Gia công tại chỗ: Lợi thế giúp công nghiệp hỗ trợ tăng sức cạnh tranh

Sự phát triển của công nghiệp hỗ trợ được xem là "chìa khóa" để tăng năng lực sản xuất, giảm phụ thuộc nhập khẩu và nâng cao vị thế của doanh nghiệp Việt trong chuỗi cung ứng. Nhằm phân tích sâu hơn vai trò và hướng đi của doanh nghiệp trong lĩnh vực này, phóng viên Báo Công Thương đã trao đổi với ông Hoàng Văn Hưng, Giám đốc Công ty Cổ phần công nghiệp Kansai bên lề Tuần lễ công nghiệp và công nghệ Việt Nam 2025.

Tiềm năng lớn của doanh nghiệp phụ trợ

- Ông đánh giá như thế nào về tiềm năng phát triển của doanh nghiệp Việt trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, đặc biệt là các sản phẩm mang tính kỹ thuật chuyên sâu?

Ông Hoàng Văn Hưng: Theo tôi, tiềm năng phát triển của các doanh nghiệp Việt trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ rất lớn, đặc biệt với những sản phẩm đòi hỏi kỹ thuật cao. Lý do đầu tiên nằm ở chính sự chuyển dịch mạnh mẽ của các ngành sản xuất trong nước. Từ thép, thực phẩm, hóa chất đến chế biến chế tạo, nhu cầu về linh kiện chuyên dụng đang tăng nhanh và liên tục mở rộng. Các doanh nghiệp Việt Nam có lợi thế về khả năng đáp ứng linh hoạt, am hiểu thị trường nội địa và có thể rút ngắn thời gian giao hàng so với hàng nhập khẩu. Với những mặt hàng chỉ cần thay đổi nhỏ về góc độ hoặc lưu lượng đã thành một mã sản phẩm mới, năng lực gia công tại chỗ là lợi thế rất đáng kể.

Ông Hoàng Văn Hưng, Giám đốc Công ty Cổ phần công nghiệp Kansai trao đổi với phóng viên Báo Công Thương bên lề Tuần lễ công nghiệp và công nghệ Việt Nam 2025. Ảnh: Thanh Tuấn

Một yếu tố quan trọng khác đến từ chất lượng sản phẩm. Hiện, nhiều doanh nghiệp Việt hoàn toàn đủ khả năng sản xuất linh kiện có độ chính xác cao, tương đương hàng Nhật hoặc Mỹ nhưng giá thành thấp hơn. Điều này tạo ra sức cạnh tranh thật sự trên thị trường và tăng cơ hội cho doanh nghiệp nội địa tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng. Nhiều tập đoàn lớn tại Việt Nam đã tin tưởng sử dụng hàng trong nước như THACO hay một số đơn vị ngành thép và ngành đường sắt. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho thấy doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Ngoài ra, việc hình thành đội ngũ kỹ thuật trưởng thành từ các doanh nghiệp nước ngoài cũng là nền tảng để doanh nghiệp nội có thể phát triển bền vững. Họ hiểu tiêu chuẩn, quy trình và biết cách duy trì chất lượng ổn định. Đây là yếu tố đặc biệt quan trọng trong các lĩnh vực mang tính đặc thù và đòi hỏi sự tỉ mỉ cao.

Nếu có thêm sự kết nối hiệu quả giữa doanh nghiệp nhỏ với các chương trình hỗ trợ của Nhà nước và các tập đoàn đầu chuỗi, tôi tin rằng, công nghiệp hỗ trợ Việt sẽ còn phát triển mạnh hơn nữa, không chỉ dừng ở thị trường nội địa mà còn có thể từng bước mở rộng sang thị trường quốc tế trong những lĩnh vực ngách có lợi thế.

Giải "bài toán" kết nối cho doanh nghiệp nhỏ

- Trong quá trình tham gia chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn, doanh nghiệp nhỏ như Kansai đang gặp những khó khăn gì về kết nối, thủ tục hay tiếp cận các chương trình hỗ trợ của Nhà nước, thưa ông?

Ông Hoàng Văn Hưng: Theo kinh nghiệm của tôi, doanh nghiệp nhỏ như Kansai khi tham gia vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn gặp khá nhiều khó khăn, không chỉ ở năng lực sản xuất mà còn ở khâu kết nối và thủ tục. Trên giấy tờ, có rất nhiều chương trình, gói hỗ trợ được nhắc đến, nhưng để một doanh nghiệp quy mô gia đình, ít nhân sự như chúng tôi tiếp cận được là chuyện không hề đơn giản. Thông tin thường nằm rải rác ở nhiều kênh, không có người hướng dẫn cụ thể từng bước, nên phần lớn doanh nghiệp nhỏ chỉ nghe nói chứ không biết bắt đầu từ đâu.

