống trong hòa bình và thịnh vượng" và tuyên bố rằng ba nước Trung Đông "sẽ làm việc cùng nhau, họ là bạn".

Các thỏa thuận liên kết đánh dấu một chiến thắng ngoại giao không thể ấn tượng hơn của Trump. Ông đã dành nhiệm kỳ tổng thống của mình để dự báo các thỏa thuận về những vấn đề khó giải quyết như chương trình hạt nhân của Triều Tiên chỉ để tìm kiếm những thành tựu khó nắm bắt.

Việc đưa Israel, UAE và Bahrain lại gần nhau phản ánh mối quan tâm chung của họ về ảnh hưởng ngày càng tăng của Iran trong khu vực và chương trình phát triển của tên lửa đạn đạo của nước này.

Iran đa chỉ trích cả hai thỏa thuận.

Cả ba nhà lãnh đạo Trung Đông đều ca ngợi các thỏa thuận và vai trò của Trump trong các điều khoản, với Netanyahu nói rằng điều đó mang lại hy vọng cho “tất cả người dân của Abraham”.

Tuy nhiên, các quan chức UAE và Bahrain đều tìm cách trấn an người Palestine rằng các quốc gia của họ không từ bỏ họ hoặc nhiệm vụ của họ để trở thành nhà nước ở Bờ Tây và Dải Gaza, mặc dù giới lãnh đạo Palestine đã chỉ trích các thỏa thuận này là sự phản bội chính nghĩa của họ.

Quân đội Israel cho biết, trong một dấu hiệu cho thấy xung đột khu vực chắc chắn sẽ tiếp diễn trong khi xung đột giữa Israel và Palestine vẫn chưa được giải quyết, các chiến binh Palestine đã bắn rocket từ Gaza vào Israel trong buổi lễ.

Dịch vụ cứu thương Magen David Adom của Israel cho biết, các nhân viên y tế đã điều trị cho hai người đàn ông bị thương nhẹ do kính bay ở Ashdod, và bốn người khác bị sốc.

Hỗ trợ đáng giá của Tổng thống Trump

Với việc Trump đang tìm kiếm thêm bốn năm nhiệm kỳ Tổng thống, các thỏa thuận có thể giúp tăng cường sự ủng hộ giữa các cử tri theo đạo Thiên chúa ủng hộ Israel, một phần quan trọng trong cơ sở chính trị của ông.

Một mục tiêu khác trong kế hoạch của Nhà Trắng, ngoài Ả Rập Xê-út, là Oman, nơi mà nhà lãnh đạo đã nói chuyện với Trump vào tuần trước. Oman đã cử đại sứ của mình tới buổi lễ hôm thứ Ba, một quan chức cấp cao của Hoa Kỳ cho biết. Không có đại diện của Ả Rập Xê Út tham dự.

Gặp gỡ ngoại trưởng UAE trước buổi lễ, Trump cảm ơn UAE vì UAE là nước đầu tiên ở Vùng Vịnh đồng ý bình thường hóa quan hệ với Israel và không nghi ngờ gì về vấn đề Iran đang làm thay đổi sự kiện này.

Trump dự đoán rằng Iran, dưới các lệnh trừng phạt nặng nề của Mỹ, sẽ muốn đạt được một thỏa thuận với Washington, nước đang cố gắng đàm phán lại một hiệp định hạt nhân quốc tế.

Hiệp ước của Israel với UAE, có tiêu đề “Hiệp ước Hòa bình, Quan hệ ngoại giao và Bình thường hóa Hoàn toàn”, chi tiết hơn và đi xa hơn so với văn kiện của Bahrain, tuyên bố hòa bình giữa các quốc gia chưa từng gây chiến với nhau.

Thỏa thuận của Israel với Bahrain kêu gọi "quan hệ ngoại giao đầy đủ", nhưng tránh thuật ngữ bình thường hóa.

Cả hai tài liệu đều trích dẫn sự cần thiết phải giải quyết xung đột giữa Israel và Palestine, nhưng không đề cập cụ thể đến giải pháp hai nhà nước.

Một số khác biệt vẫn còn mặc dù mối quan hệ ấm lên. Trump cho biết hôm thứ Ba rằng, ông sẽ không gặp vấn đề gì khi bán máy bay chiến đấu tàng hình tiên tiến F-35 cho UAE, quốc gia đã tìm cách mua chúng trong nhiều năm. Israel, quốc gia có F-35, phản đối việc bán như vậy.

Thất vọng trước việc người Palestine từ chối tham gia vào sáng kiến hòa bình Trung Đông của Trump, Nhà Trắng đã tìm cách bỏ qua họ với hy vọng họ sẽ coi các thỏa thuận với UAE và Bahrain là động lực, thậm chí là đòn bẩy cho các cuộc đàm phán hòa bình.

Phát biểu với Fox News vài giờ trước buổi lễ, Trump dự đoán người Palestine cuối cùng sẽ xây dựng hòa bình với Israel hoặc nếu không sẽ bị “bỏ rơi trong giá lạnh”.

Ban lãnh đạo Palestine từ lâu đã cáo buộc Trump thiên vị thân Israel và tố cáo mối quan hệ hợp tác giữa Ả Rập với Israel, mặc dù Netanyahu đã đồng ý, để đổi lấy bình thường hóa với UAE, đình chỉ kế hoạch sáp nhập các phần của Bờ Tây bị chiếm đóng.

Mặc dù các cuộc đàm phán giữa Israel và Palestine đã đổ vỡ vào năm 2014, một số quốc gia Ả Rập vùng Vịnh và một số quốc gia Ả Rập khác từ lâu đã có những cuộc tiếp xúc không chính thức và lặng lẽ với Israel.