Ghi nhận bảy ca nhiễm độc thiếc đầu tiên tại Việt Nam, có ca tử vong
Bảy trường hợp nhiễm độc thiếc cấp tính đầu tiên tại Việt Nam đang điều trị tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai đều có nồng độ thiếc trong cơ thể tăng gấp 40 lần, gặp biến chứng nguy hiểm về sức khỏe và đã có ca tử vong
Bảy trường hợp nhiễm độc thiếc cấp tính đầu tiên tại Việt Nam đang điều trị tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai đều có nồng độ thiếc trong cơ thể tăng gấp 40 lần, gặp biến chứng nguy hiểm về sức khỏe và đã có ca tử vong
Rối loạn tâm thần, tử vong vì ngộ độc thiếc
TS, BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết hiện Trung tâm tiếp nhận khám và điều trị cho sáu bệnh nhân bị nhiễm độc thiếc, phần lớn nhiễm độc nặng. Tất cả các trường hợp đều có nồng độ thiếc trong máu cao, phần lớn cao gấp chục lần ngưỡng cho phép.
Đặc điểm chung của bảy bệnh nhân trên là họ cùng làm việc chung tại bộ phân nghiền nhựa tái chế của một công ty sản xuất mành rèm ở Thanh Miện, Hải Dương. Điều đáng chú ý là trước khi vào làm, tất cả đều khỏe mạnh, sức khỏe hoàn toàn bình thường.
Chỉ sau một thời gian ngắn làm việc tại đây (ngắn nhất là bốn ngày, lâu nhất là một tháng) thì các công nhân có chung biểu hiện: rối loạn tâm thần, đặc biệt là mất trí nhớ, lú lẫn, rối loạn tâm thần, kích động, hành vi bất thường, chụp cộng hưởng từ sọ não có tổn thương chất trắng lan tỏa trên não, xét nghiệm máu có nhiễm toan chuyển hóa, hạ kali máu nặng.
Chuỗi các bệnh nhân nhiễm độc thiếc được phát hiện từ trường hợp anh Nguyễn Đức H., 35 tuổi, nhập viện ngày 9-7 với biểu hiện rối loạn tâm thần, kích động, lẫn lộn, sau đó đi vào hôn mê. Trên phim cộng hưởng từ, não có hiện tượng tổn thương chất trắng lan tỏa nặng nề, nhiễm toan chuyển hóa và hạ kali máu nặng.
Do bố bệnh nhân mới mất được 49 ngày và bệnh nhân bị người yêu chia tay, nên khi xuất hiện các triệu chứng trên mọi người trong gia đình và người thân chỉ nghĩ đến yếu tố tâm thần. Bệnh nhân được đưa đến viện muộn khi các yếu tố bệnh chưa rõ ràng, diễn biến nặng và gia đình đã xin về nhà tử vong.
Tuy nhiên, trước khi xin về, gia đình được biết có một số bạn công nhân cùng làm khác cũng có biểu hiện bất thường và đã kịp báo cho bác sĩ. Các bác sĩ đã hướng dẫn gia đình thông báo cho những người cùng làm cần đi khám kiểm tra càng sớm càng tốt.
Ngay sau đó, có một số bệnh nhân đã đến bệnh viện để thăm khám với những triệu chứng tương tự.
Phim chụp cộng hưởng từ cho thấy tổn thương não của các bệnh nhân này.
Bệnh nhân Nguyễn Kim C. (42 tuổi, Quỳnh Phụ, Thái Bình) vào viện trong tình trạng rối loạn tâm thần, mất trí nhớ, ở nhà lái xe đi lang thang quanh làng. Kết quả xét nghiệm máu có rối loạn nặng. Lo lắng cho tình trạng của bệnh nhân, các bác sĩ ở Trung tâm Chống độc đã tìm mọi cách để xét nghiệm, chẩn đoán, cấp cứu.
Tuy nhiên quá trình tìm kiếm và chẩn đoán gần như bế tắc trong khi cần phải chạy đua chẩn đoán, cứu sống bệnh nhân, đặc biệt cần phải phát hiện nhanh nguyên nhân để thông báo các cơ quan chức năng vào cuộc can thiệp, tránh để những người khác bị nhiễm độc và tử vong tiếp.
ThS, BS Nguyễn Trung Nguyên cho biết, các bác sĩ đã truy tìm tất cả các nguồn thông tin y học, kể cả hỏi ý kiến của các bạn bè, chuyên gia, đồng nghiệp trên quốc tế về chống độc. Rất may đã tìm thấy trên y văn thế giới có một vài trường hợp bị bệnh khi làm việc trong hoàn cảnh gần tương tự.
