Già làng Hiơng hướng thiện

Từ bỏ lầm lỗi quá khứ để làm lại cuộc đời

Chân dung già làng Puih Hiơng

Sinh năm 1956 ở làng Trol Đeng - một ngôi làng Jrai hiền hòa ở thị trấn Chư Ty (Đức Cơ, Gia Lai), Puih Hiơng được cha mẹ cho đi học, trở thành thầy giáo ở huyện Đắk Glei, Kon Tum. Khi vừa đi dạy, vừa nuôi dưỡng ước mơ học nữa để trở thành bác sỹ, chữa bệnh cho mọi người nhưng chẳng ngờ, vào một đêm cuối đông năm 1977, có người rủ Puih Hiơng trốn ra rừng theo FULRO.

“Hắn vừa lôi kéo, vừa đe dọa rằng nếu ở lại làng, tôi sẽ bị chính quyền bắt bớ, giam giữ. Lo sợ, tôi gia nhập FULRO mà không biết rằng vì quyết định sai lầm đó sau này tôi phải trả giá rất đắt”, Puih Hiơng kể.

Puih Hiơng cho biết, ở trong rừng suốt 2 năm ròng rã, hoạt động địa bàn Kon Tum và huyện Chư Păh (Gia Lai), cả nhóm tự chống chọi với đói rét, ốm đau. Có khi đói quá, chúng xuống núi xin hoặc trộm thức ăn của bà con đi làm rẫy. Puih Hiơng được bọn FULRO tự phong là “Tiểu đoàn phó” kiêm công tác tham mưu.

Đến đầu năm 1980, Puih Hiơng bị bắt ở Gia Lai và đưa đi cải tạo ở Trại giam Nam Hà, tỉnh Hà Nam 16 năm 3 tháng.

Với quyết tâm sửa lỗi, Puih Hiơng phấn đấu cải tạo tốt và vận động các phạm nhân khác chấp hành quy định trại giam, được cử vào Ban trật tự của Trại. Năm 1997, mãn hạn tù, Puih Hiơng về làng Trol Đeng. Lúc này, FULRO lại tìm cách liên lạc nhiều lần, nhất là người bạn học thời niên thiếu tên là Ksor Blih (Ama Rơ Chel - đối tượng cốt cán trong tổ chức MFI, FULRO lưu vong ở Mỹ). Có lần, Blih gửi cho tôi 10 USD. Tôi hỏi: Gửi cho tôi với mục đích gì? Blih nói: “Gửi anh uống cà phê”. Tôi nói: “Tôi không nhận, tôi bận làm lại cuộc đời. Anh ở bên đó đừng làm bậy, khổ bà con. Lỡ nghe theo anh bị tù tội như tôi, anh có giúp gì được họ không?”. Blih không trả lời được.

“Cũng vào thời gian đầu sau khi tôi về làng, có người dẫn tôi đi phỏng vấn. Họ hỏi tôi muốn đi Mỹ không, tôi nói không đi. Người ta nói tôi đã bỏ lỡ cơ hội đi Mỹ, bỏ cơ hội “đổi đời”, nhưng tôi chưa một lần ân hận vì quyết định đó, bởi thông qua người anh ruột hiện đang ở Mỹ, tôi biết sự thật về cái gọi là “thiên đường”, là “miền đất hứa” mà người ta vẽ ra”, Puih Hiơng thổ lộ.

Trong dòng cảm xúc, Puih Hiơng kể: Anh tôi liên tục gọi điện về, khuyên tôi đừng đi, anh tôi bên đó cũng phải đi làm quần quật cả ngày mới đủ sống, rất mệt mỏi. Tôi cũng không muốn như Ksor Blih, nhận mấy đồng bạc nhơ bẩn từ các tổ chức phản động khác rồi tuyên truyền vào trong nước, xúi giục bà con làm điều sai trái, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc. Tôi tự nhủ, tốt nhất, tôi nên ở lại quê hương để ngăn bà con trong làng, trong xã không nghe kẻ xấu lôi kéo hoạt động FULRO, “Tin lành Đêga”, vượt biên trái phép.

Già làng Puih Hiơng kể chuyện về cuộc đời mình

Hơn 26 năm ở làng Trol Đeng, Puih Hiơng đã chứng kiến bao biến cố của các buôn làng trên địa bàn tỉnh khi bà con bị FULRO o ép, xúi giục gây rối, gây bạo loạn để rồi rơi vào vòng lao lý, nhất là vào năm 2001, 2004. Những thời điểm nóng bỏng đó, có người đến rủ Puih Hiơng tái hoạt động FULRO.

“Họ tâng bốc quá khứ của tôi, gọi tôi là “anh cả” và hứa hẹn nhiều lợi ích nghe rất bùi tai. Nhưng đã nếm mùi cơ cực và đau khổ vì theo FULRO nên tôi không mắc mưu nữa mà đồng hành cùng cán bộ Công an, chính quyền thuyết phục bà con ra về, không tham gia biểu tình, gây rối”, Puih Hiơng kể.

Xây dựng làng Trol Đeng văn hóa, giàu đẹp

Mềm mỏng có, kiên quyết có, Puih Hiơng lấy bài học của bản thân để ra sức khuyên ngăn nhiều trường hợp tránh bước vào sai lầm mà mình từng trải qua, ngăn điều xấu độc làm hại buôn làng.

