Giá gạo sẽ tăng cao trên toàn cầu?

Theo CNBC, giá lương thực đã tăng vọt trong vài tháng qua. Giới quan sát cảnh báo rằng gạo - loại thực phẩm thiết yếu ở phần lớn quốc gia châu Á - có thể là mặt hàng tiếp theo.

Giá của nhiều loại thực phẩm, từ lúa mì, các loại ngũ cốc khác, thịt đến dầu, đã tăng vọt. Đà tăng giá được thúc đẩy bởi một loạt yếu tố, từ chi phí phân bón, năng lượng tăng cao trong năm qua và xung đột Nga - Ukraine.

Hàng loạt quốc gia như Ấn Độ và Indonesia đã đưa ra lệnh cấm xuất khẩu đối với những mặt hàng quan trọng như lúa mì, dầu cọ. Tình trạng gián đoạn cũng ảnh hưởng tới các mặt hàng xuất khẩu như lúa mì, yến mạch và đường của Ukraine.

Những bất ổn toàn cầu đã đẩy giá của nhiều loại thực phẩm, từ lúa mì, các loại ngũ cốc khác, thịt đến dầu, tăng vọt. Ảnh: Reuters.

Giá gạo sẽ tăng cao?

Giới quan sát cho rằng gạo sẽ không miễn nhiễm với đà tăng giá. Theo chỉ số giá lương thực của Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc, vào tháng 5, giá gạo trên thị trường thế giới đã ghi nhận tháng thứ 5 tăng liên tiếp và chạm ngưỡng cao nhất trong 12 tháng.

Trên thực tế, sản lượng lúa gạo vẫn dồi dào. Nhưng giá lúa mì đi lên và chi phí canh tác cao hơn sẽ thúc đẩy giá gạo.

"Chúng ta cần theo dõi giá gạo trong thời gian tới. Bởi giá lúa mì tăng có thể thúc đẩy nhu cầu đối với gạo và làm giảm nguồn cung sẵn có", bà Sonal Varma - nhà kinh tế trưởng tại ngân hàng Nhật Bản Nomura - bình luận.

Bà Varma cho rằng chủ nghĩa bảo hộ lương thực trên toàn cầu đã khiến áp lực giá càng trở nên tồi tệ. "Chi phí trồng trọt đi lên, trong khi giá nhiên liệu tăng cao đẩy chi phí vận chuyển hàng hóa lên cao", bà lập luận.

"Vì thế, chúng ta có nguy cơ chứng kiến chủ nghĩa bảo hộ được áp dụng ở nhiều quốc gia hơn", vị chuyên gia cảnh báo.

Tuy nhiên, bà cho rằng rủi ro đối với gạo vẫn ở mức thấp. Bởi nguồn cung gạo có sẵn trên toàn cầu vẫn dồi dào. Ấn Độ cũng dự kiến có một mùa bội thu vào mùa hè này.

Việc Nga đổ quân vào Ukraine đã làm tăng giá lúa mì. Cả 2 quốc gia đều là những quốc gia xuất khẩu lúa mì lớn. Cuộc chiến cũng cản trở hoạt động canh tác và chặn đứng dòng chảy xuất khẩu ngũ cốc tại Ukraine.

So với một năm trước đó, giá lúa mì đã tăng 50%.

Nói với Reuters, 4 công ty xuất khẩu gạo tiết lộ trong 2 tuần qua, các thương lái đã mua nhiều gạo từ Ấn Độ hơn. "Tình hình sẽ trở nên đáng lo ngại hơn nhiều nếu Ấn Độ áp dụng lệnh cấm xuất khẩu gạo trong những tuần tới, giống như cách mà họ đã làm với lúa mì và đường", ông David Laborde - chuyên gia nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế - nói với CNBC.

Rủi ro từ chủ nghĩa bảo hộ lương thực

Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, Ấn Độ và Trung Quốc là 2 nhà sản xuất gạo hàng đầu thế giới, chiếm hơn 50% tổng sản lượng toàn cầu. Việt Nam là nhà sản xuất lớn thứ 5, còn Thái Lan đứng thứ 6.

Hồi tháng 5, Ấn Độ áp đặt lệnh cấm xuất khẩu lúa mì với lý do "quản lý an ninh lương thực chung trong nước". Nước này cũng đưa ra các hạn chế đối với xuất khẩu đường chỉ vài ngày sau lệnh cấm lúa mì.

Theo ông Laborde, tăng giá sẽ là biện pháp tốt hơn so với cấm xuất khẩu. "Một bên là tăng giá, giúp bù đắp chi phí tăng cao, thúc đẩy sản xuất và có lợi cho nông dân. Bên còn lại là cấm xuất khẩu, đẩy giá trên thị trường thế giới lên cao, trong khi giá tại thị trường nội địa lao dốc", ông lập luận.

Còn theo ông Nafees Meah - đại diện khu vực Nam Á tại Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế, chi phí nhiên liệu tăng vọt khiến chi phí sản xuất lúa gạo tăng cao.

"Vì thế, nếu giá trên thị trường đi lên, tại sao nông dân không được hưởng lợi?", vị chuyên gia đặt câu hỏi.

Tuy nhiên, giá gạo tăng sẽ tác động xấu đến nhiều người châu Á. "Ở khu vực Đông Nam Á - Thái Bình Dương, các quốc gia như Lào, Đông Timor, Campuchia và ngay cả những nước như Indonesia - nước đông dân nhất khu vực, nhiều người đang đối mặt với nguy cơ mất an ninh lương thực", ông Nafees bình luận.

Ông cho rằng họ sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nếu giá tiếp tục tăng cao và được duy trì ở ngưỡng cao.

Chỉ số giá thực phẩm của Liên Hợp Quốc cho thấy giá đã tăng hơn 75% so với mức trước đại dịch. "Tình trạng thiếu hụt lao động do đại dịch và xung đột Nga - Ukraine khiến tình hình càng trở nên tồi tệ", bà Frederique Carrier - Giám đốc điều hành, kiêm Trưởng bộ phận Chiến lược đầu tư của RBC Wealth Management - bình luận.

Theo bà Carrier, khoảng 1/3 chi phí sản xuất thực phẩm liên quan đến năng lượng. Cần rất nhiều năng lượng để sản xuất phân bón. Do đó, giá phân bón đã tăng vọt kể từ năm ngoái.

Thảo Phương