Với sự giúp đỡ của Viện Hóa thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, bệnh nhân được chỉ định và làm xét nghiệm định lượng kim loại thiếc. Bệnh nhân C có nồng độ thiếc trong máu hơn 200 micogam/lít, nghĩa là tăng gấp hơn 40 lần ngưỡng cho phép. Bệnh nhân được lọc máu, giải độc thiếc và chỉ sau một tuần điều trị tích cực, tình trạng của bệnh nhân đã cải thiện, trí nhớ dần hồi phục …
BS Nguyên cho hay, trường hợp bệnh nhân H đã tử vong khi xét nghiệm lại mẫu máu còn lưu cho thấy nồng độ thiếc trong máu cao gấp trên 50 lần.
Đáng chú ý trong số các bệnh nhân trên, có bệnh nhân đến kiểm tra mặc dù không có triệu chứng lâm sàng khi xét nghiệm thấy có hạ kali máu nặng, có nhiễm toan chuyển hóa hoặc tổn thương não trên phim cộng hưởng từ và nồng độ thiếc trong máu tăng rõ.
"Bệnh nhân có chia sẻ với chúng tôi, cũng có những người khác cùng làm ở bộ phận đó trong thời gian ngắn, chỉ một số ngày nhưng thấy mệt, khó chịu và không chịu nổi đã phải tự bỏ việc", BS Nguyên cho hay.
Như vậy, theo các bác sĩ điều trị, rất có thể có những người khác bị nhiễm độc tương tự nhưng chưa được phát hiện, hoặc có thể nhầm lẫn với nhiều bệnh khác.
Nhiễm độc thiếc là vấn đề sức khỏe nghề nghiệp môi trường mới
BS Nguyễn Trung Nguyên cho biết, các bệnh nhân trên bị nhiễm độc cấp tính thiếc, với các đặc điểm điển hình do hợp chất thiếc hữu cơ gây ra. Thiếc gồm có thiếc dạng nguyên thể kim loại, các hợp chất thiếc vô cơ và các hợp chất thiếc hữu cơ. Thiếc kim loại và thiếc vô cơ về cơ bản không độc. Các hợp chất thiếc hữu cơ có độc tính rất cao, rất dễ hấp thu qua đường hô hấp, qua da và qua đường tiêu hóa.
"Độc nhất là các hợp chất thiếc triethyl và thiếc trimethyl. Đây là các hợp chất có một công dụng là làm chất ổn định nhựa (plastic stabilizer), ổn định nhiệt (heat stabilizer), được cho vào nhựa giúp nhựa bền vững với nhiệt. Nhiễm độc thiếc hữu cơ gây nhiều tổn thương nặng ở các cơ quan, bao gồm não (gây các rối loạn tâm thần kinh và tổn thương chất trắng), tổn thương gan, thận, miễn dịch, máu,…", BS Nguyên cho biết.
Hiện nay, trên thế giới và cả trong nước vẫn chưa có phác đồ điều trị nhiễm độc thiếc, do đó việc điều trị khó khăn. Các bác sĩ phải vừa điều trị vừa theo dõi sát để đánh giá điều chỉnh. Trong khi nguy cơ tổn thương não không rõ tiến triển ra sao, hồi phục, năng lên hay di chứng.
BS Nguyên cho biết, nhiễm độc thiếc là vấn đề sức khỏe nghề nghiệp môi trường mới ở nước ta và thực sự ảnh hưởng tới người lao động. Ở Việt Nam, có lẽ đây là các ca đầu tiên ở trong nước được phát hiện. Trên thế giới cũng mới chỉ ghi nhận một số ca.
Bác sĩ kiểm tra sức khỏe cho bệnh nhân sau thời gian điều trị.
"Nguy cơ nhiễm độc thiếc ở nước ta là có khi hiện tượng tái chế nhựa và khai khoáng vẫn đang có ở nhiều nơi. Đây là bệnh đặc biệt, từ trước đến nay chưa được nghĩ tới nên dễ bị bỏ quên, dễ nhầm với các bệnh khác. Thí dụ tổn thương não chất trắng lại nghĩ do viêm não hoặc các bệnh não khác", BS Nguyên cảnh báo.
Bệnh viện Bạch Mai đã có công văn báo cáo Bộ Y tế, Sở Y tế địa phương, các cơ quan liên quan để phối hợp tìm ra nguyên nhân, giải quyết để không gây ra nhiễm độc tiếp.
Trung tâm chống độc cũng kêu gọi những công nhân làm việc trong các môi trường, vị trí như vậy khẩn trương đi kiểm tra sức khỏe, ít nhất là sàng lọc tại bệnh viện tỉnh (với Bệnh viện đa khoa tỉnh Hải Dương, Trung tâm đã có hướng dẫn về sàng lọc phát hiện nhanh).
Qua thông báo lại của Bệnh viện tỉnh Hải Dương và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hải Dương, đã có 15 bệnh nhân tới Bệnh viện tỉnh Hải Dương khám, trong đó có tám bệnh nhân ù tai, nghe kém, sáu bệnh nhân có hạ kali máu.
Các bệnh nhân này được khuyến cáo cần nhập viện để đánh giá tiếp và điều trị.
