Gay cấn bầu cử giữa nhiệm kỳ ở Mỹ

Tổng thống Mỹ Joe Biden trong một sự kiện vận động bầu cử ngày 7/11 ở bang Maryland. Ảnh: Reuters

Với việc hầu hết người dân Mỹ đang lo lắng về tình hình kinh tế khó khăn, một số chính sách được Tổng thống Joe Biden thúc đẩy - như viện trợ hàng tỷ USD cho Ukraine - có thể sẽ khiến đảng Dân chủ mất quyền kiểm soát Quốc hội vào tay đảng Cộng hòa, báo giới nhận định.

Người dân Mỹ sẽ bỏ phiếu lựa chọn người nắm giữ 435/435 ghế Hạ viện và 35/100 ghế Thượng viện. Đảng Dân chủ hiện sở hữu nhiều hơn đảng Cộng hòa 5 ghế trong Hạ viện. Tại Thượng viện, đảng Dân chủ có 51 ghế (bao gồm ghế chủ tịch của Phó Tổng thống Kamala Harris), còn đảng Cộng hòa sở hữu 50 ghế. Ngoài ra, thống đốc của 36 bang trên tổng số 50 bang của Mỹ sẽ được bầu lại. Hiện Mỹ có 28 thống đốc đảng Cộng hòa và 22 thống đốc đảng Dân chủ.

Sẽ ảnh hưởng chính sách đối ngoại

Công ty thăm dò Real Clear Politics dự đoán đảng Cộng hòa sẽ giành được 227 ghế Hạ viện, trong khi đảng Dân chủ được dự đoán chỉ giành 174 ghế. Tại Thượng viện, đảng Cộng hòa cũng có thể sẽ giành quyền kiểm soát 53 ghế, còn đảng Dân chủ có 47 ghế. Đảng Cộng hòa đang hy vọng sẽ lật ngược thế cờ tại một số thành trì của đảng Dân chủ như Michigan, New York, Nevada, Oregon và Pennsylvania.

Ngay cả các cuộc thăm dò nghiêng về đảng Dân chủ cũng cho thấy cử tri Mỹ đang đặc biệt quan tâm vấn đề kinh tế, bao gồm giá xăng và lạm phát cao nhất kể từ những năm 1980. Đây là một kịch bản ác mộng đối với đảng Dân chủ, CNN đưa tin.

Kết quả bầu cử giữa nhiệm kỳ sẽ ảnh hưởng đáng kể đến chính sách đối ngoại của Mỹ. Tại một cuộc vận động tranh cử tuần trước, Hạ nghị sĩ Marjorie Taylor Greene (đảng Cộng hòa) tuyên bố Ukraine sẽ “không nhận được thêm một xu nào” nếu đảng của bà nắm quyền kiểm soát Hạ viện. Washington đã viện trợ cho Kiev hơn 54 tỷ USD trong năm nay. Đảng Cộng hòa cũng được cho là sẽ thúc đẩy thủ tục luận tội Tổng thống Biden nếu họ chiếm đa số ghế trong Quốc hội.

Tỷ lệ cử tri bỏ phiếu sớm năm nay đã tăng mạnh so với cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2018, với hơn 42 triệu cử tri đã bỏ phiếu trước ngày 8/11. Các hãng truyền thông lớn của Mỹ đưa tin, có thể sẽ mất vài tuần trước khi kết quả được công bố, tùy thuộc thời gian xử lý tất cả các phiếu bầu qua thư.

Ðảng Cộng hòa chờ “sóng đỏ”

Khi các ứng viên dốc sức cho cuộc vận động cuối cùng trong ngày 6/11, đảng Dân chủ đối diện nguy cơ thất bại ở một số bang xanh truyền thống, còn phe Cộng hòa háo hức chờ đợi cơ hội tạo nên một làn sóng đỏ.

Khi chiến dịch vận động bầu cử giữa kỳ đã kết thúc tuần cuối cùng, cử tri Mỹ đang thể hiện dấu hiệu rõ ràng cho thấy họ muốn chối bỏ sự kiểm soát của đảng Dân chủ ở Washington. Ngày 6/11, Tổng thống Joe Biden đi vận động cho Thống đốc New York Kathy Hochul, nơi ông giành được 80% phiếu bầu hồi năm 2020, báo hiệu những thách thức sâu sắc mà đảng Dân chủ phải đối mặt sau 2 năm ông triển khai những chương trình nghị sự lớn trong nước.