Về thủ tục, khó khăn lớn nhất là hồ sơ và điều kiện. Nhiều chương trình yêu cầu quy mô doanh thu, số lao động, tiêu chuẩn quản trị, hệ thống giấy tờ rất bài bản, trong khi doanh nghiệp nhỏ thường tập trung toàn lực cho sản xuất, không có bộ phận chuyên trách để theo các thủ tục này. Muốn vay vốn ưu đãi cũng phải có tài sản bảo đảm, báo cáo tài chính đẹp, trong khi đặc thù ngành gia công là vốn ít, tài sản máy móc không nhiều, dòng tiền lại theo đơn hàng. Vì vậy, dù có nhiều ưu đãi, nhưng thực tế chạm tay được vào các ưu đãi đó rất khó.

Khả năng gia công tại chỗ giúp doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ chủ động nguồn linh kiện, nâng chất lượng và tăng tốc tham gia chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn. Ảnh: Thanh Tuấn

Về kết nối với các tập đoàn lớn, doanh nghiệp nhỏ thường ở thế bị động. Chúng tôi phụ thuộc nhiều vào mối quan hệ, uy tín kỹ thuật tích lũy dần qua từng đơn hàng; có rất ít kênh chính thức để giới thiệu, thẩm định rồi đưa vào danh sách nhà cung cấp tiềm năng. Những buổi hội chợ, triển lãm như lần này là dịp rất quý, nhưng mới chỉ dừng lại ở bước gặp gỡ ban đầu. Nếu có những cơ chế kết nối sâu hơn, đơn vị trung gian đứng ra bảo chứng về kỹ thuật và hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ hoàn thiện hồ sơ, thủ tục để tham gia chương trình của Nhà nước và chuỗi cung ứng của tập đoàn lớn, thì hiệu quả sẽ thực chất hơn rất nhiều.

- Từ kinh nghiệm nhiều năm trong ngành, theo ông, đâu là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt nâng cao năng lực, tiến tới tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng trong nước và quốc tế?

Ông Hoàng Văn Hưng: Theo tôi, yếu tố then chốt đầu tiên là con người và tư duy làm nghề. Công nghiệp hỗ trợ là lĩnh vực rất đặc thù, đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và tinh thần học hỏi liên tục. Nếu đội ngũ kỹ thuật không thật sự hiểu sản phẩm, không nắm vững nguyên lý vận hành của hệ thống mà mình đang gia công chi tiết, thì rất khó đáp ứng yêu cầu của các tập đoàn lớn. Doanh nghiệp phải xây dựng được một lớp nhân sự nòng cốt, am hiểu cả kỹ thuật lẫn yêu cầu của khách hàng, sẵn sàng trao đổi trực tiếp với kỹ sư phía đối tác bằng cùng ngôn ngữ chuyên môn.

Yếu tố thứ hai là kỷ luật về chất lượng và tiến độ. Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ muốn đi xa thì không thể làm theo kiểu hứng đâu làm đó. Mỗi chi tiết cung cấp cho khách hàng phải đạt độ ổn định cao, lặp đi lặp lại được, có hồ sơ quản lý rõ ràng. Khi đã vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn, chuyện giao hàng đúng hẹn, đáp ứng chính xác thông số kỹ thuật, xử lý nhanh các lỗi phát sinh là điều bắt buộc. Nếu làm được điều đó bền bỉ, doanh nghiệp sẽ xây dựng được uy tín và dần dần được giao những đơn hàng khó hơn, có hàm lượng kỹ thuật cao hơn.

Cuối cùng là khả năng linh hoạt và chủ động nâng cấp công nghệ. Đặc thù của công nghiệp hỗ trợ là chỉ cần thay đổi một góc phun, một lưu lượng hay một chi tiết nhỏ là đã ra mã sản phẩm khác. Doanh nghiệp phải có tư duy tối ưu hóa, đầu tư máy móc ở mức hợp lý nhưng biết khai thác hết công suất, đồng thời chủ động học hỏi công nghệ từ các đối tác nước ngoài. Khi doanh nghiệp Việt Nam có thể chứng minh rằng mình làm được sản phẩm tương đương hàng nhập, với giá tốt hơn và thời gian giao hàng nhanh hơn, "cánh cửa" tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng cả trong nước và quốc tế sẽ rộng mở hơn rất nhiều.

- Xin cảm ơn ông!

Thanh Bình