“Có lần vào nửa đêm, hay tin có người bị dụ dỗ làm điều sai trái, tôi tức tốc lên ngay xã biên giới Ia Pnôn để ngăn cản Ksor Gai (đối tượng FULRO tại xã Ia Pnôn) định qua biên giới nhận tài liệu về để tuyên truyền, hoạt động FULRO. Tôi thuyết phục Gai thành công, tránh cho Gai vào con đường tội lỗi”, Puih Hiơng cho biết.

Cũng có người cố chấp, không nghe sự cảnh báo, theo FULRO làm điều sai trái nên phải nhận án phạt tù về tội phá hoại chính sách đoàn kết dân tộc như: Siu Brơm (làng Ngol Rong, xã Ia Krel, huyện Đức Cơ). Năm 2010, Ksor Blih liên lạc, chỉ đạo Brơm móc nối hoạt động cùng với các đối tượng tại TP Pleiku, Chư Prông, Chư Sê, Đăk đoa, Đức Cơ (Gia Lai) thành lập cái gọi là “Hội thánh Tin lành Đêga tỉnh Gia Lai” và được FULRO lưu vong phong làm “Chấp sự phó”. Sau gần 10 năm cải tạo, ngày Brơm trở về, Puih Hiơng đến thăm, Brơm bảo: “Giờ tôi tin anh rồi”.

Già làng Puih Hiơng cùng cán bộ Công an huyện Đức Cơ thăm gia đình Rơ Mah Quýt

Hồi năm 2015, làng Trol Đeng có 3 người gồm: Rơ Mah Quýt (sinh năm 1978); Ksor Thái (sinh năm 1979) và Kpuih Tuyl (sinh năm 1989) trốn sang Thái Lan. Người ta tuyên truyền sang Thái Lan 2, 3 ngày thì được đi nước thứ 3 luôn, nhưng thực tế họ qua đó hơn 2 tháng mà chẳng thấy ai đoái hoài. Đi làm không đủ gạo ăn, lại sợ cảnh sát Thái Lan bắt, họ đi theo một người Campuchia cùng cảnh ngộ về Campuchia rồi lẩn trốn trong rừng, khu vực giáp biên giới Việt Nam. Một tối, bố vợ Quýt hớt hải chạy sang nhà Puih Hiơng, hỏi có cách nào để đón họ về làng không? Puih Hiơng điện thoại nhờ cán bộ Công an giúp trường hợp này. Thế rồi cán bộ Công an làm các thủ tục cùng trực tiếp vào rừng đón 3 người đi lầm đường trở về.

Puih Hiơng nói với họ: “Hồi xưa chú thuộc thành phần được đi Mỹ nhưng chú đã quyết định ở lại quê hương. Ở đâu cũng phải lao động mới có ăn, nhưng đất khách quê người vất vả, khó khăn hơn nhiều. Các cháu qua Thái Lan một thời gian là hiểu rồi, ở Mỹ cũng thế thôi. Các cháu đừng đi đâu nữa, sống với bà con buôn làng đầm ấm, tình cảm, chịu khó làm ăn mới ổn định được”. Nghe lời Puih Hiơng, họ cúi đầu, lặng lẽ ăn năn.

Sau chuyến vượt biên hao tiền tốn của, trở về tay trắng, đời sống gia đình Quýt, Thái, Tuyl đều gặp khó khăn. Là tổ trưởng tổ vay vốn trong làng, Puih Hiơng đề xuất với chính quyền địa phương tạo điều kiện cho họ vay tiền Ngân hàng chính sách để đầu tư phát triển kinh tế. Sau 8 năm nỗ lực, chăm chỉ làm ăn, hiện nay cả 3 nhà đã ổn định. Rơ Mah Quýt làm kinh tế khá nhất, có 5 ha điều, 600 cây cà phê, mới xây căn nhà to đẹp trị giá 500 triệu đồng. Quýt còn được bà con tín nhiệm giao cho phụ trách điểm nhóm Tin lành Việt Nam miền Nam của làng. Cũng với mong muốn bà con không lầm đường lạc lối như mình, Quýt thường xuyên tuyên truyền, vận động bà con sống tốt đời, đẹp đạo, không theo cái gọi là “Tin lành Đêga”, không vượt biên trái phép.

Cuộc sống của gia đình Puih Hiơng ở làng Trol Đeng mỗi ngày trôi qua bình yên với ao cá, chăm sóc 2 ha điều, 500 cây cà phê. Thỉnh thoảng, Puih Hiơng ra xã dự tập huấn rồi về hướng dẫn cho bà con kỹ thuật trồng và chăm sóc cây điều, cà phê. Ông cũng lập danh sách giới thiệu bà con trong làng đi tập huấn, mỗi lần từ 10-20 người.

“Ngày xưa, vì theo FULRO mà ước mơ làm bác sĩ của tôi lỡ dở. Rất may, tôi không bị quá khứ đè nặng, tôi kịp nhận ra và được bà con tin tưởng, lắng nghe, đưa ra những lời khuyên, hành động để ngăn bà con không bị tiêm nhiễm bởi cái xấu, cái ác chính là chữa bệnh về tinh thần. Mong muốn được góp sức bảo vệ bình yên cho buôn làng, đẩy lùi những lạc hậu, giữ gìn bản sắc văn hóa của người Jrai, khuyến khích bà con duy trì các việc làm như đan lát mây tre, dệt thổ cẩm, đánh cồng chiêng, nhảy xoang… Tôi còn tự nguyện hiến tặng 3 sào đất cho Nhà nước để bà con làng Trol Đeng có không gian chung tổ chức các lễ hội, sinh hoạt văn hóa truyền thống”, Puih Hiơng tâm sự.

Thúy Trinh