Cựu Tổng thống Donald Trump có cuộc vận động ở Miami, một dấu hiệu nữa cho thấy đảng Cộng hòa lạc quan rằng họ có thể chiếm được địa bàn đông dân nhất của bang Florida lần đầu tiên trong 2 thập kỷ. Theo giới quan sát, sự xuất hiện của những gương mặt đó trở thành dấu mốc trong cuộc bầu cử quốc gia đầu tiên trong giai đoạn hậu đại dịch, hậu phán quyết Roe (về quyền phá thai), hậu sự kiện phá phách trụ sở Quốc hội Mỹ 6/1, ở đất nước đang cảm thấy báo động vì tình trạng bạo lực chính trị và những lời nói dối trong cuộc tổng tuyển cử lớn gần đây nhất.

Dù phần lớn cử tri vẫn coi kinh tế là mối quan tâm hàng đầu, gần 3/4 số người Mỹ tin rằng nền dân chủ của họ đang lung lay, và đảng nào cũng gọi đối thủ là mối đe dọa lớn. Nếu đảng Cộng hòa giành được Hạ viện, sự kiểm soát của họ có thể trao quyền cho phe cánh hữu của đảng để họ tiếp tục những cáo buộc bị cho là thuyết âm mưu. Câu hỏi lớn đối với đảng Dân chủ là liệu họ có thể vượt qua lịch sử hay không. Kể từ năm 1934, gần như tất cả các đời tổng thống đều đánh mất đa số trong cuộc bầu cử giữa kỳ đầu tiên. Thông thường, cử tri quay lưng với đảng cầm quyền khi các điều kiện kinh tế kém đi.

“Những người đó không chỉ phải thua. Họ phải thua rất đậm. Họ cần nhận được thông điệp”, Thượng nghị sĩ Marco Rubio của Florida phát biểu tại cuộc vận động của đảng Cộng hòa ở Miami. Sau những ngày vận động trên khắp vùng nông thôn Nevada, Adam Laxalt - ứng viên của đảng Cộng hòa đang cạnh tranh với Thượng nghị sĩ Dân chủ Cortez Masto - tập hợp lực lượng ủng hộ ở Las Vegas vào cuối tuần qua, nơi ông dự báo nơi này sẽ có “sóng đỏ rộng và sâu”. Ông Laxalt nhấn mạnh rằng, ông Biden không đến vận động ở Nevada trong năm nay và cáo buộc đương kim tổng thống để lạm phát tăng đến 15%. “Ông ấy sẽ gọi các bạn là phản dân chủ vì đã dùng hệ thống dân chủ để trao cho chúng tôi sự thay đổi. Nhưng sự thay đổi đó đang đến”, ông Laxalt nói.

Cử tri ưu tiên vấn đề chi phí sinh hoạt hơn những lo ngại về dân chủ hay quyền phá thai. Từ các vùng ngoại ô vùng Đông Bắc đến các bang miền Tây, các chiến lược gia, nghị sĩ và quan chức của Cộng hòa giờ đều nói rằng, họ có thể xới tung các vùng chính của đất nước và mở rộng chiến thắng ra các bang miền nam và Vành đai gỉ sét, những nơi vốn là mảnh đất màu mỡ của họ trong thập kỷ qua.

Có những dấu hiệu ban đầu cho thấy một số nhóm cử tri từng đóng vai trò quyết định đối với chiến thắng của đảng Dân chủ trong các năm 2018 và 2020, gồm nhóm phụ nữ da trắng ở ngoại ô và người gốc Latin, đang quay sang ủng hộ ứng viên của đảng Cộng hòa. Ngày 6/11, Đệ nhất phu nhân Jill Biden đến thành phố Houston để góp sức giữ địa bàn ở khu vực Harris cho đảng Dân chủ. Ở Hạ viện, đảng Cộng hòa cần giành được thêm 5 ghế để kiểm soát được cơ quan này. Thượng viện vẫn ở thế giằng co, vì thế các ứng viên quyết liệt tranh giành ở 3 bang chủ chốt: Georgia, Nevada và Pennsylvania. Phe Cộng hòa chỉ cần có thêm 1 ghế để kiểm soát được Thượng viện.

“Bất kỳ ai ở phe Cộng hòa đều nên lạc quan. Nếu nhìn vào các cuộc thăm dò dư luận, chúng tôi có mọi lý do để nghĩ rằng sẽ có được trên 52 ghế”, Thượng nghị sĩ Rick Scott từ Florida nói.

Minh Hạnh-Bình Giang (theo RT, NYT, Reuters)