Ghi nhận ca viêm não cấp hiếm gặp do Parvovirus B19 ở Việt Nam

TS.Đỗ Thiện Hải, Phó giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới trẻ em (Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết, Bệnh viện mới đây tiếp nhận một trường hợp trẻ trai 4 tuổi, nhập viện vì sốt, phát ban đỏ ở 2 má và rối loạn tri giác.

Bệnh diễn biến trong 9 ngày, trẻ sốt cao liên tục, nhiệt độ cao nhất 39°C.

Theo khảo sát huyết thanh, 50-80% người trưởng thành đã nhiễm Parvovirus B19 trước đó, tạo miễn dịch bảo vệ.

Ngày thứ 9 của bệnh, trẻ xuất hiện tình trạng thay đổi tri giác (lơ mơ), ngủ nhiều, run chi, đi lại khó khăn. Kèm theo đó, trẻ có phát ban đỏ ở 2 má và ban dạng sẩn rải rác ở thân mình.

Trẻ không ho, không chảy mũi, không nôn, không co giật, đại tiện bình thường. Trước đó, trẻ được điều trị viêm phế quản do Mycoplasma pneumoniae bằng kháng sinh Azithromycin và Levofloxacin, tình trạng lâm sàng ổn định.

Khi vào viện, trẻ sốt 38,7°C, điểm Glasgow 13, hội chứng màng não âm tính, run hai tay, liệt hai chi dưới. Đồng tử đều, kích thước 2 mm, phản xạ ánh sáng dương tính. Phổi thông khí đều, không ran, không suy hô hấp. Bụng mềm, gan-lách không to. Ban đỏ ở 2 má (dạng “má bị tát”) và ban dạng sẩn rải rác ở thân mình. Các cơ quan khác chưa phát hiện bất thường.

Trẻ được chẩn đoán viêm não và được điều trị bằng Acyclovir và Dexamethasone trong khi chờ kết quả xét nghiệm nguyên nhân. Các xét nghiệm ban đầu đều âm tính với các nguyên nhân viêm não phổ biến. Với các biểu hiện lâm sàng, bác sỹ định hướng nguyên nhân do Parvovirus B19. Kết quả PCR Parvovirus B19 trong dịch não tủy dương tính.

Sau điều trị, trẻ hết sốt, tri giác cải thiện dần, tình trạng run chi và yếu 2 chân phục hồi. Trẻ ra viện sau 2 tuần điều trị, lâm sàng hồi phục hoàn toàn. Khi tái khám 2 tuần sau, trẻ hoàn toàn bình thường, không ghi nhận tổn thương trên MRI sọ não.

TS.Hải cho biết, ban đỏ truyền nhiễm là do nhiễm Parvovirus B19 cấp tính. Ở trẻ em, bệnh thường gây triệu chứng nhẹ, phát ban dạng đốm hoặc dát sẩn bắt đầu từ má và lan rộng, chủ yếu đến các chi đã tiếp xúc. Ở thai nhi, nhiễm virus có thể gây tử vong.

Ban đỏ truyền nhiễm do Parvovirus B19 được gọi là “bệnh thứ năm”, là một bệnh nhiễm virus thường gây phát ban ở trẻ em (bốn bệnh nhiễm virus trước là sởi, rubella, thủy đậu và ban đào). Virus Parvovirus B19 chỉ gây bệnh ở người, với biểu hiện lâm sàng đa dạng: ban đỏ nhiễm trùng, suy tủy thoáng qua, viêm khớp…

Bệnh xuất hiện chủ yếu vào mùa xuân, thường gây các vụ dịch địa phương vài năm một lần, đặc biệt ở trẻ từ 5-7 tuổi. Triệu chứng viêm não cấp do Parvovirus B19 ở trẻ em rất đa dạng, bao gồm các triệu chứng thần kinh: thay đổi ý thức (100%), co giật (44,1%), dấu hiệu thần kinh khu trú (35,3%), kèm theo các biểu hiện nhiễm Parvovirus B19 như sốt, phát ban, đau khớp, thiếu máu.

Thời gian ủ bệnh từ 4-14 ngày. Biểu hiện ban đầu giống cúm không đặc hiệu (sốt nhẹ, khó chịu). Sau vài ngày, xuất hiện ban đỏ cứng, hợp lại trên má (“ban dạng má tát”), phát ban đối xứng trên cánh tay, chân (thường là bề mặt duỗi) và thân, thường không xuất hiện ở lòng bàn tay và bàn chân. Ban đỏ dạng dát-sẩn, có xu hướng hội tụ, hình thành các vùng có hình lưới hoặc ren, dày với trung tâm rõ, ưu thế ở vùng da tiếp xúc ánh sáng.

Phát ban và toàn bộ bệnh kéo dài 5-10 ngày, nhưng phát ban có thể tái phát trong vài tuần, nặng hơn khi tiếp xúc ánh sáng, tập thể dục, nóng, sốt hoặc căng thẳng tinh thần.

Người lớn cũng có thể nhiễm virus, gây các hội chứng khác nhau như ban xuất huyết, ban dạng sẩn ở vùng đi găng tay/tất, bệnh khớp, cơn bất sản thoáng qua, thai lưu hoặc phù thai nhi.

Theo khảo sát huyết thanh, 50-80% người trưởng thành đã nhiễm Parvovirus B19 trước đó, tạo miễn dịch bảo vệ. Viêm não cấp do Parvovirus B19 có thể hồi phục hoàn toàn. Tuy nhiên, một số bệnh nhân có di chứng thần kinh nghiêm trọng hoặc tử vong. Trong nghiên cứu nhóm trẻ bị viêm não cấp do Parvovirus B19, 57,6% hồi phục hoàn toàn, 33,3% có di chứng thần kinh, 8,8% tử vong.

Di chứng thần kinh gồm chậm phát triển tâm thần-vận động, suy giảm nhận thức, động kinh, hội chứng tiểu não, liệt nửa người hoặc liệt tứ chi co cứng.

“Viêm não do Parvovirus B19 rất hiếm, các triệu chứng thần kinh không đặc hiệu. Chẩn đoán xác định dựa vào phát hiện DNA-B19 hoặc anti-B19 IgM trong dịch não tủy và/hoặc huyết thanh. Hiện chưa có điều trị đặc hiệu, chủ yếu là điều trị hỗ trợ”, TS.Hải cho biết thêm.

D.Ngân